یک تیر و دو نشان

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز گلستان؛ جنگل، کامل ترین، با ارزش ترین و متنوع ترین پوشش گیاهی زمین محسوب می شود که طی میلیون ها سال شکل گرفته است.

این عرصه ها در قرون متمادی، علاوه بر گونه های مختلف جانوری، زیستگاه جوامع انسانی بوده که به فراخور نیاز از آن بهره مند می شدند.

جنگل ها، ریه های تنفسی زمین محسوب می شوند.

ذخیره سازی منابع آبی، ممانعت از بروز سیلاب های ویرانگر، ایجاد سپر حفاظتی برابر توفان ها و حفظ و تقویت خاک، از کارکردهای دیگر جنگل ها است.  

ایران، در منطقه ای کم برخوردار از جنگل

مساحت جنگل های جهان در حدود 4 میلیارد هکتار تخمین زده می شود که یک سوم از خشکی های زمین را در بر می گیرد. این سطوح در مناطق مختلف، از پراکنش یکنواختی برخوردار نیست.

ایران در منطقه ای قرار گرفته است که سهم اراضی جنگلی آن ناچیز است. مساحت جنگل های ایران اکنون در حدود 12/4 میلیون هکتار برآورد شده است.

جنگل های هیرکانی، یک بانک ژن طبیعی و عظیم

جنگل های شمال ایران(هیرکانی) با 1/7 میلیون هکتار مساحت، که باقیمانده از دوران سوم زمین شناسی است، با 90 گونه درختی، 211 گونه درختچه ای و 1558 گونه علفی شناخته شده، دارای تنوع گونه های گیاهی قابل ملاحظه ای است.

اگر گونه های جانوری آن را هم در نظر بگیریم، به اهمیت این جنگل ها به عنوان یک بانک ژن طبیعی و عظیم می توان بیشتر پی برد.

نابودی 6 میلیون هکتار از جنگل های کشور در دهه های اخیر

براساس آماری که از سال 1340 در دست است، سطح جنگل های ایران بیش از 18 میلیون هکتار و از این سطح، سهم جنگل های هیرکانی 3/7 میلیون هکتار بوده است.

در چند دهه اخیر، درمجموع 6 میلیون هکتار از اراضی جنگلی کشور به علل متعددی ازجمله؛ افزایش جمعیت و نیاز به چوب بیشتر و درنتیجه بهره برداری بی رویه از جنگل ها و از طرفی توسعه شهرها و تاسیسات شهری، صنعتی و تخریب و تجاوز و تغییر کاربری، نابود شده است.

سرانه مصرف چوب در جهان و ایران

سرانه مصرف چوب در جهان 4 دهم متر مکعب و این میزان در کشور ما نصف آن است.

با وجود این، بخش عمده ای از نیاز چوبی کشور که سالانه حدود 5 میلیون مترمکعب است، از طریق برداشت غیرمجاز و قاچاق، تامین می شود. درنتیجه، عرصه های جنگلی کشور همچنان در معرض تخریب اند.

ممنوعیت بهره برداری از جنگل های شمال و چالش تامین نیاز چوبی

با اجرای طرح ممنوعیت بهره برداری از جنگل های شمال، از امسال تا 10 سال دیگر، هیچ درختی در این جنگل ها نباید بریده شود.

داود مقدسی معاون امور جنگل های منابع طبیعی گلستان می گوید: در سال های قبل، از جنگل های شمال 2 میلیون متر مکعب بهره برداری می کردیم که اکنون متوقف شده است.

با اجرای طرح ممنوعیت بهره برداری از جنگل های شمال، یک گزینه واردات چوب است که به گفته علیرضا مدیر رحمتی دانشیار پژوهش موسسه تحقیقات سازمان جنگل ها و مراتع ایران: با توجه به وضعیت اعتباری کشور و مهمتر از آن مشکلات قرنطینه ای، برای مدت طولانی قابل اطمینان و برنامه ریزی نیست.

روشی بی زیان برای تامین نیاز چوبی

به اعتقاد کارشناسان؛ اکنون گزینه اصولی برای تامین نیاز چوبی کشور و در عین حال حفظ جنگل ها، زراعت چوب است. به ویژه در خارج از محدوده های جنگلی.

محمدرضا کردی کارشناس منابع طبیعی گفت: تا پیش از این، 30 درصد نیاز اولیه کارخانجات به چوب از جنگل تامین می شد.

وی افزود: بعد از تعطیلی طرح های بهره برداری، سیاست سازمان جنگل ها تامین نیاز چوبی از طریق زراعت چوب است.

استعداد اقلیم های متنوع گلستان برای زراعت چوب

فتاح قاسمی رئیس اداره منابع طبیعی کردکوی با اشاره به اقلیم متفاوت شمال و جنوب گلستان، سراسر این استان را برای زراعت چوب مستعد دانست.

آقای قاسمی گفت: در جنوب گلستان که حاشیه جنگل و زمین ها ماندآبی است، صنوبر و چنار و در شمال این استان که کم آب است، اُکالیپتوس، اقاقیا و پالونیا کاشته می شود.

وی افزود: با اجرای این طرح نوپا که هر دوره آن به طور میانگین 500 میلیون تومان درآمدزایی دارد و در هر هکتار آن برای یک نفر فرصت شغلی ایجاد می شود، فضای سبز نیز توسعه می یابد.

زراعت چوب در برنامه ششم توسعه

علی ناصری رئیس اداره جنگل کاری منابع طبیعی گلستان، وسعت زراعت چوب در کشور را درحال حاضر 220 هزار هکتار اعلام کرد و گفت: وسعت این زراعت در گلستان 1500 هکتار است.

آقای ناصری افزود: قرار است تا پنج سال آینده - پایان برنامه ششم -  وسعت زراعت چوب در کشور به 300 هزار هکتار و در گلستان به 4 هزار هکتار برسد.

مهمترین چالش های پیش روی زراعت چوب

دکتر وحید اعتماد، عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کمبود آب و خشکسالی را مهمترین چالش پیش روی زراعت چوب می داند.

وی می گوید: اما با مدیریت منابع آبی موجود و همینطور گزینش گونه های با نیاز آبی کم، می تواند این مانع را از پیش رو برداشت.

رسیدن به درآمد بعد از حداقل 5 سال، چالش دیگری است که در این صنعت با آن مواجه هستیم.

مشوق های دولتی برای رونق زراعت نوپای چوب

آقای خالقی با سابقه 8 ساله در زراعت چوب به نمایندگی از همکارانش گفت: حمایت های آموزشی، ترویجی و تسهیلاتی، چرخه تولید را سرعت می دهد.

خلیل آقایی رئیس سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور در این باره گفت: تامین نهال رایگان و پرداخت 5 میلیون تومان تسهیلات ارزان قیمت به ازای هر هکتار زراعت چوب، مشوق های دولت برای این کار است.

وی افزود: همچنین اراضی ملی به متقاضیان اجرای این طرح واگذار می شود.

توسعه زراعت چوب در کشور که از یک طرف، حفظ جنگل ها را موجب می شود و از طرف دیگر، تامین چوب مورد نیاز کارخانجات فرآوری را درپی دارد؛ در صورت توسعه همکاری های بین بخشی – صنعت، پژوهش، آموزش و اجرا - قابل تحقق خواهد بود. اما مهمتر از همه، اراده، اعتقاد و آگاهی مسئولان است.