ازدواج کودکان، پدیده ای ناخوشایند در خراسان رضوی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز خراسان رضوی، شهریور ماه بود دخترک 9 ساله را لباس سپید عروس پوشاندند و به یکی از تالارهای شهر بردند همه مهمانها آمده بودند، داماد هم که سالها از دخترک بزرگتر بود حضور داشت اما عروس بدون حضور پدر و مادرش و بدون اطلاع آنها قرار بود به عقد مردی درآید که جای پدرش بود، بستگان این دختر که از او نگهداری می کردند با داماد قول و قرار گذاشته و مقدمات این وصلت را فراهم کرده بودند.

مجلس شادی آغاز شده بود، اما دخترک غمگین و ناآرام بود به فکر عروسکش بود که با خود نیاورده بود، به فکر دوستانش که هر روز با آنها بازی می کرد، نمی دانست از فردا چه سرنوشتی در انتظارش است.

برخی که شنیده بودند مجلس ازدواج این دختر 9 ساله قرار است برگزار شود تحمل نیاوردند و با اورژانس اجتماعی 123 تماس گرفتند، بلافاصله با دستور مقام قضایی و حضور اورژانس اجتماعی 123 و ماموران کلانتری در محل تالار، از ازدواج این دختر 9 ساله جلوگیری شد.

ازدواج کودکان مدتهاست که مورد نقد و اعتراض فعالان حقوق کودک و برخی از مسئولان قرار گرفته است.مسئله‌ای که به گفته فعالان حقوق کودک ریشه در مناطقی دارد که به صورت بومی، قبیله‌ای و عشایری زندگی می‌کنند و نگاه سنتی در آن غالب است. آمارهای رسمی و دولتی ایران حاکی از این است که سالانه ده‌ها هزار دختر و پسر زیر سن ۱۵ سال توسط خانواده‌هایشان وادار به ازدواج می‌شوند. شمار واقعی این کودکان در حقیقت بالاتر از این آمارهاست. بسیاری از خانواده‌ها در ایران ازدواج در سنین پایین را ثبت نمی‌کنند یا به‌صورت غیررسمی به ثبت می‌رسانند.

مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری خراسان رضوی گفت: مقوله ازدواج کودکان در این استان باید دغدغه همه مسئولان بویژه بانوان باشد.

فرشته سلجوقی افزود: طبق اعلام رسمی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، خراسان رضوی با ثبت 6 هزار و 759 مورد ازدواج کودکان زیر 13 سال رتبه اول در کشور را به خود اختصاص داده است.

وی ادامه داد: وقتی بحث ازدواج کودکان را مطرح می کنیم مسائل شرعی، قانونی و بهداشتی نهفته ای دارد که نباید مورد غفلت واقع شود.

یک پژوهشگر و جامعه شناس می گوید: طبق قانون، دختران در سن 13 سالگی و پسران در سن 15 سالگی می‌توانند ازدواج کنند. اگر از مناسب بودن یا نبودن این سن بگذریم باز هم تعداد زیادی از ازدواج‌ها زیر این سن و با صدور گواهی رشد صورت می‌گیرد و این اتفاق در حاشیه شهرها بیشتر است که خطرناک‌ترین بخش این ازدواج‌ها خارج شدن کودکان از چرخه آموزش است که باعث می‌شود این کودکان در صورت طلاق بدون هیچ مهارتی وارد جامعه شوند و بخش زیادی از آنهامورد سوء استفاده های جنسی قرار می گیرند.

کمیل احمدی می گوید: فقر اقتصادی، فقر فرهنگی و بیسوادی در منطقه‌های مختلف از جمله عوامل مشترکی است که در تمامی جهان سبب شده کودک همسری زنده بماند.

به گفته وی به غیر از فقر اقتصادی و فرهنگی که از عوامل مهم کودک همسری است بیشتر والدین این کودکان نظرشان این است که با وجود اینترنت و شبکه‌های مجازی نمی‌توانند کنترلی بر رفتار کودکانشان داشته باشند و شبکه‌های ارتباط جمعی ممکن است فرزندان آنان را وارد روابط جنسی پیش از ازدواج کند که باعث آبروریزی آن‌ها شود. به همین دلیل تصمیم می‌گیرند که تا چشم ‌وگوش دختر و پسرشان باز نشده است به اصطلاح او را سر و سامان دهند و ازدواج کنند.

احمدی نبود توانایی جسمی، روحی و نداشتن آمادگی برای آموزش و تربیت فرزندان را از جمله ویژگی های کودک همسران برشمرد و گفت: با توجه به اینکه این کودکان در سنین رشد هستند ازدواج و بارداری زودهنگام مانع از رشد کامل آنان هم از نظر جسمی و هم شخصیتی می شود.

وی با بیان اینکه معمولا اکثر این کودکان پس از زایمان حس مادرانه ندارند افزود: بسیار مشاهده شده که این کودکان حتی قدرت تشخیص بیماری در کودکان خود را ندارند و همین مسئله سبب شده با کودکان خود همچون عروسک برخورد کنند.

به گفته وی مرگ کودک مادران در دوران بارداری حدود 10 برابر بیشتر از دیگر مادران است.

مدیر کل ثبت احوال خراسان رضوی نیز با اشاره به آمار بالای ثبت ازدواج کودکان خراسان رضوی گفت: در سال 96 در کل استان 53 هزار و 524 واقعه ازدواج به ثبت رسیده که 6 هزار و 135 نفر از این تعداد را مردان به خود اختصاص می دهند و مابقی زنان هستند.

سید حسین نیری در باره وضع شهر مشهد در این خصوص گفت: پارسال در شهر مشهد یک هزار و 760 نفر خانم و 16 آقا در سنین کمتر از 15 سال ازدواج کردند.

وی درخصوص تعداد طلاق های به ثبت رسیده در این رده سنی افزود: به طور کلی پارسال 16 هزار و 189 واقعه طلاق در استان به ثبت رسیده که 156 مورد را بانوان کمتر از 15 سال به خود اختصاص داد ه اند.

نیری خاطرنشان کرد: اگرچه میزان کودک همسری نسبت به سالهای قبل کاهش یافته است اما باید به این نکته دقت کرد که این آمار وقایعی را نشان می دهد که به ثبت رسیده اند.

در این میان برخی معتقدند کودک همسری نوعی کودک آزاری است زیرا عوارضی که به سبب ازدواج زود هنگام و بارداری ناشی از آن بر کودک وارد می شود جبران ناپذیر است.

در ماده 45 قانون حمایت از خانواده تاکید شده است رعایت مصلحت کودکان در کلیه دادگاهها و مراجع قضایی و کلیه مراکزی که با کودکان در تماس هستند باید مد نظر قرار بگیرد و چنانچه برخلاف قانون کودک زیر 13 سال را به ازدواج در آورند، زوج به 6 ماه تا 2 سال حبس محکوم می شود.

جامعه شناسان، فقر اقتصادی و فرهنگی، اعتیاد، موضوعات قومی قبیله ای و مهاجرت اتباع بیگانه به خراسان رضوی را از مهم ترین عوامل ازدواج کودکان می دانند که باید در این زمینه با اطلاع رسانی صحیح به خانواده ها آگاهی داد که ازدواج کودکانشان نه تنها آنها را خوشبخت نمی کند بلکه سبب مشکلات روحی و جسمی و آسیب های جبران ناپذیر اجتماعی و شخصیتی کودکانشان می شود.