افغانستان و تداوم چرخه بحران

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما، شرایط امروز افغانستان در نابسامانی اقتصادی و اجتماعی خلاصه می شود. 17 سال از حضور نیروهای غربی در آن کشور می گذرد،اما هیچ دستاوردی در هیچ زمینه و حوزه ای شامل حال مردم نشده و بنابراعلام ارتش آمریکا، اوضاع افغانستان با اقدامات نظامی و خشونت سامان نمی یابد.
کارشناسان این باور را مطرح کرده اند که نیروهای آمریکایی در افغانستان دچار ناکامی های متعددی شده اند و با این وضع ارتش آمریکا در افغانستان متحمل شکست خواهد شد.
یک قاعده کلی در ارتش آمریکا و در میان سیاستمداران این کشور وجود دارد که مضمون کلی آن به این شکل است:"آمریکا هرگز در هیچ جنگی از لحاظ نظامی شکست نخواهد خورد" و هیچ کشوری نمی تواند در این زمینه بر آمریکا غلبه کند.اگرچه آمریکا ممکن است به سبب عوامل سیاسی شکست بخورد اما ارتش هرگز در میدان جنگ مغلوب نخواهد شد.
ارتش آمریکا بیش از 17 سال در افغانستان حضور داشته و جنگیده و بمباران کرده است. شمار نیروهای زمینی آمریکا نیز از 10 هزار تا بیش از 100 هزار نظامی زن و مرد در نوسان بوده است.
در عین حال کارشناسان می گویند:اکنون در هجدهمین سال این درگیری, ائتلاف نظامی کابل-واشنگتن در مسیر پر چالشی قرار گرفته است.
طالبان اکنون بر حدود 44 درصد از خاک افغانستان تسلط دارد یا برای کنترل آن مبارزه می کند که این قلمرو بیش از آغاز جنگ در سال2001 است.پیش بینی می شود شمار تلفات نظامی و غیر نظامی تا پایان امسال از مرز 20 هزار نفر بگذرد که این نیز یک رکورد شکنی وحشتناک است.
واقعیت بحرانی دیگر اینکه تلفات نظامیات افغان غیر قابل کنترل است.شمار نیروهای ارتش که به دست طالبان کشته می شوند بیش از تعداد نیرویی است که ارتش می تواند جذب کند.

تلفات تکان دهنده
""میزان تلفات تکان دهنده است و در شمار آن 5500 نفر در سال 2015, 6700 نفر در سال 2016 و بر اساس برآوردهای 2017"حدود 10 هزار نفر"بوده است.

به تازگی نیز در میدان جنگ تحولات تازه ای رخ داده است که گویای واقعیاتی است که بعضا عبارتند از:

1-در شرایطی که شمار نظامیان آمریکایی در افغانستان بسیار کمتر از زمان اوج آن در سال 2011 است, تلفات نظامیان آمریکایی رو به افزایش است.

2-شرایط امنیتی در افغانستان به هیچ وجه خوب نیست. پلیس و ارتش افغانستان در حملات گسترده تر شکست می خورند و متحمل تلفات سنگینی می شوند.

3-ارتش آمریکا هر اندازه که به زعم خود به ساختن ارتش افغانستان کمک کرده باشد و هر اندازه پشتیبانی و لجستیکی و هوایی که در اختیار نیروهای افغان قرار دهد, نیروهای افغان نخواهند توانست در برابر طالبان پیروز شوند.

4-کاملا نامشخص است که آیا برای مشکل افغانستان راه حل نظامی وجود دارد یا نه .

5-بر اساس ارزیابی ها در بهترین شرایط, ارتش افغانستان با در اختیار داشتن مشاره های فراوان و پشتیبانی هوایی آمریکایی ها, تنها قادر به حفظ استان های شمالی و غربی افغانستان خواهند بود در حالی که ائتلاف طالبان نواحی جنوبی و شرقی را به تصرف درآورده اند.

6-شکست نیروهای آمریکایی در افغانستان تقریبا غیر قابل اجتناب خواهد بود مگر آنکه آمریکا بتواند 100 هزار سرباز را دوباره در افغانستان مستقر کند و با این همه تنها بتواند با نیروهای طالبان در شرایط برابری قرار گیرد و به اصطلاح با آنها مساوی کند.""

https://www.theamericanconservative.com/articles/america-is-headed-for-military-defeat-in-afghanistan

یک دیدگاه خوشبینانه
از سوی دیگر مسئولان اروپایی کمک بین المللی به افغانستان با ابراز امیدواری نسبت به بهبود اوضاع، از حمایت بی سابقه مالی به ارزش 13/6 میلیارد دلار برای یک دوره سه ساله از سال 2017 تا 2020 خبر می دهند.
این دیدگاه ضمن بیان آنکه امیدهای مردم افغان می تواند تنها از طریق برگزاری فرایند صلح واقعی در راستای ایجاد افغانستانی دموکراتیک، فراگیر و شکوفا به درستی محقق شود، اما چالش های این سیر را نیز بازگو می کند.
برای مثال پیشنهادگفتگو برای صلح اشرف غنی نخست وزیرخطاب به طالبان را یک فرصتی منحصربفرد برای شکستن بن بست و حرکت رو به جلو برای این کشوراعلام کرده اند.
این درحالی است که فارغ از درگیری ها و خشونت ها، امروز رویکرد طرف های مختلف در افغانستان در بسیاری از مسائل اجتماعی،بیش از هر زمان دیگر، به هم نزدیک شده است. از جمله در موضوعاتی همچون حقوق و فرصت ها برای زنان و دختران و برای اقلیت ها.

اجلاس ژنو و حمايت از صلح
نمونه عینی تر این دیدگاه را می توان در مباحث اجلاس بین المللی افغانستان در ژنو که هفته گذشته توسط سازمان ملل متحد در مقر اروپایی این سازمان برگزار شد، مشاهده کرد. یکی از محورهای مورد بحث برقراری یک آتش بس دائمی و تاکید آنها بر آغاز فرایند صلحی بود که متعلق به خود افغان ها باشد که امیدهای آن ها را محقق سازد.
به باور حاظران در جلسه، زمان آغاز مذاکرات واقعی برای دستیابی به صلح فرا رسیده است و اکنون همه طرف ها باید بتوانند روی حمایت کامل و به خوبی هماهنگ شده بین المللی، حساب کنند.
مسئولان سازمان ملل در مقر اروپایی آن اعلام کردند که می خواهند امروز پنج موضوع را که اتحادیه اروپا در ارتباط با آن ها آماده همراهی و حمایت از فرآیند صلح است، مطرح کنند.این موارد عبارتند از:

1-ما می توانیم در ایجاد فرایند صلح، فرآیندی که شامل همه شود، حضور داشته باشیم و به مشارکت نمایندگان زنان، اقلیت ها، علما و جامعه مدنی، کمک کنیم. این صلح باید متعلق به همه مردم افغان باشد نه فقط یک اقلیت از آن ها.

2-ما می توانیم به اجرای اصلاحات در بخش امنیتی کمک کنیم که سبب دستیابی به توافق صلح خواهد شد.

3-ما می توانیم با افرادی همکاری کنیم که تصمیم می گیرند سلاح های خود را زمین بگذارند. ما همچنین می توانیم با خانواده های آنها همکاری کنیم تا بتوانند مکانی جدید برای خود در جامعه افغانستان پیدا و کسب و کاری جدید آغاز کنند.

4-ما می توانیم به عنوان تضمین کننده فرایند صلح عمل کنیم، همان گونه که چنین کاری را در شمار زیادی از کشورهای دیگر، از اندونزی گرفته تا کلمبیا، انجام داده ایم.

5- ما آماده توسعه طرح های تجاری و زیرساختی در افغانستان به همراه همسایگان آن کشور هستیم تا بتوانیم از استراتژی ها و فرصت های اقتصادی جدیدی در هر گوشه از این کشور ایجاد کنیم و همه همسایگان افغانستان و همه شرکا در منطقه می توانند از مزایای آن بهره مند شوند.

جمع بندی
بدیهیست،زمینه سازی برای امنیت و صلح در افغانستان، علاوه بر تلاش گروه های داخلی، مستلزم تشریک مساعی منطقه ای و بین المللی است. شرط چنین رخدادی می تواند دخالت مستقیم سازمان ملل وجلوگیری از اجرای برنامه های بخشی و یکجانبه در افغانستان باشد.
استراتژي ديگر، مدیریت کمک رسانی ها و نظارت بر بودجه و اختصاص درست آن برای عمران و آبادی آن کشور است. /
====================================

نویسنده: محمد حسینی پور- پژوهشگر سیاست استراتژیک.
.