شرايط حساس در مذاکرات خروج انگليس ، منجر به ارائه راهکارهاي جديدتري شده است .
به گزارش سرويس بين المللي خبرگزاري صدا وسيما، مذاکرات خروج انگلستان از اتحادیه اروپا به مرحله حساسی رسیده است. دراین بین، از جمله به دلیل نگرانی از پیامدهای اقتصادی و سیاسی خروج بدون توافق، دو طرف مذاکرات به دنبال ارائه پیشنهاد‌هایی هستند که این مذاکرات را از شرایط بن‌بست کنونی خارج سازد و رسیدن به توافق تا پایان نوامبر را ممکن سازد تا زمان کافی برای تصویب نمایندگان مجلس عوام و دیگر مجالس اروپایی باقی بماند.
دراین بین به نظر می‌رسد با توجه به حساسیت مسئله مرزهای دو ایرلند و همچنین نیاز دو طرف مذاکرات به زمان بیشتری برای آماده شدن برای خروج کامل انگلستان از اتحادیه اروپا، طرح‌هایی چون بک استاپ و دوره انتقال در دستور کار قرار گرفته‌اند.
طرف انگلیسی همچنین به دنبال است که سازوکار پایان زمان اجرای بک استاپ در توافق نهایی با اتحادیه اروپا مورد تصریح قرار گیرد. از دیگر سو دولت انگلستان در تلاش است تا تعهد کافی ارائه کند که در هر سناریویی، کسب‌وکارهای ایرلند شمالی به کل بازار داخلی بریتانیا دسترسی خواهند داشت.
بک استاپ !
نحوه مدیریت مرزهای ایرلند شمالی و ایرلند جنوبی از یکی از مهم‌ترین مسائل در مذاکرات خروج است. نزدیک به دو دهه بعد از پایان منازعه ایرلند شمالی که به کشته شدن 3500 نفر منجر شد، این نگرانی وجود دارد که در صورت بازتولید مرزهای سخت بین دو ایرلند، شاهد بازگشت خشونت‌ها در منطقه باشیم. شایان‌ذکر است، یکی از پیامدهای پیمان صلح سال 1990 ایرلند شمالی، برداشته شدن عملی مرزهای بین دو ایرلند بود و به تردد روزانه ده‌ها هزارنفری و ورود و خروج گسترده کالا بین دو مرز منجر شد. حال‌آنکه پس از خروج انگلستان از اتحادیه اروپا حفظ این موقعیت نیازمند ترتیبات پیچیده‌ای خواهد بود. در این چارچوب، برای جلوگیری از ایجاد مرز سخت بین دو ایرلند، اتحادیه اروپا طرحی را موسوم به بک استاپ روی میز گذارده است که در قالب آن، ایرلند شمالی پس از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا برای دوره موقتی همچنان عضو اتحادیه گمرکی و بازار مشترک اتحادیه اروپا باقی بماند.
بدیهی است از جمله به دلیل تعارض این طرح با تمامیت ارضی انگلستان، حزب همراه دولت انگلستان یعنی حزب اتحادگرای دموکراتیک ایرلند شمالی و دولت خانم می با این طرح مخالفت کرده‌اند.
با این‌وجود، دولت انگلستان خواستار تعمیم طرح بک استاپ به‌کل کشور بریتانیا و به کنار گذاردن ایده اروپایی بک استاپ ویژه ایرلند شمالی شده است. اتحادیه اروپا البته مطرح ساخته است که طرح بک استاپ را برای شرایط خاص ایرلند شمالی طراحی کرده است و نمی‌تواند آن را به کل خاک بریتانیا گسترش دهد. بااین‌وجود حداقل بر اساس اعلام خانم می، پس از نشست سالزبورگ، اتحادیه اروپا با تعمیم طرح بک استاپ به‌کل کشور بریتانیا موافقت کرده است.
دوره انتقالي
دومین سازوکار انگلستان و اتحادیه اروپا برای خروج از شرایط بن‌بست کنونی، تمدید دوره انتقال ازجمله برای تضمین عملیاتی شدن طرح بک استاپ است. می‌دانیم که پیش‌ازاین، دو طرف اروپایی و انگلیسی موافقت کرده بودند که دوره انتقال، فردای 29 مارس 2019 یعنی روز پایان رسمی مذاکرات خروج آغاز شود. در ضمن توافق کلی دیگر نیز آن بود که دوره انتقال تا حد امکان، مبتنی بر حفظ وضع موجود در روابط دو طرف باشد تا زمان بیشتری را برای آماده شدن برای خروج کامل در اختیار اتحادیه اروپا و انگلستان قرار دهد. به‌عنوان‌مثال، مقامات بندری به زمان لازم برای گسترش کنترل‌های گمرکی نیاز دارند. دیگر آنکه در سراسر اروپا، باید زنجیره‌های عرضه باز تنظیم شوند؛ ساختارهای قانونی جدید برقرار شوند و الزامات نظارتی جدید پیش‌بینی و اعمال شوند. در این نگاه، با شرایطی خاص، انگلستان در دوره گذار در همچنان در اتحادیه گمرکی و بازار واحد حضور خواهد داشت. بااین‌وجود اخیراً دولت انگلستان خواستار تمدید دوره انتقال برگزیت شده است و این بدان معنی است که بریتانیا می‌تواند حداقل تا تاریخ 31 دسامبر 2021 ذیل قوانین و مقررات اتحادیه اروپا باقی بماند.
اتحادیه اروپا به‌صورت صریح ابراز داشته است که حضور در اتحادیه گمرکی و بازار واحد در دوره انتقال، مشروط به پذیرش آزادی‌های چهارگانه تصریح‌شده در مقررات اروپایی – ازجمله آزادی حرکت نیروی کار-است. در ضمن شهروندان اروپایی که در دوره گذار وارد انگلستان می‌شوند، باید واجد حقوق سایر شهروندان اروپایی باشند. بر اساس طرح‌های طرف اروپایی، در دوره انتقال، انگلستان مشارکتی در برسازی نهادهای اتحادیه اروپا نخواهد داشت و نماینده‌ای از این کشور عضو رسمی نهادهای اروپایی نخواهد بود.
درواقع در این چارچوب، حضور انگلستان در اتحادیه اروپا در دوره انتقال، عملیاتی و نه تصمیم سازانه خواهد بود. اتحادیه اروپا همچنین خواستار آن است که دردوره انتقال، قوانین اتحادیه اروپا باید همان‌گونه که در سراسر اتحادیه اروپا در جریان و مؤثر است، در انگلستان نیز واجد اثر باشد.
این بدان معنا خواهد بود که در دوره انتقالی نیز قوانین اتحادیه اروپا بر قوانین انگلستان مرجح خواهند بود. در ضمن، بر اساس موضع اتحادیه اروپا، صلاحیت کامل دیوان دادگستری اروپا، در طول دوره انتقال باقی خواهد ماند.
بدیهی است چارچوب‌های مورد نظر اتحادیه اروپا برای دوره گذار نمی‌تواند مورد تائید برگزیتیرها باشد.
این مخالفت از جمله به این دلیل است که دوره انتقال انگلستان باید همچنان میلیاردها دلار حق عضویت به اتحادیه اروپا پرداخت کند.
دیگر آنکه به اعتقاد برگزیتیرها رأی‌دهندگان به خروج از اتحادیه اروپا برای مدتی طولانی در انتظار ترک اتحادیه باقی مانده‌اند و قانع کردن آن‌ها برای اینکه برای مدت طولانی‌تری کنترل اتحادیه اروپا را بر قوانین؛ مرزها و اقتصاد بریتانیا تحمل کنند دشوار خواهد بود.
حزب کارگر انگلستان نیز توسل دولت انگلستان به راه‌حل تمدید دوره انتقال را ناشی از ناتوانی دولت در مدیریت مذاکرات خروج و ضعف اجماع سازی نخست‌وزیر می‌داند.
تضمین محدود ماندن زمان هر دو طرح بک استاپ و دوره انتقال
راهکار سوم دولت انگلستان برای گذار از موقعیت پیچیده مذاکراتی کنون، تلاش برای آن است که به برگزیتیرها تضمین دهد که زمان اجرای هر دو طرح بک استاپ و دوره انتقال محدود خواهد بود.
بدیهی است از جمله با توجه به حساسیت‌های موجود در انگلستان و اتحادیه اروپا در خصوص ایجاد مرزهای سخت بین دو ایرلند، ایده لزوم محدود ماندن زمان هر دو طرح بک استاپ و دوره انتقال پر مناقشه خواهد بود. در واقع این دیدگاه وجود دارد که ایده لزوم محدود ماندن زمان این دو طرح، کارکرد این طرح‌ها عملاً غیرممکن می‌سازد. از دیگر سو، برگزیتیرها مطرح ساخته‌اند که در توافق نهایی اتحادیه اروپا و انگلستان، طرح بک استاپ احتمالاً مشمول یک تاریخ نهاییِ ثابت نخواهد بود و در نتیجه به اصطکاکی مهم بین برگزیتیرها و خانم می بدل خواهد شد.
این نگرانی ازآنجا ناشی می‌شود که وزیر برگزیت بریتانیا از امکان پیگیری سازوکار دیگری غیر از تصریح پایان تاریخ اجرای بک استاپ سخن به میان آورده است. سازوکاری که به دنبال تصریح دقیق زمان پایان بک استاپ نیست بلکه به دنبال روشن ساختن آن است که بک استاپ تحت چه شرایطی پایان خواهد یافت. طرح این ادعا، حداقل در نظر برخی از تحلیل گران و گروه‌های سیاسی، بی‌ارتباط با مفهوم "برگزیت ناخوانا" نیست. مفهومی که به رویه دولت انگلستان در غیر شفاف نگاه داشتن مفاد توافقنامه نهایی برگزیت با اتحادیه اروپا برای راضی نگاه داشتن دو قطب پر قدرت طرفداران برگزیت سخت و برگزیت نرم بازمی‌گردد.
در این چارچوب، برگزیتیرها بر این اعتقادند که طرح بک استاپ، ممکن است عملاً به باقی ماندن انگلستان در ترتیبات اتحادیه گمرکی برای سال‌ها و به صورت بالقوه برای دهه‌های آینده منجر شود و در نتیجه، امکان امضاء قراردادهای تجاری جدید با کشورهای دیگر را از انگلستان سلب کند.
جمع بندي
دولت انگلستان با فشارهای داخلی و خارجی فزاینده‌ای در حوزه مدیریت مذاکرات خروج مواجه است. به‌عنوان‌مثال می‌دانیم که طرفداران برگزاری همه‌پرسی دوم خروج، به دنبال آن هستند که نمایندگان مجلس عوام و به‌ویژه پنجاه نماینده طرفدار اتحادیه اروپای حزب محافظه‌کار (شامل پنج وزیر) را متقاعد سازند که تا پیش از امضاء توافق برگزیت با اتحادیه اروپا، با برگزاری همه‌پرسی جدید موافقت کنند.
تظاهرات اخیر طرفداران ادامه حضور بریتانیا در اتحادیه اروپا پس از تظاهرات مخالفت با جنگ عراق در سال 2003، بزرگ‌ترین تظاهرات سال‌های اخیر این کشور بوده است.
از دیگر سو، طرفداران برگزیت سخت نیز چه در عرصه سیاسی و چه در عرصه اجتماعی کم قدرت نیستند و هر گونه طرح و ایده میانه روانه ای را از طرف دولت با چالش مواجه می‌سازند.
در این چارچوب، سرنوشت دولت انگلستان تا حدود زیادی به توان حرکت در میان این دو سر طیف و نهایی کردن و به تصویب رساندن طرح‌های بک استاپ و دوره انتقال بستگی خواهد داشت.
===========================
نويسنده: حسین مفیدی احمدی-پژوهشگر مسائل اروپا.