زنان پیشتاز تقاضای طلاق یک‌طرفه در خراسان رضوی

 به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز خراسان رضوی، امروزه زوج های ایرانی با بروز کوچکترین اختلاف و مشکلی راه دادگاه را پیش می گیرند و دست به دامن قضا و قاضی برای جدایی و جاری شدن صیغه این حلال منفور می شوند  

آمارها نشان می دهد، سیر طلاق در کشور طی دهه گذشته روند صعودی به خود گرفته و به مثابه زلزله ای خاموش هر روز در حال تکان دادن جامعه است.

در این میان استان خراسان رضوی نیز نه به شدت سالیان قبل لیکن همچنان با این معضل اجتماعی به طور جدی دست به گریبان است.

در این استان طبق جدیدترین آمارها، نسبت ازدواج به طلاق 7 به 2 است و اگر چه در صدر جدول طلاق قرار نگرفته ایم؛ ولی همچنان در میان ده استان آسیب پذیر کشور در این امر مذموم هستیم.

از سوی دیگر از میان تقاضاهای ثبت شده طلاق در خراسان رضوی، ۶۰ درصد به صورت توافقی و بقیه یک طرفه ارائه شده‌اند که از میان این ۴۰ درصد طلاق یک طرفه هم ۱۰ درصد را مردان و بقیه را زنان تقاضا می‌کنند.

بنابراین زنان را می توان پیشتاز تقاضای طلاق یک‌طرفه در خراسان رضوی دانست؛ به عبارت دیگر زنان در این استان حدودا سه برابر مردان، متقاضی طلاق یک‌ طرفه هستند.

معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی معتقد است: هرچند طلاق توافقی 70 درصد و طلاق به درخواست زوجه 22 درصد کل طلاق ها را در استان در بر می گیرد اما باید گفت در واقع بخشی از این طلاق های توافقی هم ابتدا به ساکن به درخواست زن بوده و در مراحل بعد شوهرانشان را موافق درخواست خود کرده اند؛ به عبارت دیگر آمار طلاق به درخواست زوجه ممکن است بسیار بیشتر از 22 درصد باشد.

دکتر غلامحسین حقدادی عللی که باعث می شود یک زن خواستار طلاق از همسرش باشد را به دو دسته تقسیم می کند و می گوید: یک نوع علل، علت های مخصوص مردان است مانند اعتیاد که چون ابتلا به آن در مردان 10 برابر زنان است؛ معمولا همیشه این زنان هستند که خواستار طلاق از شوهران معتاد خود می باشند.

او ادامه می دهد: مثال دوم، تهدید و خشونت های خانگی است که این مورد هم در زنان بسیار کمتر از مردان دیده می شود؛ بنابراین بسیاری از طلاق های درخواست شده به علت بروز خشونت، از سوی زوجه است.

این مسوول مثال شایع دیگر را بی مسوولیتی در مردان می داند و می گوید: این علت در ازدواج های تازه بیشتر دیده می شود و زوجه با این دلیل که زوج مسوولیت و مدیریتی در زندگی زناشویی نمی پذیرد، تقاضای طلاق می دهد و البته برعکس آن (درخواست طلاق به خاطر بی مسوولیتی زوجه) کمتر دیده می شود.

حقدادی دسته دوم عللی که زنان به خاطر آن تقاضای طلاق می دهند را علل مشترک می داند و می گوید: این دسته دوم از جانب مردان هم برای طلاق از همسرشان ابراز می شود و مختص زنان متقاضی طلاق نیست.

او ادامه می دهد: دخالت خانواده ها و نارضایتی جنسی که این مورد دوم در طلاق های توافقی زیاد دیده می شود، از جمله علل مشترک است.   

معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی در بیان علت افزایش تقاضای طلاق از سوی زنان در سال های اخیر می گوید: در طول زمان با پررنگ شدن نقش زنان در خانواده که خود متاثر از داشتن تحصیلات بالا، آگاهی از شرایط حقوقی، داشتن توانایی مالی و ... است، قدرت زنان نیز در خانواده بیشتر و اعتماد به نفس آنان افزایش یافته است.

او ادامه می دهد: با این سیر تغییرات، آنان در خود توانایی ایجاد زندگی مستقل را در صورت جدایی و طلاق می بینند و بنابراین در صورت بروز هر چیز ناخوشایندی که ادامه زندگی را برای آنها غیرممکن کند، تقاضای جدایی و فسخ نکاح می دهند.

حقدادی توضیح می دهد: از سوی دیگر در گذشته به علت چند فرزندی و داشتن دغدغه پدر و مادر برای آینده فرزندان پرتعدادشان، آن دو مجبور به صلح و سازش و ادامه زندگی بودند که امروزه با توجه به تعداد کم فرزندان، این حلقه اتصال دیگر به سفت و سختی قبل نیست.  

وی بیان می کند: یکی دیگر از علل افزایش این تقاضا از سوی زنان، هسته ای شدن خانواده است؛ به این معنا که قبلا زوجین در سایه حمایت و توجه پدر و مادر و فامیل زندگی می کردند و اکنون تنهاتر از گذشته و دورتر از خانواده هایشان هستند و در تنهایی تصمیم می گیرند و این تنها تصمیم گرفتن، بسیاری اوقات در هنگام بروز مشکل و اختلاف آنها را به جدایی سوق می دهد.

اگر به نتایج تحقیقات در این حوزه نگاهی داشته باشیم می بینیم علاوه بر موارد بالا، علل دیگری هم می تواند در تقاضای طلاق از سوی زنان موثر واقع افتد.

نتایج بدست آمده از تحقیق "بررسی عوامل اجتماعی درخواست طلاق در بین شهروندان زن شیرازی" نشان می دهد که متغیرهای مدت زندگی مشترک، میزان شناخت پیش از ازدواج (کوتاه بودن دوران نامزدی) و تعداد فرزندان، با گرایش به طلاق زنان رابطه ای معنادار و معکوس دارند.

همچنین متغیرهای نظر خانواده فرد نسبت به طلاق، دخالت دیگران در زندگی زوجین، عدم مشورت در امور زندگی، سوءظن یکی از زوجین و رابطه نامشروع با میزان گرایش زنان به طلاق رابطه معنادار دارند.

پژوهش دیگری با عنوان "سنجش عوامل اجتماعي موثر بر درخواست طلاق زنان در شهر تهران" هم نشان مي دهد که "نظم اجتماعي"، "سرمايه هاي زوجين" و "همسان همسري" از جمله مولفه هاي موثر در گرايش زنان شهر تهران به طلاق است.

در اين تحقيق نتايج مبین آن هستند که احتمال رخ ندادن طلاق براي کسي که هم داراي نظم درون خانواده، هم داراي سرمايه هاي زوجيني و هم داراي نگرش منفي نسبت به طلاق است و از همساني زوجيني هم برخوردار مي باشد، 59 درصد است و نيز برعکس، 41 درصد احتمال دارد فردي که داراي اين شرايط نيز هست، باز هم طلاق بگيرد.

یک پژوهشگر مسائل اجتماعی معتقد است، بیشترین طبقه مراجعه کننده به دادگاه خانواده، طبقه اجتماعی و اقتصادی "متوسط" با حدود 50 درصد مراجعه است؛ به خاطر اینکه در این‌ طبقه،‌ زن‌ هیچ‌گونه‌ احساس‌ ضعف‌ و کمبودی‌ در برابر مرد احساس‌ نمی کند‌ و به‌ اصطلاح‌ عامیانه‌ در طبقه‌ متوسط‌ «من‌ و تویی» بسیار زیاد وجود دارد.

ناهید دامن پاک با بیان اینکه بیشتر درخواست‌های طلاق در پرونده‌ها از سوی زنان علیه شوهران مطرح است، اضافه می کند: میزان تقاضای طلاق در خانواده‌های با فرزند بیشتر، کمتر است در صورتی که تفاوت چندانی در میزان درخواست طلاق در خانواده‌های بدون فرزند و فرزند کمتر مشاهده نشد.

یک وکیل پایه یک دادگستری خراسان رضوی و متخصص دعاوی خانوادگی معتقد است، متاسفانه با وجودیکه در این مواقع زنان علت های مختلفی را برای موجه جلوه دادن تقاضای طلاقشان دست آویز قرار می دهند، ولی این دلایل ظاهری و برای رای آوردن در دادگاه ها است؛ درصورتیکه دلایل واقعی و پنهان این موضوع چیز دیگری است.

رضا ندایی می افزاید: به طور مثال جنگ بین والدین که به جنگ بین زوجین تعبیر می شود، یک علت نهفته در بسیاری از طلاق ها است یا نداشتن مهارت های ارتباطی کافی و مؤثر از جمله ناآگاهی از مسائل و روابط زناشویی در طرفین که مثلا در کشوری مانند آمریکا اولین علت جدایی زوجین محسوب می شود.

از علت ها که بگذریم چند سالی است که افزایش طلاق  به ویژه از نوع توافقی و درخواستی از سوی زنان در خراسان رضوی، مسوولان استان را برآن داشته تا راهکار هایی را برای توقف و یا دست کم کاهش آمار آن بیندیشند.

دو سال و نیم قبل اداره کل بهزیستی خراسان رضوی طرحی را موسوم به "مشاوره قبل از طلاق" ارائه داد که اندکی بعد به یک طرح کشوری و قابل اجرا در بسیاری از استان ها تبدیل شد.

معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی که مسوول اجرای طرح کاهش طلاق در خراسان رضوی هم هست، می گوید: این طرح که گذراندن پنج جلسه طی 45 روز است، با مشارکت دادگستری، بهزیستی و بخش خصوصی در استان به اجرا آمد.  

حقدادی با بیان اینکه اجرای این طرح جلو تعدادی از طلاق ها را در استان گرفته است، ادامه می دهد: طبق آمار طی دو سال و نیمی که از اجرای طرح می گذرد، 51 هزار زوج در این جلسات مشاوره، ثبت نام کرده اند که از این تعداد حدود 37 هزار زوج آن را تا انتها گذرانده و بقیه آن را در یکی از مراحل رها کرده اند.

وی ادامه داد: از این 37 هزار زوج هم حدود هشت هزار زوج با گذراندن جلسات مشاوره قبل طلاق سازش کرده اند.    

وی اعلام می کند: طرح کاهش طلاق خراسان رضوی، نتایج مثبتی داشته به طوریکه اجرای آن باعث شد این استان که تا چند سال قبل در رتبه های صدر جدول طلاق در کشور قرار می گرفت، هم اینک رتبه ای زیر ده در این جدول داشته باشد.

به گفته وی در نهایت شهریورماه پارسال سامانه مشاوره قبل از طلاق، ملی اعلام شد و 15 استان کشور به این سامانه پیوستند.

با اینحال آنچه مسلم است این واقعیت است که برای کاهش نرخ طلاق و به ویژه رفع زمینه هایی که زنان را به فکر جدایی و فسخ نکاح می اندازد، باید زودتر از آنکه اختلافی پیش آید، اقدام کرد.

در دنیایی که زنان به مدد ده ها توانمندی کوچک و بزرگ ذاتی و اکتسابی، هر روز آگاه تر و به تبع آن قدرتمندتر از روز قبل می شوند، باید اصول و قوانین درست زندگی کردن، ارتباط اصولی برقرار کردن، مطالبه صحیح حق و حقوق قانونی و ... را هم به آنان آموخت و هم به کسانی که با آنان پیوند و علقه برقرار می کنند؛ در این صورت است که می توان امید داشت زنان در هر جامعه و با هر نوع رسم و سبک و فرهنگی به جای آنکه بدترین کابوس همسرشان باشند؛ الهام بخش، همراه و تکیه گاه آنان باشند.

نویسنده: مریم اکبری