گفتگوي هاي صلح در افغانستان، بيشتر يک سراب و آرزو است تا برنامه هاي اجرايي و مدني.
به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما،اخبار روزهای اخیر منتشر شده از افغانستان نشان می دهد که در آینده نزدیک تحولات این کشور وارد مرحله تازه ای خواهد شد .مروری براین خبر ها نشان می دهد که زلمی خلیلزاد نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان به صورت پنهانی در حال توافق با گروه طالبان و یارگیری های منطقه ای است .
خبرگزاری جمهور افغانستان فاش کرد که خلیلزاد و طالبان توافق کرده اند تا با تشکیل دولت موقت روند صلح افغانستان در شش ماه آینده به سر انجام برسد .در این حال عبدا... عبدا... رئیس اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان نیز از تصمیم آمریکا برای تعویق زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در اوایل سال 2019 انتقاد کرد .در این حال حامد کرزای رئیس جمهوری قبلی افغانستان نیز علام کرد تا زمانی که کشورهای همسایه افغانستان در روند صلح این کشور مشارکت نکنند نتیجه بخش نخواهد بود .
مواضع مخرب خليلزاد
زلمی خلیلزاد نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان در حالی خود را داعیه مهربان تر از مادر برای مردم افغانستان نشان می دهد که حامد کرزای رئیس جمهوری قبلی افغانستان در دهه هشتاد شمسی به منظور پیشبرد روند صلح با گروه طالبان اقدام به تشکیل شورای عالی صلح متشکل از همه جریانهای سیاسی ،مذهبی و قومی به ریاست برهان الدین ربانی فقید کرد .در واقع کرزای با این اقدام خود تلاش کرد نشان دهد که برای صلح با طالبان وحدت نظر و توافق ملی در افغانستان وجود دارد .در ان زمان بزرگترین مانع بر سر راه پیشبرد روند صلح از سوی شورای عالی صلح افغانستان پاکستان بود که از دیدگاه این شورا در برابر تلاشها و به نتیجه رسیدن آن سنگ اندازی می کرد.
با به قدرت رسیدن دولت وحدت ملی در افغانستان در سال 2014 محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان اعلام کرد که راه صلح افغانستان از پاکستان می گذرد و تلاش کرد با چرخش در روابط افغانستان با هند به سمت پاکستان این کشور را برای همکاری با شورای عالی صلح افغانستان به منظور ترغیب طالبان برای گفتگو با دولت کابل متقاعد نماید .اما تلاشهای محمد اشرف غنی از سوی اسلام آباد پاسخ داده نشد .شورای عالی صلح افغانستان نیز بعد از ترور برهان الدین ربانی کارایی لازم را برای تحرک بخشیدن به روند صلح از دست داد .اگر چه فرزند وی صلاح الدین ربانی به عنوان رئیس شورای عالی صلح افغانستان برگزیده شد اما انتخاب وی به عنوان وزیر امور خارجه باعث شد تا صبغت ا... مجددی به عنوان رئیس شورای عالی صلح افغانستان برگزیده شود که بعد از فوت وی کریم خلیلی ریاست آنرا برعهده دارد .ترکیب شورای عالی صلح افغانستان متشکل از جهادی هایی بود که در صورت همکاری پاکستان می توانند تاثیر تعیین کننده ای بر روند صلح افغانستان داشته باشند .
زیرا این جهادی ها با گروه طالبان جنگیده بودند وعضویت آنان در این شورا به معنای آن بود که دوران جنگ داخلی در افغانستان پایان یافته و همه گروهها با در نظر گرفتن مصلحت ملی باید سلاح ها را کنار بگذارند .بعد از کارشکنی های دولت پاکستان به رغم وعده هایی که برای همکاری با شورای عالی صلح افغانستان داده بود اکنون امریکا با اعزام نماینده ویژه خود به افغانستان که ماموریت خود را پی گیری روند صلح این کشور می داند شورای عالی صلح افغانستان را عملا به حاشیه رانده و مانع از پی گیری ان از سوی این شورا می شود .
ابتکارات خليلزاد
دلایلی که زلمی خلیلزاد نماینده آمریکا در امور افغانستان شورای عالی صلح این کشور را از گردونه روند صلح این کشور خارج کرده است عبارتند از:
1- ابتکار عمل روند صلح افغانستان در اختیار واشنگتن باشد.
2- آمریکا از پاکستان و عربستان در روند صلح افغانستان استفاده می کند که شورای عالی صلح افغانستان با دخالت هر کشوری در این روند مخالف است .
3-مانع از هر گونه ارتباط طالبان و محافل داخلی افغانستان بخصوص شورای عالی صلح شود.
4-آمریکا مهمترین دشمن رودرروی خود را در افغانستان طالبان می داند و برای مهار آن مستقیما وارد مذاکره با این گروه شده است.
5- پیشتر تا قبل از دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ واشنگن تمایلی برای پیگری روند صلح افغانستان نداشت اما اکنون به دلیل افزایش تلفات و هزینه های مالی آمریکا کاخ سفید وانمود می کند روند صلح افغانستان را به طور جدی پی گیری می کند .
گفته می شود براساس توافقی که میان ملا یعقوب فرزند ملا عمر سرکرده قبلی طالبان و زلمی خلیلزاد در قطر صورت گرفت قرار است در شش ماه آینده صلح در افغانستان برقرار شود.
اینکه دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در این خصوص ضرب الاجلی را نیز تعیین کرده است بیانگر چند مساله است:
الف-آمریکا در گرداب افغانستان اسیر شده و راهبردهای نظامی آن با شکست مواجه شده است.
ب-آمریکا برای نجات از این گرداب چاره راه را تفاهم و صلح با طالبان تشخیص داده ست.
ج-واشنگتن با تسریع در این باره می کوشد مانع از به دست گرفتن ابتکار عمل روند صلح افغانستان از سوی روسیه وچین شود که اخیرا مسکو میزان صلح افغانستان با حضور طالبان بود.
د-افزایش هزینه های آمریکا در افغانستان و تبدیل شدن جنگ این کشور به طولانی ترین جنگ آمریکا در خارج از مرزهای این کشور اعتراض بسیاری از محافل در این کشور را برانگیخته است .
در این میان این سوال مهم مطرح است که زلمی خلیل زاد به عنوان نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان به چه قیمتی در حال ادامه رایزنی های پنهانی خود با طالبان است .1-زلمی خلیل زاد علنا حاکمیت ملی و استقلال افغانستان را برای پیشبرد روند صلح این کشور نقض می کند .2- خلیلزاد در عمل نشان داده است که با تکرار اشتباهات گذشته واشنگتن در افغانستان همچنان کشورهای منطقه ای تاثیر گذار در روند تحولات و صلح افغانستان را نادیده می گیرد .3-خلیل زاد با تداوم اقدامات یک جانبه گرایانه اش در مورد صلح افغانستان عملا به سایر اقوام و جناحهای سیاسی و مذهبی این کشور بی اعتنایی می کند و رفتار مداخله گرایانه اش بارها مورد انتقاد شدید محافل سیاسی ، قومی و مذهبی در افغانستان قرار گرفته است . عبدا... عبدا... رئیس اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان بارها اعلام کرده است که دوره جنگ در افغانستان پایان یافته و گروههای شبه نظامی باید با نگاه به آینده با تقویت صلح برای بازسازی افغانستان تلاش کنند .
نقاط ضعف
بنابراین نقاط ضعف برنامه یک جانبه گرایانه نماینده آمریکا در امور افغانستان برای برقراری صلح در این کشور عبارتند از :1- بی توجهی به استقلال و حاکمیت ملی افغانستان که موجب گسترش تنفر میان مردم افغانستان می شود
2-نادیده گرفتن شورای عالی صلح افغانستان به عنوان تنها نهاد قانونی که می تواند با طالبان وارد گفتگوهای صلح شود 3-بی توجهی به دیدگاهها و نظرات جریان های سیاسی و مذهبی در افغانستان در مورد صلح با طالبان
4- ایجاد جناح بندی های سیاسی وقومی در افغانستان 5- بی توجهی به نقش و جایگاه کشورهای همسایه این کشور در روند صلح افغانستان
5- استفاده از پاکستان و عربستان در روند صلح افغانستان که جایگاه بسیار ضعیفی در جامعه افغانستان دارند .6-هر چند ظاهرا به نظر می رسد دولت افغانستان از برنامه ها و نتایج رایزنی زلمی خلیل زاد با طالبان بی خبر است اما رفتار و برنامه های محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان از جمله تشکیل کمیته مشورتی صلح نشان می دهد که وی با خلیل زاد هماهنگ عمل می کند .
با توجه به برنامه ها آمریکا برای استقرار صلح در افغانستان تحولات این کشور پس از پسا طالبان مورد توجه محافل سیاسی قرار دارد که می تواند حامل شرایط زیر باشد1- 13ولایت پشتون نشین افغانستان به طالبان واگذار می شود و این گروه ضمن پذیرش فعالیت های سیاسی وارد ساختار قدرت در این کشور شوند.2- پاکستان در ازا همکاریش با آمریکا از جمله ازادی 4 تن از سرکردگان طالبان ،از آمریکا بخواهد خط دیوراند را به عنوان مرز بین المللی با افغانستان به رسمیت بشناسد.3- عربستان که تاکنون نقشی در تحولات افغانستان نداشته اکنون با حمایتهای آمریکا در حال افزایش نفوذش در افغانستان است 4- در صورت پیوستن طالبان به روند صلح افغانستان بسیاری براین اعتقادند که جنگ این کشور پایان نخواهد یافت و ممکن است الف –گروه تروریستی داعش در افغانستان فعال تر شود ب- گروههایی مانند حزب التحریر که جناح به اصطلاح روشنفکری گروههای تندرو و تروریستی محسوب می شوند و در میان روشنفکران فعالیت می کند نفوذشان را در افغانستان افزایش خواهند داد .
================
نويسنده:مجيد وقاري-کارشناس سياست در آسيا.
.