هرمزگان جزء سه استان نخست در شمار بازماندگان از تحصیل در کشور است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خلیج فارس؛ تاکنون ۱۸۶ هزار و ۵۵۰ نفر بی سواد در هرمزگان شناسایی شده است. نیم نگاه مدرسه چند کیلومتر آن طرف‌تر در روستای بالادستی است، بابای من اجازه نمیده که توی زمستون این همه راه برم، زیرا رودخانه‌ای هست که گاهی پرآب است هیچ پلی هم برای عبور ساخته نشده است. این وضع باعث شد تا خواهر بزرگم مدرسه را ترک کند پدرم نیز پس از ماجرای ترک تحصیل خواهرم گفت که تو هم دیگه مدرسه نرو. پس از آن هر روز دم خانه، در حسرت رفتن پسر‌های روستا به مدرسه گریه می‌کردم. ۱۰ ساله بودم که خانه نشین شدم و ۱۷ سالگی نیز شوهر کردم مریم یکی از گل‌های خندان در روستای "کولغ کلم" میناب بود که خیلی زود خشکید. وی که بعد‌ها در کلاس‌های نهضت سوادآموزی درسش را ادامه داد، می‌گوید: در آنروز‌ها ۲۰ نفر از هم سن و سال هایم درس و تحصیل و مشق شان را رها کردند و با گذشت سال‌ها هنوز سایه ترک تحصیل در روستا سنگینی میکند و در کنج خانه‌های روستا هنوز شنیده می‌شود که درس خواندن مال پسران است و دختران باید شوهر کنند.
رویا‌هایی که بر باد می‌رود با شروع هر سال تحصیلی کمتر کسی به این فکر میکند که چه تعداد از این دانش‌آموزان به مقاطع بالاتر راه خواهند یافت و چه تعداد به دلایل مختلف، در نیمه‌های راه مدرسه و درس و مشق را رها کرده و به بازار کار وارد شده یا خانه‌نشین میشوند. تحصیل در روستای بیورچ بشاگرد حکایتی دردناک از رویا‌هایی است که بر باد می‌رود گاه تحصیل در این روستا رنگ خون می‌گیرد و کم نیستند دانش آموزانی که در راه مدرسه جان خود را از دست می‌دهند.
هر سال آماری از تصادف و غرق شدن دانش آموزان در روستای محروم بیورچ بشاگرد منتشر می‌شود. حادثه تلخ غرق شدن دانش‌آموزان دختر بشاگردی در رودخانه جگین که در سال ۱۳۸۷ رخ داد هنوز از خاطر مردم این منطقه پاک نشده بود که واژگونی نیسان در سال ۹۶ یک دختر را به کام مرگ برد. یکی از اهالی می‌گوید: در زمستان ۹۷ نیز دانش آموزان به علت سیلاب در محاصره رودخانه گیرافتاده بودند نزدیک بود بر اثر سرما جان خودشان را از دست بدهند. فاصله طولانی با مدرسه و سختی‌ها باعث شده تا بسیاری از مردم قید درس خوندن را بزنند. محمد رنجبر دهیار روستا می‌گوید: در این روستای ۶۵۰ نفره تنها یک مدرسه ابتدایی دایر است و در مقاطع متوسطه دانش آموزان با دو ماشین نیسان به روستا‌های اطراف و مدارس شبانه روزی مرکز شهرستان می‌روند. به گفته دهیار هر سال ۱۰ نفر ترک تحصیل می‌کنند و ۷۰ نفر نیز در خطر رها کردن مدرسه هستند. رونق مشاغل کاذب نیز باعث شده است تا پسران متوسطه درس را نیمه کاره بذارند و به کار‌های قاچاق روی بیاورند. احمد در یکی از روستا‌های ساحلی میناب می‌گوید: روزی ۳۰۰ هزار تومان با جابه جایی گازوئیل بدست می‌آورم و قرار نیست با درس خواندن به جایی برسم. به همین سادگی رویای پدر و مادرانی که فرزندشان را برای تحصیل با هر مشقتی که بود به کیلومتر‌ها دورتر می‌فرستادند و بانوانی که شاید می‌خواستند با درس خواندن آینده خود و سرزمینشان را تغییر دهند دیگر بر باد رفته است.
قاچاق سوخت در هرمزگان
نمای نگران کننده کسانی که بر اساس سن باید در مدارس آموزش ببینند، اما به هرعلتی در مدرسه نام نویسی نکنند بازمانده از تحصیل محسوب میشوند. سالانه حدود ۳ هزار کودک در هرمزگان از تحصیل باز می‌مانند که تنها ۳۰ درصد جذب مجدد مدارس میشوند. بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵ جمعیت بی سوادان استان ۱۸۶ هزار و ۵۵۰ نفر است. از این شمار ۱۲۲ هزار نفر بین ۶ تا ۱۰ سال و نزدیک به ۶۴ هزار ۵۵۰ نفر بالای ۱۰ سال سن دارند. نزدیک به ۱۱ درصد از جمعیت استان بی سواد هستند. آنچه نگران کننده است نبود عدالت جنسیتی و جغرافیایی میان مناطق استان است. بر اساس آمار‌ها درصد بی سوادی میان جمعیت بانوان ۶ درصد بیشتر از مردان و در مناطق روستایی نیز بی سوادی ۱۰ درصد بیشتر از شهری است. شهرستان بشاگرد با ۲۷ درصد بی سوادی بیشترین میانگین بازماندگی تحصیل را در استان دارد. هر چند درصد باسوادان در هرمزگان رشد ۴ درصدی در سه سال گذشته داشته است، اما در کنار آن آمار ترک تحصیل نیز افزایش یافته و در حال تنه زدن به تعداد دانش آموزان است. اکنون شمار بی سوادان استان بیش از ۵۰ درصد دانش آموزان در حال تحصیل است. بازگرداندن به تحصیل این شمار دانش آموزان هزینه اقتصادی بالایی دارد. برای ورود هر دانش آموز به چرخه تحصیل نزدیک به ۲ میلیون تومان اعتبار نیاز است که با توجه به جمعیت ۱۸۶ هزار نفری بی سوادان استان نزدیک به ۴۰۰ میلیارد تومان بودجه لازم است. رقمی که معادل ساخت دو هزار کلاس درس است. از تنگ تا ننگ؛ دو ریشه بی سوادی مداحی جوان سیریکی می‌گوید خانه‌ای را برای تحصیل در شهر اجاره کرده بودیم و شدت خرج و مخارج فشار زیادی به ما می‌آورد وخانواده ام دیگر نمی‌توانستند حمایتم کنند، دوستم شبی آمد و پیشنهاد داد در کیش خوب میشه پول درآورد تصمیم گرفتیم به کیش بروم. در بسیاری از روستاها و شهر‌های هرمزگان جوانان به علت سختی زیاد در بدست آوردن رزق و هزینه‌های زندگی به شغل‌های کاذب و بازار کار روی می‌آورند. سالانه بیش از هزار نفر درس را رها می‌کنند و به شغل‌های کاذب و قاچاق سوخت روی می‌آورند تا به قول خودشان ره صد ساله را یکشبه طی کنند و معادله ثروت بهتر است یاعلم را به نفع ثروت حل کنند. معاون سواد آموزی اداره کل آموزش و پرورش هرمزگان می‌گوید: پراکندگی جغرافیایی روستاها، تعصبات والدین و جلوگیری از حضور فرزندان دختر در کلاس‌های مختلط و تعدد اولاد و ناتوانی در تامین هزینه‌های جنبی آموزش از علت‌های بازماندگی از تحصیل در هرمزگان است. مرتضی آخش جان فقر اقتصادی خانواده‌ها و استفاده کودکان در کار‌های کشاورزی ودامپزشکی، مشکل اعزام نیرو‌های آموزشی بویژه نیروی زن به علت نبود امکانات لازم را از علت‌های دیگر ترک تحصیل اعلام میکند. شهر‌های بندرعباس، میناب و جاسک بیشترین جمعیت بی سواد را در استان دارند. نرخ بی سوادی در استان حدود ۱۳ درصد است که در برخی شهرستان‌های شرق استان مانند جاسک و بشاگرد به بیش از ۲۵ درصد می‌رسد. ترس و لرز درس خواندن کمبود کلاس درس و امکانات آموزشی نیز در بازماندن از تحصیل موثر است. طبق تحقیقات آموزش و پرورش هرمزگان کمبود امکانات سومین علت اصلی ترک تحصیل پس از فقر اقتصادی و مسایل فرهنگی و اجتماعی است. در استان در هر کلاس درس ۲۶ نفر دانش آموز حضور دارند در حالیکه این تراکم در کشور ۲۱ نفر است. با این آمارهرمزگان برای رسیدن به میانگین کشوری نیاز به ۴ هزار کلاس جدید دارد. سرانه فضای آموزشی در هرمزگان ۵ و هفت دهم متر مربع است که نسبت به کشوری ۳ مترمربع کمتر است. ۳۰ درصد مدارس فعلی استان نیز تخریبی با عمری بالای ۳۰ سال و کپری و کانکسی هستند و ۳۸۷ مدرسه دو شیفته فعالیت دارند. در برخی محلات بندرعباس و میناب نیز مدارسی با عمر ۷۰ ساله فعالیت دارند که هر روز احتمال ریزش سقف هایشان وجود داد. هرمزگان نیاز به هزار و ۸۱۶ کلاس درس دارد. کمبود معلم و تراکم دانش اموزان رنج‌ها را دو چندان کرده است و دانش اموزان چندین روستا برای تحصیل به یک روستا می‌روند. نسبت استاندارد تعداد معلمان به دانش اموزان یک به ۱۴ و در هرمزگان یک به ۲۵ است. هرمزگان ۳۴۰ هزار دانش آموز و ۱۴ هزار معلم دارد.
پاداش سواد آموزی در استان نهضت سواد آموزی فعالیت هایش را در ۵ سال گذشته افزایش داده است و با اجرای طرح‌های ملی محرومیت زدایی و استانی میزان باسوادی در هرمزگان ۴ درصد رشد داشته است. اکنون سه طرح ملی کمیته روستایی، نماز کلید بهشت و توانمند سازی زنان در روستاها و مناطق هدف در حال اجراست که منجر به باسواد شدن ۲ هزار و ۵۰۰ نفر از ابتدای امسال شده است. معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش هرمزگان نیز از اجرای طرح انسداد مبادی بی سوادی در مقطع ابتدایی خبر داد. ایرج بیت اللهی می‌گوید: در قالب این طرح و با روش مراجعه خانه به خانه، دانش آموزان بازمانده از تحصیل از سال ۹۲ تاکنون شناسایی و به چرخه تحصیل باز می‌گردند. وی می‌گوید: تاکنون ۱۲۰ هزار نفر با کمک دهیاران و مدراس در سامانه انسداد مبانی بی سوادی شناسایی شدند. به گفته معاون ابتدای آموزش و پرورش هرمزگان اگر والدین فرزند خود را از آموزش دور کنند آموزش و پرورش می‌تواند آن‌ها را به مراجع قضایی معرفی کنند. راهکار‌های تشویقی نیز برای باسواد کردن جمعیت بالای ۱۰ سال در نظر گرفته شده است. معاون سواد آموزی هرمزگان می‌گوید: در صورت قبولی هر فرد بازمانده از تحصیل ۱۵۰ هزار تومان به حساب شخص سواد آموز و ۸۱۰ هزار تومان به حساب آموزش دهنده واریز می‌شود. آخش جان می‌افزاید: کتاب، نوشت افزار نیز بصورت رایگان در اختیار سوادآموز قرار می‌گیرد.
شما؟ نتیجه کار فائزه که مدرسه اش را نمیه کاره رها کرده می‌گویدزمانی برای پرکردن فرمی به یکی از اداره‌ها مراجعه کردم اسم را فائضه نوشتم مدیر اداره سرم داد زد و گفت: چرا اسمت را اشتباه می‌نویسی گفتم اسمم داخل شناسنامه همین است به امید روزی که بی سواد در کشور نداشته باشیم و همه مادران و پدران آینده اسمشان را بدرستی بنویسند ... هر چند یادگیری امری انتخابی است، اما بی سوادی بی شک مساله اجتماعی است. نویسنده: محمد امیرمحمدی