شهرستان نهاوند همزمان با داشتن بافت فرسوده زیاد و قرار گرفتن روی گسل زلزله دارای شرایط خطرناک ویژه ای است که نیازمند توجه است.
شهرستان نهاوند هزار و ۵۳۵ کیلومتر مربع وسعت دارد . حدود صد و هشتاد هزار نفر در این شهرستان زندگی می کنند که از این شمار ۵۱ درصد در شهرها و مابقی در روستاها ساکنند.این شهرستان به علت قرار کرفتن بر روی گسل زلزله و همزمان داشتن بافت فرسوده از شرایط ویژه اضطراری در استان برخوردار است.
شهرستان نهاوند روی گسل زلزله
به گفته آقای طالبی مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری ، طبق یافته های مطالعاتی دو قسمت جنوب غرب و شمال شرق استان همدان که شامل شهرستان های رزن و نهاوند می شود زلزله خیزند و شهرستان نهاوند به گسل زلزله زاگرس و شهرستان رزن به گسل زلزله منطقه آوج و حسن آباد نزدیک است.
آقای کیانی ، کارشناس زمین شناسی معتقد است نهاوند با داشتن یک گسل اصلی به طول ۷۰ کیلومتر و ۴ گسل فرعی از شهرستانهای زلزله خیز استان همدان و غرب کشور است و اگر لرزه‌خیزی گسل نهاوند آغاز شود پتانسیل تا ۷ ریشتر را دارد.
نهاوند دارای بیشترین زلزله های استان
بنا بر آماری که آقای شهبازی رئیس جمعیت هلال احمر شهرستان می دهد امسال ۳ زلزله و ۱۰ پس لرزه در نهاوند رخ داده که میانگین شدت زلزله ها ۴ ریشتر بوده است. آقای حمیدوند فرماندار پیشین نهاوند در مصاحبه ای گفته بود پارسال از ۲۶۱ مورد زلزله ثبت‌شده ،۱۹۰ مورد معادل ۷۳ درصد با میانگین ۳ و نیم ریشتر مربوط به نهاوند بود که در استان رتبه اول را دارد.
ایجاد برخی نقاط امن
فرماندار فعلی نهاوند تقسیم این شهرستان به ۸ منطقه و انتخاب معین برای این مناطق توسط شهرستانهای ۸ گانه استان و ایجاد مکان های اسکان اضطراری در ۵ نقطه در پارک های فیروزان ، پارک کوثر و پارک گیان و زمین فوتبال گیان و استادیوم های ورزشی علیمرادیان و فرزاد سلیمانیان را از مهم ترین اقدامات انجام شده می داند.آقای ناصری به ایجاد یک انبار ذخیره کالاهای اساسی هم اشاره می کند و می گوید در این انبار۲۰۰ هزار تخته پتو ، ۷۰ هزار چادر ، ۹۰ هزار کنسرو ، ۲۰ هزار لیتر نفت سیاه و مقادیری چراغ والور ذخیره شده است.
امکانات امداد و نجات شهرستان اندک است
مدیر جمعیت هلال احمر نهاوند این اقدامات را کافی نمی داند. او می گوید از نظر تجهیزات پزشکی ، آمبولانس ، تخت ، بیمارستان صحرایی ، وسایل امداد و نجات این شهرستان دچار کمبود جدی است. از نظر راههای دسترسی به این شهرستان هم نزدیک ترین و مناسب ترین مسیر ، جاده نهاوند آورزمان است که جزو حادثه خیزترین مسیر استان به شمار می رود و این شهرستان فقط یک محوطه فرود بالگرد دارد ، همچنین مکان های اسکان اضطراری تعیین شده دارای هیچگونه زیر ساخت مناسبی از قبیل آب ، برق و وسایل بهداشتی و گرمایشی نیستند.
آسیب پذیری نهاوند با بافت های فرسوده
در کنار خطرات زلزله برای این شهرستان باید به بافت فرسوده نهاوند هم اشاره کرد که آسیب پذیری را در مواقع بحران زیاد می کند.
نهاوند از جمله قدیمی ترین شهرستانها به شمار می رود و دارای دومین بافت فرسوده شناسایی شده در استان است.در استان همدان در مجموع هزار و ۶۵۳ هکتار بافت فرسوده شناسایی شده است که به تفکیک در شهرستانهای همدان ۶۹۸ هکتار، ملایر ۱۲۰ هکتار، نهاوند ۱۷۰ هکتار، تویسرکان ۱۸۸ هکتار، اسدآباد ۱۱۱ هکتار، بهار ۱۰۴ هکتار، رزن ۹۶ هکتار، کبودراهنگ ۹۴ هکتار و فامنین ۷۲ هکتار است.یکی از مهم ترین اقداماتی که باید هر چه زودتر آغاز شود بازسازی بافت های فرسوده است.
شهردار نهاوند می گوید بافت فرسوده بیشتر در مناطق مرکزی شهر از جمله خیابان معلم، دوخواهران و گل زرد واقع است که بافت میانی و مرکزی شهر را تشکیل می‌دهند.آقای حسین پور با اشاره به اینکه در سالهای گذشته بسته های تشویقی برای بازسازی در اختیار شهروندان قرار گرفته است می گوید در طول این سالها فقط ۲ هکتار از این بافت‌ها در مناطق مختلف شهر نهاوند ایمن شده است.
چرا بافت های فرسوده بارسازی نمی شوند؟
آقای سلگی کارشناس مسائل شهری معتقد است برای حل مشکلات بافت فرسوده نهاوند ابتدا باید زیر ساخت‌های اولیه فراهم شود . او می گوید فقدان تسهیلات زیربنایی، کمبود امکانات رفاهی، فقر و محرومیت مردم این مناطق، آسیب‌پذیری ساختمان‌های بافت فرسوده، معضلات اجتماعی، مشکلات زیست محیطی و غیره از جمله مشکلات اساسی در مناطق بافت فرسوده نهاوند است.
شهردار نهاوند شبکه آب وفاضلاب این شهررا فرسوده و قدیمی می داند و معتقد است کم عرض بودن کوچه‌ها و خانه هایی که قدمتی بالای۳۰ سال دارند و از خشت، چوب و آجر هستند در مواقع بروز خطرات احتمالی کمک رسانی را با مشکل مواجه خواهد کرد.
معبد لائودیسه بازسازی را با مشکل مواجه کرده است
آقای حسین پور مشکل اصلی در بازسازی بافت های فرسوده را هم پوشانی این مناطق با بافت های تاریخی می داند و می گوید حدود ۹۵ درصد بافت فرسوده نهاوند در منطقه دوخواهران و پای قلعه واقع شده است که معبد لائودیسه با بیش از دو هزار و۲۰۰ سال قدمت هم در این مناطق قرار دارد و تا وضعیت حریم این معبد در اکتشافات مشخص نشود نمی توان کاری از پیش برد.
آقای سیف از ساکنان منطقه دو خواهران نهاوند با بیان اینکه از چند سال پیش برای بازسازی منزلش اقدام کرده است می گوید : به علت قرار گرفتن ساختمان در محدوده بافت تاریخی، شهرداری موضوع را به میراث فرهنگی ارجاع داد و متاسفانه اداره میراث فرهنگی هم به علت قدیمی بودن ساحتمان اجازه بازسازی و تخریب منزل را نداد و آنرا فقط منوط به بازسازی بر اساس نقشه کنونی آن کرد.
کاوش در معبد لائودیسه شتاب می گیرد
مدیر میراث فرهنگی نهاوند هم مشکل اصلی را در تعیین حدود بافت تاریخی مشکل اعتبار می داند و می گوید با سالیانه ۲۰ میلیون تومان بودجه کاوش برای این اثر تاریخی نمی توان کاری از پیش برد . آقای جانجان ابراز امیدواری می کند که اعتبار ۵۰۰ میلیون تومانی که در سفر مهرماه آقای مونسان رئیس سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری به این شهرستان مصوب شد، اختصاص یابد تا هر چه زودتر تکلیف این اثر تاریخی مشخص شود.
با مشخص شدن محدوده فضاهای تاریخی ، نقشه مناطق فرسوده برای شهروندان مشخص شده و با حمایت مالی و تسهیلاتی دولت و همت مردم روند بازسازی تسهیل می گردد.
دادن تسهیلات مناسب به شهروندان با سود کم واقساط بلند مدت و اعطای بسته های تشویقی همچون نقشه پروانه رایگان و تخفیف در عوارض شهرداری می تواند راهگشا باشد. درآمد پایین و گاهی بیکاری شهروندان ساکن در مناطق فرسوده مانغ از بازسازی و رغبت شهروندان شده است.
آقای سهرابی از ساکنان بافت مرکزی شهر نهاوند می گوید یا دولت تسهیلات نمی دهد یا اگر می دهد اقساط و سود آنها به قدری بالاست که ما از عهده پرداخت آن برنمی آییم.ترکاشوند دیگر ساکن منطقه دوخواهران هم ناتوانی در پرداخت اقساط را مهم ترین مشکل خود در زمینه بازسازی منزلش عنوان می کند.
از هم اکنون به فکر باشیم و برنامه ریزی کنیم
آقای سلگی کارشناس مسائل شهری می گوید در کنار حل مشکل بافت های فرسوده ، همزمان داشتن یک سناریوی از پیش فکر شده در مقابله با حوادث احتمالی می تواند راهگشا باشد.اینکه بعد از وقوع حادثه که هر لحظه در کمین است چکار باید کرد امروز لازم است ولی شاید فردای حادثه هم دیر باشد و هم بسیار پرهزینه . تقسیم وظایف و مشخص بودن مسئولیت همه دستگاههای زیربط باید مشخص باشد و در قالب برخی مانورهای واقعی و برنامه ریزی شده و نه صوری ، مرتب تمرین شود تا ملکه گردد.
او می افزاید ایجاد نقاط امن و آماده سازی زیرساخت های لازم در این مکان ها از امروز لازم و واجب و فردا دیر است. تجهیزات و امکانات با استفاده از تکنولوژیهای روز دنیا برای مقابله با حوادث احتمالی باید تهیه و شیوه استفاده ازآنها به نیروهای ویژه آموزش داده شود.
آموزش ، اساسی ترین گام برای مواجهه با بحران
آقای شهبازی مدیر جمعیت هلال احمر نهاوند هم آموزش را پیش از وقوع بحران بسیار موثر می داندو می گوید فرهنگ سازی در میان مردم باید در دستور کار جدی قرار گیرد.مردم باید از زن و مرد و پیرو جوان بدانند که در مواقع بروز بحران چکار باید بکنند و چکارهایی را نباید انجام دهند.
او پیشنهاد می کند آموزش و پرورش و وزارت علوم پیشقدم شوند و در قالب برخی دروس و با استفاده از مربیان کارآزموده به صورت عملی و کارگاهی فرهنگ سازی کنند.
گفته می شود که ما ملتی دقیقه نودی هستیم . برای یکبار هم که شده در اینگونه مسائل که با جان و مال انسانها سروکار دارد بیاییم و قبل از اینکه حادثه تلخی اتفاق بیافتد ، بیاندیشیم و عمل کنیم و نگذاریم حوادث ما را در بر بگیرد.
تحقیق و نگارش : حسن شعبانلو
با توجه به زلزله خیز بودن نهاوند و بافت فرسوده درمنطقه گوشه و گوشه سرآسیاب از معظلات اساسی است که بایک بازدید میدانی می‌توان به عمق فاجعه هنگام زلزله پی برد، کوچه های تنگ و باریک وعدم تعریض، امداد رسانی را غیر ممکن خواهد نمود وخانه های باقدمت بالای پنجاه سال ساخت و بیشتر علاوه بر مناطق پای قلعه ودوخواهران و..نیازمند بسته های حمایتی و تشویقی ویژه از طرف مسئولین برای بازسازی و نوسازی است امید است با توجه به کلیه بافت های فرسوده نهاوند و روستاهای اطراف شاهد ساخت و بازسازی بناهای فرسوده باشیم، چه بسا گاه دیر اقدام کردن پشیمانی به بار می‌آورد وخسارات جبران ناپذیر خواهند بود. با تشکر از بذل توجه شما عزیزان