پرندگان به مازندران می آیند اما برنمی گردند.
هرساله در اواسط شهریور ، تالاب و آب بندان های مازندران میزبان گونه های مختلف پرندگان از نقاط سردسیر کشورهای حاشیه دریای خزر است که به امید یافتن مکاني گرم و غذا به این مقصد سفر می کنند.
مازندران مقصد اصلی پرنگان مهاجر
آمارهای اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران نشان می دهد که پارسال بیش از یک میلیون قطعه پرنده ، زمستان را در مازندران سپری کردند .
استان مازندران به سبب قرار گیری در مسیر اصلی پروازی پرندگان مهاجر در حوزه آسیای مرکزی ، مدیترانه و غرب آسیا و شرق اروپا همه ساله پذیرای جمعیت میلیونی از پرندگانی است که از کشورهای واقع در حوزه شمال دریای خزر ، روسیه و سیبری برای زمستان گذرانی به سوی جنوب بال می گشایند و مقصد بسیاری از آنها تالاب های وسیع ، آب بندان های تالابی و زمین های غرقآبی دشت های جلگه ای واقع در جنوب و جنوب شرق دریای خزر است که از مهمترین این مناطق می توان به تالاب بین المللی و پناهگاه حیات وحش میانکاله ، منطقه فریدونکنار و آب بندان های حوزه مرکزی مازندران در شهرستان ساری ، بابل ، بابلسر و جویبار اشاره کرد.
همه ساله بیش از 150 گونه پرندگان آبزی ، کنار آبزی و وابسته به تالاب به عنوان گونه های مهاجر زمستان گذران ، عبوری و استراحت در مسیر مهاجرت از تالاب های مازندران استفاده می کنند.
رئیس اداره حیات وحش اداره کل حفاظت از محیط زیست مازندران می گوید: بیش از 800 آب بندان و تالاب در مازندران وجود دارد که همه ساله در فصول سرد 800 هزار تا یک میلیون قطعه پرنده را به این استان جذب می کند.
کوروش ربیعی مي افزايد: خوتکا ، حواصیل ، اردک وآب چلیک ها از پیشقراولان مهمانان پايیز و زمستان گذران وارد استان شدند.
بر این اساس استان مازندران با 375 گونه پرنده شناسایی شده تاکنون هم از نظر تنوع و هم به لحاظ فراوانی جمعیت گونه های مختلف پرندگان ، مهمترین مقصد مهاجرت برای زمستان گذرانی و جوجه آوری پرندگان مهاجر در کشور به شمار می آید.
26 گونه از پرندگان مازندران در فهرست گونه های در رده تهدید و نزدیک به تهدید لیست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت قرار گرفته اند که 24 گونه از آنها را پرندگان مهاجر تشکیل می دهند به همین سبب ، این گونه های کمیاب و ارزشمند ، اهمیت جهانی دارند.
چه بلایی بر سر پرندگان می آید؟
آمار دقیقی از میزان شکار این پرندگان در دست نیست اما بررسی ها نشان می دهد شکارچیان هم در گوشه گوشه زیستگاه های استان در کمین هستند تا پرواز این میهمانان ، بی سرانجام باشد.
شکارچیانی که ده ها هزار پرنده را شکار می کنند تا زخمی بی درمان بر پیکر حیات وحش جهان نقش بندد ، در همین حال ، فعالیت بازار فروش پرندگان فریدونکنار هم هرچند محدود شده است اما یادگارهایی در دل دارد که نشان می دهد سودجویان همچنان از فرصت ها استفاده می کنند ، سودجویانی که با حضور مسافران و گردشگران در فریدونکنار ، طمع بیشتری برای سود بیشتر پیدا می کنند و برای عطش سیری ناپذیر خود، هم میزان کشتارو هم قیمت شکار را افزایش می دهند ، شاهد وقوع این جنایت ها ، مسافران و گردشگرانی هستند که با وعده استفاده از گوشت پرندگان شکار شده در رستوران ها و هتل ها به مازندران سفر می کنند تا سفر پرندگان بیش از پیش بوی مرگ دهد.
اقدامات برای جلوگیری از شکار چندان موثر نیست
اما اقدامات محدودی برای جلوگیری از کشتار بزرگ پرندگان انجام شده است ، کارشناسان میگویند مانع اصلی در این مسیر حمایت برخی از مسئولان و نهادهای تصمیم گیر از شکارچیان و فروشندگان این پرندگان است.
مدیر کل حفاظت محیط زیست مازندران درباره علل این محدودیت ها در مقابله با این آسیب بزرگ به حیات وحش جهانی می گوید: متأسفانه برخی از مسئولان ، موضوع شکار این پرندگان را به معیشت مردم محلی و سنتهای قدیمی اهالی گره می زنند که این حرف ها ، عوام فریبی است. برای اینکه فکری برای معیشت مردم نکردهاند ، چون مسئولیت هم دارند با عوام فریبی کشتار پرندگان را به معیشت مردم گره می زنند.
حسینعلی ابراهیمیکارنامی افزود: این در حالی است که بارها گفته ایم هیچ مشکلی با روشهای سنتی مانند صید به شیوه «دوما» نداریم زیرا به شکلی گزینشی و در اندازه محدود اقدام به شکار پرندگانی مثل اردکها می شود اما مسئله اینجاست که این روش با روشهای نوینی مثل کرس ، گذر و دامهای هوایی که درسالهای اخیررایج شده فرق دارد. در این روشها هر نوع پرندهای حتی پرندههای در معرض خطر انقراض را در تعداد بسیار بالا شکار میکنند.
درهمین حال محمدعلى الله قلی کارشناس و فعال محیط زیست که 10 سال درباره شکار پرندگان مهاجر در مازندران تحقیق کرده است ، در این باره می گوید: هر شکارچی غیرمجاز تا 150 میلیون تومان در این فصل سود می کند که البته این افراد زیر صد نفر هستند.
الله قلی می افزاید: فقیربودن اهالی این مناطق واقعيت ندارد و این مردم وضع مالی خوبی دارند. از طرفی مگر محیط زیست مسئول فقر است؟ اگر مردم فقیر هستند برای آنها شغل درست دست و پا شود ، نه اینکه حاصل کارشان ایران را به رکورددار کشتار پرندگان مهاجر در دنیا تبدیل کند.
الله قلی مي گويد: برای حفاظت از این پرندگان نزدیک 40 سال است در دنیا پروژه حفاظت تعریف شده، اما نتیجه کار این شده است که در شمال (اروپا و روسیه ) حفاظت میشوند و در جنوب (ایران) کشتار میشوند.
وی می افزاید: بخشی از این پروژه حفاظت شامل ایران بود ، در مازندران من با این پروژه همکاری کردم نتایج کار فقط با احتساب آمار رسمی اعلامشده از سوی سازمان محیط زیست است نشان میدهد ، رتبه ما در کشتار پرندگان مهاجر رتبه دوم در جهان است. اگر آمار شکار در خوزستان هم به این اضافه شود ما رتبه اول جهان هستیم و عربستان در رتبه نخست است.
هرچند بازار پرندگان فریدونکنار به عنوان بزرگترین قتلگاه و مرکز فروش پرندگان مهاجر در شمال کشور از پارسال تعطیل شده است اما روند شکار بی رویه و گسترده در برخی مناطق همچنان ادامه دارد که به علت کمبود تجهیزات و نیروی حفاظتی، دغدغه ها را برای تکرار قتل عام پرندگان افزایش می دهد.
حسینی عالمی دادستان مازندران هم در پیگیری این موضوع می گوید: با توجه به اطلاعیه اداره کل دامپزشکی و حفاظت محیط زیست استان ، هرگونه شکار ممنوع است و برخورد با شکارچیان و دارندگان سلاح های غیرمجاز ، شدید و بازدارنده خواهد بود.
گفته های مسئولان و هشدارهای دلسوزان محیط زیست مازندران در حالی است که غفلتی بزرگ در استفاده از نیروها و مجامع و انجمن های محلی و دوستدار محیط زیست نیز به چشم می خورد ، انجمن هایی که کم و بیش فعالیت های جزیره ای دارند و تاکنون برنامه ای مدون و مستمر و گسترده برای حمایت عملی و مفید از گونه های ارزشمند حیات وحش نداشته اند.
این شرایط کافی است تا نگران آینده میهمانان زمستانی مازندران باشیم ، نگران سفر بی بازگشت پرندگانی که به مازندران نشاط و طراوت هدیه می دهند و از برخی میزبانان ناسپاس ، گلوله و مرگ هدیه می گیرند!