حقایقی منتشرنشده درباره بازداشت نخست وزیر لبنان در عربستان

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صداو سيما ؛ ­روزنامه الاخبار در گزارشی به روشنگری برخی زوایای پنهان بازداشت چند روزه نخست وزیر لبنان به دست محمد بن سلمان ولیعهد سعودی پرداخت.
روزنامه لبنانی الاخبار در شماره امروز خود در اینترنت در گزارشی به قلم حسین علیق نوشت: دقایقی پس از اعلام استعفای سعد الحریری از نخست وزیری لبنان در تاریخ چهارم نوامبر 2017 که از طریق نطقی تلویزیونی اعلام شد، عباس ابراهیم مدیرکل امور امنیت لبنان تماسی تلفنی از ردینة العرب همسر عبدالکریم العرب مسئول تیم حفاظت سعد الحریری دریافت کرد که درحالی که گریه می کرد گفت همسرم را ربوده اند. ابراهیم از او درباره جزئیات پرسید و وی در پاسخ گفت پس از دیدن پیام استعفای سعد الحریری با همسرم که همراهش بود تماس گرفتم و او اعلام کرد از این مسئله اطلاعی ندارد سپس صدای فریادی را دراطرافش شنیدم که با خشونت با او صحبت می کردند و العرب گفت دقایقی دیگر تماس خواهم گرفت و قطع کرد. سپس تلاش کردم با او تماس بگیرم و موفق نشدم. به نظر می رسد کسانی که در اطراف او فریاد می کشیدند او را بازداشت کرده و ربوده اند.
این تماس تلفنی العرب نخستین نشانه حقایق جاری در ریاض بود. نادر الحریری رئیس دفتر نخست وزیر نیز درحال تکمیل کردن برنامه نهائی سفر الحریری به عربستان بود و قرار بود وی از آنجا به شرم الشیخ برود تا با عبدالفتاح السیسی رئیس جمهوری مصر دیدار و در کنفرانسی شرکت کند. نادر الحریری که نزدیکترین فرد به نخست وزیر به شمار می رود از شنیدن خبر استعفای او شوکه شد. وی مدت کوتاهی بعد، با او تماس گرفت و سعد الحریری با لحنی رسمی همان مطالبی را که در تلویزیون گفته بود یعنی استعفا به علت مسئله ایران و حزب الله تکرار کرد. لحن کلام سعد الحریری عادی نبود و نادر اطمینان حاصل کرد که پسردائی اش در حالت عادی قرار ندارد و با گفتن این عبارت که: خدانگهدارت باشد، تماس را قطع کرد.

پنج روز قبل از استعفا:
اواخر اکتبر 2017 سعد الحریری به ریاض سفر کرد. ثامر السبهان وزیر مشاور در امور منطقه فضای سایبری را مملو از مطالب تهدید آمیز علیه لبنان کرده بود. السبهان و الحریری قبل از دیدار سعد الحریری با محمد بن سلمان، با یکدیگر دیدار کردند. فضای دیدار الحریری و بن سلمان بسیار مثبت بود. بن سلمان قول داد برای آخر هفته یعنی [یکشنبه] پنجم نوامبر امکان ملاقات او با شاه سعودی را فراهم کند. این درحالی بود که سعد الحریری باید برای شرکت در کنفرانس انجمن جوانان جهان که چهارم نوامبر در شرم الشیخ برگزار می شد به مصر سفر می کرد. به همین علت وی تلاش کرد موعد ملاقاتش با شاه سعودی را به یک روز زودتر یعنی شنبه و نه یکشنبه تغییر دهد. لذا الحریری موقتاً به بیروت بازگشت و به فعالیت روزمره پرداخت و در جلسه هیئت وزیران و جلسه کمیته وزارتی مأمور اجرای قانون انتخابات پرداخت. شب پنج شنبه دوم نوامبر از دربار سعودی با وی تماس گرفتند و به او اطلاع دادند که ولیعهد سعودی می خواهد آخر هفته را با شما بگذراند و قرار است برای شکار به بیابان بروید. طرفین این تماس توافق کردند که سعد الحریری عصر جمعه سوم نوامبر در ریاض باشد. آن روز وزیر فرهنگ فرانسه در رأس هیئتی با سعد الحریری دیدار کردند و ضیافت ناهار برگزار شد. هنوز ده دقیقه از ضیافت ناهار نگذشته بود که سعد الحریری عذر خواهی کرد و به سبب آنکه باید به ریاض می رفت محل را ترک کرد...
وی عصر آن روز به ریاض رسید و برخلاف آنچه گفته شده بود تیم تشریفات دربار سعودی در انتظارش بودند و او را به منزلش رساندند. وی در منزلش در انتظار ماند و هیچ کس با او تماس نگرفت که البته چنین رویدادی در عربستان سعودی عادی است. آنچه غیر عادی بود صبح روز بعد رخ داد. یک تیم امنیتی سعودی حوالی ساعت هفت صبح روز چهارم نوامبر به سراغ او آمدند و گفتند ولیعهد در کاخ خودش منتظر اوست تا از آنجا به صحرا بروند. نخست وزیر لبنان لباس مخصوص شکار را به تن کرد و با تیم امنیتی به کاخ بن سلمان رفت اما اعضای تیم امنیتی به او اجازه ندادند وارد محلی شود که معمولاً دیدارها در آنجا صورت می گرفت. همراهان سعد الحریری در سالن گارد سعودی ماندند و اعضای گارد بن سلمان با همراهان سعد الحریری رفتار تندی داشتند. حتی وقتی یکی از آنها خواست به دستشوئی برود به او اجازه داده نشد. اندکی بعد از راننده الحریری خواسته شد به خانه برود و کت و شلوار رسمی سعد الحریری را بیاورد. سعودی ها شایعه کرده بودند که سعد الحریری برای دیدار با شاه سعودی به کت و شلوار رسمی نیاز دارد. اندکی پس از بازگشت راننده الحریری، تصویر وی در شبکه العربیه درحالی که استعفای خود را اعلام می کرد مشاهده شد.
میشل عون در کاخ بعبدا تصمیم گرفت منتظر بماند. وی این استعفا را مشکوک توصیف کرد. وی با مقامات امنیتی تماسهایی گرفت و از ارتش و اداره کل امنیتی و امنیت داخلی لبنان خواست اگر هرگونه اطلاعاتی درباره نقشه ترور سعد الحریری دارند اعلام کنند. زیرا رسانه های وابسته به سعودی شایعه کرده بودند که وی در معرض ترور است تا به این شکل ادامه حضور الحریری را در عربستان توجیه کنند. همه مسئولان مربوطه این موضوع را تکذیب کردند و خواستار صدور تکذیبیه رسمی شدند. میشل عون شخصاً چندین بار با ژنرال عماد عثمان تماس گرفت و به او گفت که باید مسئولیت را بپذیری. اگر اطلاعاتی از طرح ترور الحریری دارید باید اعلام کنید. اگر اطلاعاتی در این خصوص ندارید نیز باید با صدور اطلاعیه رسمی این مسئله را تکذیب کنید. زیرا کشور در شرایط حساسی قرار گرفته است. میشل عون که اطمینان یافته بود هیچ نقشه ای برای سوء قصد به سعد الحریری وجود ندارد اصرار داشت که دستگاه امنیت داخلی این موضوع را رسماً اعلام کند زیرا دستگاه امنیت داخلی لبنان با سعد الحریری و سعودی روابط نزدیکی دارد.
ژنرال عثمان به نادر الحریری متوسل شد و گفت رئیس جمهوری خواستار صدور اطلاعیه رسمی در تکذیب محتوای استعفانامه سعد الحریری و شایعات منتشر شده توسط رسانه های سعودی است. نادر الحریری این موضوع را به وزیر کشور ارجاع داد. نهاد المشنوق وزیر کشور لبنان بدون هرگونه تردیدی فقط با اندکی اصلاحات در متن بیانیه بر لزوم صدور رسمی آن تاکید کرد. صدور این اطلاعیه رسمی نخستین سیلی به روایت کذب سعودی درخصوص استعفای سعد الحریری به علت مسائل امنیتی بود. سپس ارتش لبنان نیز با بیانیه مشابهی ادعاهای سعودی را تکذیب کرد.
یک روز از استعفای سعد الحریری گذشت و هنوز اطمینان حاصل نشده بود که وی ربوده شده است. میشل عون روز یکشنبه پنجم نوامبر گزارش اطلاعاتی غیررسمی از تهران دریافت کرد مبنی بر اینکه سعد الحریری ربوده شده است. در این گزارش، اطلاعاتی درخصوص جزئیات مربوط به الحریری از زمانی که استعفای خود را اعلام کرده درج شده بود. اما این اطلاعات به تائید نیاز داشت.
آنچه نشان داد ربوده شدن الحریری قطعی است در تماس های تلفنی لارا العظم همسر سعد الحریری که به همراه خانواده اش در ریاض اقامت دارد، تجلی یافت. وی به اعضای خانواده اش در بیروت گفت سعد در مجتمع ریتزکارلتون ریاض در بازداشت بسر می برد. او در ساختمان این هتل به همراه شاهزاده ها و تجار و مسئولان بازداشتی سعودی بسر نمی برد بلکه در یک ویلای متعلق به این هتل است. وی گفت نیروهای وابسته به بن سلمان دو بار به او اجازه داده اند با همسرش دیدار کند. این نخستین تائیدیه ربوده شدن سعد الحریری بود. اطلاعات لارا العظم در اختیار همگان قرار نگرفت و فقط تعداد معدودی از افراد نظیر نادر الحریری و نهاد المشنوق و هانی حمود از آن اطلاع یافتند.

گروه آزاد سازی
در منزل نخست وزیر واقع در وادی ابوجمیل در مرکز بیروت گروهی برای پیگیری بحران تشکیل شد. دایره کوچکی که نادر الحریری و هانی حمود مشاور مطبوعاتی وی و ژنرال عماد عثمان و سرهنگ خالد حمود عضو آن بودند. در زمان لزوم دایره امنیتی گسترده می شد و نهاد المشنوق وزیر کشور و غطاس خوری وزیر فرهنگ و باسم السبع نماینده سابق مجلس که افراد مورد اعتماد به شمار می آمدند به این حلقه می پیوستند. پس از مدتی به علت ضرورت های به وجود آمده فؤاد السنیوره نخست وزیر سابق نیز به آنها پیوست. مواضع السنیوره همواره در جلسات خاکستری بود. او نه می خواست سعودی را عصبانی کند و نه می خواست به سعد الحریری صدمه وارد شود. تیم مذکور از بیم آنکه السنیوره کنار گذاشته شود او را تا حدی وارد این مسئله کردند. سه روز پس از ربوده شدن سعدالحریری در ریاض به درخواست گروههای 14 مارس جلسه ای برگزار شد. هدف از این اقدام که نماینده سابق صیدا پیشنهاد آن را داده بود اعلام اتحاد سیاسی اعضای این گروه در حمایت از سعد الحریری از یک سو و تاکید براصولشان از سوی دیگر بود. نادر الحریری با این پیشنهاد مخالفت کرد و گفت برخی از اعضای گروه 14 مارس به سعد الحریری خیانت کرده اند. وی مطالب تندی علیه فارس سعید و مسیر جعجع مطرح کرد...
گروه وادی ابوجمیل در دو مسیر داخلی و خارجی فعالیت داشت: مسیر نخست موضع میشل عون رئیس جمهوری و نبیه بری رئیس مجلس و همچین حزب الله بود. نخست اینکه با این مسئله به صورت شخصی تعامل می شد. دوم انکه آنها از سعد الحریری صرف نظر از اینکه ظالم یا مظلوم باشد حمایت می کردند. در گذشته هرگاه قرار بود سعد الحریری با آنها دیدار کند توصیه می شد که نادر الحریری را به همراه نیاورد. برخی از اطرافیان رئیس مجلس کینه نادر الحریری را به دل داشتند. اما این بحران موجب شد نادر الحریری را به حضور بپذیرند...نبیه بری از همه امکانات و روابط خود برای بازگرداندن سعد الحریری به بیروت استفاده کرد. حزب الله نیز از ابتدا معتقد بود که استعفای سعد الحریری به قصد صدمه زدن به لبنان است و بن سلمان می خواهد لبنان را درگیر جنگ داخلی کند. مواضع حزب الله قاطعانه بود: تا بازگشت سعد الحریری نخست وزیر لبنان به بیروت ما با شما هستیم.
در مسیر دوم یعنی خارجی، گروه وادی أبو جمیل با هرکسی که می توانست تماس برقرار کرد. تماسهای آنها بیشتر با سفرای خارجی در لبنان بود....ناگهان نهاد المشنوق وزیر کشور عازم قاهره شد و با مسئولان وزارت امورخارجه و دستگاه اطلاعاتی مصر دیدار کرد...وی پس از بازگشت از قاهره با همه کسانی که به نحوی با غرب تماس داشتند گفتگو کرد و به تشریح حساسیت اوضاع پرداخت...
از سوی دیگر جبران باسیل وزیر امور خارجه لبنان نیز به پایتخت های کشورهای مختلف سفر می کرد و تلاش می کرد حمایت آنها را از سعدالحریری بازداشت شده در عربستان جلب کند. عباس ابراهیم نیز با دستگاههای اطلاعاتی مختلف تماس می گرفت. برنارد ایمیه سفیر سابق فرانسه در لبنان مسئول اطلاعات خارجی بود و اطلاعات دریافتی از عباس ابراهیم را به سرعت به امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه منتقل کرد. ابراهیم همچنین درخواست دیداری اضطراری با مدیراطلاعاتی آلمان داشت. این مقام آلمانی که در سفر خارجی بسر می برد سفیر آلمان در بیروت را برای دیدار با ابراهیم فرستاد. این موضوع موجب موضع گیری سیاسی آلمان شد که بخشی از آن علنی شد.
سفیر آمریکا در بیروت همچنان سردرگم بود. او ابتدا به شدت مواضع منفی داشت. او طی ساعات اولیه با هرکس که روبرو می شد می گفت: نخست وزیر علناً استعفا کرده است از ما می خواهید چه کنیم؟ پس از تماسهای مکرر و دریافت گزارش های اطلاعاتی وزارت امور خارجه از دستگاههای اطلاعاتی موضع واشنگتن تغییر کرد. البته از زمانی که دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا شده اوضاع همین گونه بوده است. وزارت امور خارجه و امنیت ملی در یک سو و کاخ سفید در سوی دیگر قرار دارند. ترامپ که از کودتای بن سلمان علیه پسرعمویش حمایت می کرد ابتدا علیه بازداشت سعد الحریری موضع قاطعانه ای اتخاذ نکرد. اما تشکیلات امنیت ملی در واشنگتن علیه آن موضع گرفت.
عبدالفتاح السیسی و محمد بن زاید حاکمان مصر و امارات عربی متحده به این اقدام بن سلمان به دیده شک می نگریستند. السیسی و محمد بن زاید علیرغم آنکه متحدان بن سلمان به شمار می آیند اما اقدام وی به بازداشت الحریری را احمقانه به شمار می آوردند...وقتی بن سلمان تصمیم گرفت سعد الحریری بازداشت شده را در کشورهای عربی بچرخاند قاهره از پذیرش وی خودداری کرد مگر آنکه وی به بیروت برود. این پاسخ مصر موجب شد بن سلمان فقط به کشورهای خلیج (فارس) بیندیشد و به دیدار با محمد بن زاید (سه شنبه هفتم نوامبر) اکتفا کند. هدف از این اقدام تحقیر سعد الحریری با مجبور ساختن وی به سفر به ابوظبی بود. محمد بن زاید از مدتی قبل به علل سیاسی و اختلافات مالی سعد الحریری را تحریم کرده بود. بن زاید در این دیدار به سعد الحریری اطمینان داد که با این شیوه تعامل موافق نیست و این مسئله به زودی پایان خواهد یافت...
بن زاید در ترغیب امانوئل مکرون برای مداخله و گفتگو با بن سلمان نقش داشت. وی همچنین تماسهایی با واشنگتن گرفت. دو روز بعد، مکرون که به ابوظبی سفر کرده بود هنگام بازگشت جلسه ای با بن سلمان داشت.
هفتم نوامبر روز حساسی در بحران سعد الحریری بود. از یک سو نشانه های خشم کشورهای عربی و شوک جامعه بین المللی به علت حماقت بن سلمان پدیدار شد و از سوی دیگر مواضع رسمی و مردمی لبنان به صورت شفاف اعلام شد و از دیگر سو سعودی ها آخرین برگ برنده خود را (بهاء الحریری) آتش زدند. بن سلمان به محمد دیاب از همراهان الحریری اجازه داد از ریاض به بیروت بازگردد. به این شکل تیم آزادسازی نخست وزیر ربوده شده قویتر شد. دیگر شکی نبود که سعد الحریری تحت فشار استعفا داده است و علیرغم میلش در عربستان بسر می برد.
اعضای تیم ثامر السبهان با همه اعضای خانواده سعد الحریری به جز نادر تماس گرفتند و از آنها خواستند به ریاض بیایند تا با بهاء الحریری به جای برادرش به عنوان رهبر خاندان الحریری بیعت کنند. همه اعضای خاندان الحریری و از جمله فهد برادرکوچکش تاکید کردند که همچنان از سعد الحریری حمایت خواهند کرد...
علت سفر سعد الحریری به قبرس هنوز مشخص نشده است. وی به همراه مکرون که به فرانسه بازمی گشت به پاریس و از آنجا به قاهره و از قاهره به بیروت بازگشت. به نظر می رسد بن سلمان فقط می خواست حرف السیسی به کرسی ننشسته باشد. زیرا وی گفته بود فقط در صورتی با سفر سعدالحریری به مصر موافقت خواهد کرد که از آنجا به بیروت بازگردد. به همین علت وی قبل از بیروت به قبرس سفر کرد.
سعدالحریری می خواست به خاطر مواضع السیسی از او قدردانی کند و به همین علت قصد سفر به مصر داشت. بن سلمان به سعد الحریری تاکید کرده بود که از قاهره قبل از بیروت حتماً به کشور دیگری سفر کند. سعدالحریری علیرغم آنکه 24 روز قبل یعنی 28 اکتبر به قبرس سفر کرده بود و با رئیس جمهوری این کشور دیدار داشت مجددا به قبرس رفت تا از آنجا به بیروت برود.
از نظر بن سلمان و اطرافیانش واکنش های سیاسی به آنچه انجام می دهند اهمیتی ندارد. آنچه برای آنها مهم است این است که سخنان ولیعهد سعودی فصل الخطاب باشد. کسانی که از شنیدن این سخن تعجب می کنند کافیست قتل خاشقجی را به خاطر بیاورند. بن سلمان این گونه می خواهد کنترل منطقه را به دست بگیرد.