استان هرمزگان با ۴۰ معدن گچ ظرفیت بالایی برای صادرات این محصول دارد.
گچ هرمزگان زینت بخش بسیاری از کاخ ها و بناهای مجلل و ساختمان های زیبا در اروپا، شرق آسیا و روسیه است.
پس از عبور از گنبد‌های نمکی در غرب بندرعباس به یکی از معادن قدیمی رسیدیم. رئیس معدن پس از تکاندان خاک از روی لباس هایش ما را به دفترش دعوت کرد. این معدن دار می‌گوید: کار استخراج را از سال ۹۲ آغاز کرده است در زمانی که هر کس سرمایه گذاری در حوزه گچ را می‌شنید رنگش مانند گچ سفید می شد. در نزدیکی معدن چهار کارخانه فراوری نیز راه اندازی شده است که محصولاتی مانند پودر گچ و دیوار‌های گچی تولید می‌کند. این کارخانه در بخش جناح شهرستان بستک در ۲۵۰ کیلومتری غرب بندرعباس قرار دارد. این فعال اقتصادی می‌گوید: بیش از ۲۰۰ نفر از اهالی روستا‌های اطراف اشتغال دارند. شرکت آقای دانشور سالانه ۷۰ هزار تن از تولیدات خود را به کشور‌های هند، امارت عربی متحده، پاکستان و چین صادر می‌کند. این تنها یکی از ظرفیت‌های محدود از ۴۰ معدن گچ فعال در هرمزگان است. اما هرمزگان از مواد معدنی دیگری مانند سنگ آهن، کرمیت، لاشه، مخلوط کوهی و شن وماسه نیز غنی است. به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خلیج فارس؛ استان هرمزگان با دارا بودن ۱۹ ماده معدنی از مناطق متنوع و غنی مواد معدنی در کشور است. سنگ گچ، سنگ آهن، خاک سرخ، سنگ آهک، مخلوط کوهی، مارن، سنگ نمک، کرومیت، سنگ لاشه و شن وماسه از مهم‌ترین مواد معدنی در هرمزگان است. بیشترین ذخایر معدنی استان در شهرستان‌های بندرعباس، حاجی آباد، میناب، رودان، بندرخمیر و بندرلنگه قرار دارد. میزان ذخایر قطعی این معادن ۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تن است. معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت معدن تجارت هرمزگان می‌گوید: ۲۱۰ معدن در سطح استان فعال است که سالانه ۲۸ میلیون تن مواد معدنی از آن‌ها استخراج می‌شود. ابراهیم سعدینی می‌افزاید: اکنون بیش از ۲۳ فقره گواهی نامه کشف با ذخیره‌ای نزدیک به ۵۴۰ میلیون تن و ۱۱۰ فقره پروانه اکتشاف در استان صادر شده است که پس از طی مراحل قانونی آماده بهره برداری می‌شود. رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت هرمزگان هم می‌گوید: از ابتدای سال نیز ۱۰ فقره پروانه بهره برداری جدید با ذخیره قطعی ۹۴۲ هزار تن و اشتغالزایی ۳۰۰ نفر صادر شده است. خلیل قاسمی می‌افزاید: میزان سرمایه گذاری در بخش معادن استان بیش از ۲۰۹ میلیارد تومان است. نزدیک به ۳ هزارنفر مستقیم در معادن استان اشتغال دارند. پهنه‌های معدنی مکان‌های امید بخش برای سرمایه گذاری هرمزگان به علت ذخایر متنوع معدنی و قرار گرفتن در پهنه معدنی خلیج فارس ظرفیت‌های زیادی در معادن ناشناخته دارد که با اجرای طرح پی جویی و پهنه بندی این ظرفیت افزایش می‌یابد. معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت می‌گوید: اکنون طرح مطالعاتی سه پهنه معدنی در هرمزگان با مساحت ۱۳ هزار کیلومتر آغاز شده و پس از انتخاب مکان‌های امید بخش به سرمایه گذاران واگذار می‌شود. سعدینی می‌افزاید: کاهش هزینه‌های اکتشاف از مهم‌ترین مزایای اجرای این طرح است. این پهنه‌های اکتشافی در کوهشاه احمدی شهرستان حاجی آباد با مساحت ۲ هزار ۱۷۷ کیلومتر مربع و شهرستان بشاگرد با وسعت ۵ هزار و ۶۶۹ کیلومترمربع و شمال بندرعباس با ۵ هزار هکتار واقع است.
سلب صلاحیت از بهره برداران معادن غیر فعال و واگذاری به متقاضیان از طریق مزایده و تسهیلات رونق تولید از برنامه‌های دیگر برای فعال سازی معادن راکد است. ۸۲ معدن غیر فعال در هرمزگان وجود دارد. رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت هرمزگان می‌گوید: از ابتدای امسال باتسهیلات ۷ میلیارد تومانی ۳۷ معدن کوچک فعال شده است. قاسمی می‌افزاید: با فعالسازی این معادن برای ۳۰۰ نفر شغل ایجاد شده است. وی می‌گوید: معادن کوچک آهن نیز با تشکیل مجمع با مشارکت شرکت گل گهر سیرجان فعال می‌شوند. حمایت‌های تسهیلاتی و بیمه‌ای نیز به کمک معدن داران آمده است. رئیس سازمان نظام مهندسی معدن در هرمزگان نیز می‌گوید: میز صندوق بیمه سرمایه گذاری معدن از فعالیت‌های معدنی، استخراج و فرآوری معادن در استان حمایت می‌کند. محمد رضا مقیمی افزود: این صندوق تا ۷۰ درصد سرمایه ثابت معدن داران به آن‌ها تسهیلات با کارمزد پایین می‌پردازد. وی گفت: معدن داران همچنین با نام نویسی در سایت بهین یاب و سامانه کارا می‌توانند از پروانه بهره برداری معدن برای ضمانت و دریافت تسهیلات استفاده کنند. با وجود مزیت‌های فراوان در استخراج و فرآوری مواد معدنی و کانی در هرمزگان این حوزه مشکلات زیرساختی زیادی در صادرات و فرآوری دارد. سالانه نزدیک به ۲ میلیون تن مواد معدنی به ارزش بیش از ۵۰ میلیون دلار از هرمزگان صادر می‌شود که تنها ۲۰ درصد میزان استخراج فعلی است. ملاحی بهره بردار گچ می‌گوید: برای صادرات هر تن مواد معدنی باید ۵ هزار تومان عوارض بندری پرداخت کرد و اداره بنادر بدون توجه به نوع ماده معدنی این هزینه را دریافت می‌کند. نبود اسکله ویژه مواد معدنی و پایانه صادراتی مواد معدنی و کانی از دیگر مشکلات صادرکنندگان است. محمد آشینه عضو اتاق بازرگانی بندرعباس می‌گوید: در استان هیچ اسکله ویژه مواد معدنی وجود ندارد و صادرات از بنادر شهید رجایی و باهنر بصورت فله‌ای است. وی می‌افزاید: مواد معدنی در انبار‌هایی در بنادر نگهداری و بعد بارگیری می‌شود که هزینه بالایی را روی دست صادرکنندگان گذاشته است. معادن گچ در چنبره خام فروشی خام فروشی مواد معدنی بویژه گچ باعث شده تا ارزش افزوده مواد معدنی یک پنجم کاهش یابد. ملاحی صادر کننده گچ می‌گوید: پودر گچ را هر تن ۵۰ دلار صادر می‌کند در حالی که دانه بندی گچ هر تن ۸ دلار است. ۸۰ درصد گچ استان به صورت دانه بندی ابتدایی صادر می‌شود که تنها ۴ دلار ارزش افزوده نسبت به مرحله استخراج دارد. تهمتن رئیس خانه صنعت و معدن هرمزگان می‌گوید: از ابتدای امسال ۶۷۲ هزار تن گچ و پودر گچ با ارز آوری ۲۷۶ میلیون دلار از استان صادر شده است. هرمزگان به علت مزیت‌های نسبی مانند دسترسی سریع به بنادر و هزینه کمتر حمل بار و معادن فراوان قطب اصلی تولید گچ در کشور است. هرمزگان رتبه نخست استخراج سنگ گچ در کشور هم دارد.
صادرات رنگ پریده گچ اکنون بیشتر گچ صادراتی هرمزگان بصورت دانه بندی و خام صادر می‌شود و در کشور‌های امارت و عربی فراوری و مجدد به ایران بازگردانده می‌شود. معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت هرمزگان می‌گوید: افزایش عوارض پلکانی به صادرات مواد خام معدنی اعمال می‌شود. سعدینی می‌افزاید: این راهکار برای تشویق سرمایه گذاران در واحد‌های فرآوری و حقظ بازار در خارج از کشور است. اکنون ۲۳ واحد فرآوری گچ و سنگ آهن و شن و ماسه در استان فعال است. پرداخت تسهیلات به متقاضیان اکتشاف از دیگر برنامه‌ها می‌داند. اما مهم‌ترین کار در این زمینه راه اندازی اسکله ویژه مواد معدنی در بندرخمیر است که اکنون خبرهای خوشی از راه اندازی آن به گوش می‌رسد. رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت بندرخیمر می‌گوید: اسکله تک منظوره ویژه مواد معدنی اکنون در مرحله مناقصه و طرح مطالعاتی زیست محیطی است که پس از اجرا در مدت ۱۸ ماه ساخته می‌شود. محمد رضا صالحی می‌افزاید: در این اسکله امکان پهلوگیری کشتی‌های ۵ هزار تنی وجود دارد. وی می‌گوید: برای ساخت این اسکله ۳۰ میلیارد تومان اختصاص یافته است. هرمزگان ۱۹ ماده معدنی از ۶۰ ماده معدنی در کشور دارد. مهم‌ترین ماده معدنی در هرمزگان سنگ گچ است که بیش از ۸۰ درصد ماده معدنی صادراتی از استان است. صادرات مواد معدنی مزیت مهمی در صادرات مواد غیر نفتی و جایگزین سوخت‌های فسیلی و نفت و گاز خام است که با توسعه واحد‌های فرآوری امکان ایجاد ارزش افزوده بیش از ۵ برابر فراهم می‌کند. با توسعه زیرساخت‌های معادن ظرفیت‌های صادراتی این ماده ارزشمند بیش از گذشته فراهم می‌شود. نویسنده: محمد امیرمحمدی