حماسه زنان لرده دشتستان نگینی بر تاریخ جنگ جهانی اول علیه متجاوزان انگلیسی در جنوب ایران و الگویی به طول همه تاریخ مردمان ایران زمین است.
به گزارش خبرگزاری صداو سیمای مرکز بوشهر ؛ نام مقاومت و ایستادگی با نام مردم بوشهر و دلیرانی همچون رئیسعلی دلواری و خالو حسین دشتی ها عجین شده است و چند سالی است کنگره ای با عنوان دوقرن مقاومت در استان بوشهر برگزار می شود .
آیا نام «لَرده» را شنیده‌اید و چیزی از حماسه زنان لرده می‌دانید؟
لرده روستایی کوهستانی در قلب کوه‌های گیسکان در شمال شرقی برازجان است که مردانی شجاع و جنگجو دارد. اما آنچه نام لرده را در تاریخ ایران جاودان کرده نه مردانش، بلکه قهرمانی زنانش بوده است .
در کتاب" عملیات در ایران " بنوشته جیمز مابرلی، ترجمه کاوه بیات، انتشارات رسا آمده است ؛ پس از عقب نشینی غضنفرالسلطنه از برازجان به کوه‌های گیسکان و روستای لرده، نظامیان انگلیسی برای دستگیری او به آنجا حمله می‌کنند.
اما غضنفر برای کاری به «دادین» کازرون رفته بود و در لرده نبود. لاجرم پس از ناکامی در یافتن غضنفر، با گرفتن چند اسیر از نیروهای محلی به اردوگاه خود در برازجان برمی‌گشتند.
آنها باید از شیار کوه‌های گیسکان عبور می‌کردند. وقتی به تنگه «بَراَفتُو» (برد آفتاب) رسیدند ناگهان صدای مهیبی آنان را زمین‌گیر کرد. 10 شیرزن لرده‌ای دست به کار شده بودند.
آنها در چند جای کوه پشت صخره‌ها موضع گرفته و از موضعی بالاتر، به روی انگلیسیان آتش گشوده بودند. انگلیسی‌ها در کمین افتاده و از هر سو به آنها تیراندازی می‌شد طوری که نمی‌دانستند چه کسانی و چند نفر و از کجا به آنان شلیک می‌کنند.
آن ده زن لرده‌ای با تغییر موضع تیراندازی در پشت صخره ها و با کِل زدن و شیون و سر و صدا، دشمن را به هراس و انداخته به طوری که انگلیسی ها گمان آن بردند که با یک سپاه موضع گرفته در کوه ها طرفند. اسرای دشتستانی در این موقعیت از دستپاچگی و هراس انگلیسی‌ها استفاده کرده و توانستند فرار کنند و خود اسلحه دست گرفته کار را بر سپاه انگلیس سخت‌تر کنند.
نیروهای انگلیسی آن روز شکستی مفتضحانه خورده، با جا گذاشتن 300 کشته و ده‌ها مجروح پا به فرار گذاشتند. ستون امدادی روز بعد آمده و جنازه کشته هایشان را جمع کردند. فرمانده انگلیسی بعدها در گزارش عملیات خود بنا به عادت تکبر انگلیسی، برای توجیه این شکست خفت‌بار از تنها 10 زن، گم کردن راه را دلیل هزیمت سپاه خود عنوان کرد.
یکی از نوادگان زنان لرده‌ای می گوید : اینجا جایی است که جنگ حماسی لرده با استعمار پیر انگلیس بوقوع پیوست و جایی که پوزه کثیف انگلیس به زمین خورده شد.
فریبا نظام‌زاده می گوید : هر زمان و هر برهه‌ای از تاریخ که متجاوزان بخواهند به سرزمین ایران حمله کنند ؛ اول باید تاریخ رشادتها و دلاور مردان و شیرزنانی که پوزه متجاوزان را به زمین مالیدند را بخوانند.
وی می گوید : افتخار می‌کنم که از نوادگان این شیرزنان و شیرمردان هستیم و باز هم در این سرزمین که اگر بخواهد متجاوزگری همچون انگلیس قصد مبارزه و دست‌اندازی به این سرزمین داشته باشد با فرمان رهبر عزیزمان امام خامنه‌ای آماده هستیم در مقابل اینها بایستیم و حماسه ماندگار دیگری برای تاریخ کشورمان رقم بزنیم .
این اتفاق که به حماسه زنان لرده معروف شد، درست 100 سال پیش رخ داد. 31 اکتبر 1918؛ 9 آبان 1297.
نگارنده : سیده فرخنده موسوی