واکاوی تخریب بخشی از خانه تاریخی سیدان در مشهد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز خراسان رضوی، هفته گذشته براثر گودبرداری درکنار خانه تاریخی سیدان، بخشی از این خانه تاریخی که در مجاورت گوبرداری قرار داشت، فرو ریخت و واکنش های زیادی را درپی داشت، البته این اولین خانه تاریخی نیست که در بافت تاریخی اطراف حرم مطهر رضوی هنگام ساخت وسازها فرو می ریزد.

 مهندس مرجان اکبری معاون میراث فرهنگی خراسان رضوی می گوید: سال 87 ، تعداد 40 اثر تاریخی ملی و حریم آن در کتابچه جزئیات و ضوابط طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی از سوی وزارت راه و شهرسازی مشخص شد اما از آن تعداد اکنون تنها 28 اثر و خانه تاریخی در محدوده اطراف حرم باقی مانده است، 7 خانه به کلی تخریب شده و بقیه نیز با رای دادگاه و دیوان عدالت ادارای از فهرست آثار تاریخی خارج شده اند.

خانه تاریخی سیدان نیز مشمول همین کش و قوس های اداری شده است وبه گفته معاون میراث فرهنگی خراسان رضوی با وجود این که در فهرست آثار ملی بوده است اما روند اداری تعیین شده در ضوابط این بافت رعایت نشده است.

واکنش مدیر پایگاه میراث فرهنگی ثامن

مدیر پایگاه میراث فرهنگی ثامن دراین باره می گوید: پیگیری آسیب به خانه تاریخی سیدان از طریق مراجع قضایی پیگیری می شود.

وفا ثابتی با بیان این که مکاتبه های لازم به مراجع قانونی انجام شده است، یادآور می شود: بر اساس شرح وظایف اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در زمینه حفظ آثار تاریخی برای مرمت و استحکام بخشی این بنا 500 میلیون ریال اعتبار در سال ۹۶ اختصاص یافته بود که با وجود تخصیص اعتبار، مالک تمایلی به مرمت بنا نداشت.

ثابتی ادامه می دهد: هم چنین با توجه به اهمیت این بنا ، اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی امسال نسبت به تامین و تخصیص 1.5 میلیارد ریال اعتبار برای این بنای تاریخی، بنا به پیشنهاد مالک، اقدام کرد که نتیجه بخش نبود.

 وی با اشاره به آسیب وارد شده به بنا اظهار می کند: بر اساس گزارش این پایگاه، یگان حفاظت برای ساخت و ساز پیرامون بنای تاریخی به مجری پروژه ، اخطارهای متعددی ابلاغ و نیز به منظورهماهنگی قانونی و کسب مجوزهای لازم از سوی اداره کل میراث استان، در 2 نوبت از ادامه فعالیت عمرانی این پروژه جلوگیری به عمل آمد.

وی می افزاید: براساس نظر کارشناسی پایگاه میراث فرهنگی ثامن، برای گودبرداری صورت گرفته در مجاورت اثر، اصول فنی ایجاد سازه های نگهبان رعایت نشده است و این امر موجب فرو ریختن بخشی از بنا شده است.

ثابتی می گوید: با در نظر گرفتن اهمیت موضوع و ضرورت پیشگیری از تخریب اثر تاریخی، مراتب را به مراجع قانونی ذیصلاح اعلام و درخواست  توقف فوری جهت بررسی و شناسایی عامل یا عاملان حادثه را داشتیم.

تخریب با وجود هشدار به مالک و مجری

هم چنین معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در این باره می گوید: تخریب این اثر تاریخی بر خلاف هشدارهای فراوان به مالک و مجری پروژه اقامتی جنبی آن رخ داده است.

مهندس مرجان اکبری می افزاید: تاکنون گرچه مجری ذیصلاح و پیمانکار این پروژه معرفی شده اند اما هنوز خبری از معرفی مهندس ناظر نیست و روشن نشده گودبرداری پروژه بر اساس ضوابط قانونی وفنی انجام شده یا خیر؟

او تاکید می کند: پیگیر موضوع از مبادی و مراجع قانونی هستیم زیرا روند مواجهه و برخورد با آثار و خانه های تاریخی در اجرای پروژه های شهری بسیار کمرنگ است و بعضا وجود ندارد.

معاون میراث فرهنگی استان می گوید: در تخریب اولیه 25 تا 30 درصد این اثر تاریخی از بین رفته و به هیچوجه امکان ورود به این خانه تاریخی برای سنجش بیشتر میزان خسارت وجود ندارد زیرا سستی لایه های زیرین خاک موجب ناامنی آن برای حضور کارشناسان شده است.

بی توجهی به ضوابط

وی همچنین به روند بی توجهی به خانه ها و آثار تاریخی در منطقه ثامن مشهد اشاره می کند و می گوید: سال 1387 در ابلاغ کتابچه جزئیات و ضوابط طرح بهسازی و نوسازی بافت پیرامون حرم رضوی از سوی وزارت راه و شهرسازی تعداد 40 اثر تاریخی ملی و حریم آنها اعلام شد.

اکبری می افزاید: هم اکنون از 40 اثر ابلاغی در آن کتابچه تنها 28 اثر و خانه تاریخی در محدوده ثامن مشهد باقی مانده اند. هفت خانه تاریخی از جمله خانه حناساب، سرای ترکمنها، خانه زرین زاده و خانه براتی به صورت کامل تخریب شده و بقیه نیز به واسطه پیگیری مالک خانه و رای دیوان عدالت ادارای و دادگاه عمومی شعبه مشهد از فهرست آثار تاریخی خارج شده اند.

پروژه  گود برداری بدون مهندس ناظر!

معاون فنی و تشکلهای حرفه ای سازمان نظام مهندسی خراسان رضوی نیز درباره ناظراین پروژه گودبرداری می گوید: در بررسی مقدماتی اطلاعاتی از مهندس ناظر قانونی یا مجری ذیصلاح پروژه اقامتی جوار خانه سیدان به دست نیامده است و در اسناد و سوابق سازمان چنین اطلاعاتی موجود نیست.

مهندس فرامرز ذوقی می افزاید: پیش از شروع عملیات اجرایی هر ساختمان باید پروانه ساختمانی اخذ شود که مدارک لازم برای صدور این پروانه شامل اعلام و معرفی مهندسان پروژه است، نبود اطلاعات در پرونده این پروژه دلایل مختلفی می تواند داشته باشد اما آنچه روشن این اصل است که ساختمانی که بر اساس ضوابط قانونی پیش برود باید برای دریافت پروانه ساختمانی مشخصات مهندسان خود را در سامانه جامع نظام مهندسی ثبت کند.

خودداری از ابلاغ طرح طاش

یک منبع مطلع هم که از ذکر نامش خودداری کرد، دلایل دیگری را برای اجرای این پروژه در کنار این اثر تاریخی عنوان کرد و گفت: طرح تفصیلی ملاک عمل معروف به "طرح طاش" که براساس آن پروانه صادر شده است، از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری ابطال شده است و ابطال این طرح به استانداری خراسان رضوی ابلاغ شده است اما  استانداری خراسان رضوی که البته این وظیفه را معاونت عمرانی برعهده دارد، از ابلاغ ابطال طرح تفصیلی طاش ابلاغ شده از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران تاکنون خود داری کرده است، هم چنین این معاونت استانداری طرح حریم، ابلاغ شده از سوی میراث فرهنگی کشوررا به شهرداری مشهد ابلاغ نکرده است و در صورتی که این طرح ابلاغ می شد شهرداری نمی توانست پروانه ای بدون در نظر گرفتن حریم و ضوابط صادر کند.

نویسنده محمدعلی علی نژاد