به گزار ش خبرنگار
خبرگزاری صدا و سیما، محسن پورسیدآقایی در جلسه امروز شورای شهر درباره اقدامات معاونت حمل و نقل وترافیک شهرداری تهران گفت: وضع آلودگی هوا در سال گذشته، نگران‌کننده شد و شاهد تعطیلی مکرر ادارات و مدارس بودیم و طبق گزارش‌های به دست آمده از ایستگاه‌های سنجش میزان آلودگی هوا، در سال ۱۳۹۶ ما در تهران ۸ روز هوای کاملا ناسالم و ۱۰۰ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس داشتیم.
وی افزود : این میزان نگران‌کننده از افزایش حجم آلاینده‌ها در هوای شهر، همه ما را باید به فکر بیندازد که با وجود محدودیت‌هایی که داریم، به روش‌های مختلف برای کاهش تولید و انتشار ذرات آلاینده تلاش کنیم.
وی اضافه کرد: به طور معمول، غلظت ذرات آلاینده در نیمه دوم سال بیش از ۲ برابر نیمه اول سال است. به خصوص در محدوده آبان تا بهمن هرسال، ما با بحران افزایش غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون روبروییم. عادت همه این بوده است که با فرا رسیدن فصل آلودگی هوا ، نگران شوند و هشدار دهند و بعد هم به علت نبود بودجه و امکانات کافی و ممکن نبودن کارهای اساسی که در بلندمدت اثرگذار باشند، به کلی منصرف شوند تا سال آینده!
معاون شهردار تهران تاکید کرد ما در شهرداری تهران تصمیم گرفته‌ایم برای اولین بار از تابستان به فکر زمستان باشیم و به جای آرزوهای بزرگ، روی اقدامات عملی دست‌یافتنی و در عین حال اثرگذار تمرکز کنیم. آنچه در اختیار شهرداری است، آلایندگی ناشی از خودروهاست که البته عامل تولید ۷۰ درصد ذرات معلق و ۸۵ درصد گازهای سمی است. به بیان صریح‌تر، ما اگزوز خودروها را هدف گرفته‌ایم و معتقدیم که می‌شود با برنامه‌ریزی‌های موثر، تولید آلودگی خودروها را کاهش داد.
وی گفت : شاید برخی اقدامات در ظاهر ساده و حتی کم‌تأثیر به نظر برسند، اما در واقع بسیار اثرگذارند. در همین سه سال اخیر، حذف گوگرد از سوخت باعث شده که غلظت آلاینده خطرناکی به نام اکسید گوگرد در هوای تهران به یک‌سوم کاهش یابد. با یک عزم همگانی و چند اقدام مشخص که همگی منطبق با تجربه های دیگر کشورها و مورد تأیید و تأکید بانک جهانی است، می‌توان آلودگی هوا را به میزان قابل توجهی مهار کرد.
وی به گزارش بانک جهانی درباره وضع آلودگی هوای تهران اشاره کرد و افزود : تهران به لحاظ ذرات آلاینده کمتر از ۱۰ میکرون، در وضعی بهتر از شانگهای و بمبئی و کلکته و قاهره، اما در وضعی بدتر از گوانگ‌جو ، استانبول ، سئول ، بانکوک و مکزیکوسیتی قرار دارد.
پورسید آقایی گفت بر اساس گزارش این مرجع بین‌المللی، تاوان اقتصادی آلودگی هوا (هزینه‌های آسیب به سلامت شهروندان ) در تهران، سالانه ۲.۶ میلیارد دلار است. اما نکته جالب اینجاست که با مقایسه همین رقم برای شهرهای مختلف، متوجه می‌شویم که اگر به لحاظ میزان ذرات زیر ۲.۵ میکرون، تهران را به وضعیت سئول برسانیم، یعنی از ۳۵ میلی‌گرم بر مترمکعب به ۲۵ میلی‌گرم بر متر مکعب برسیم، سالانه ۴۰۰ میلیون دلار از خسارات آلودگی هوا به شهرمان کم می‌شود. اگر همین عدد به ۲۰ میلی‌گرم بر مترمکعب برسد که مشابه شرایط مکزیکوسیتی است، ۳۰۰ میلیون دلار دیگر صرفه‌جویی می‌کنیم و اگر به وضع لندن برسیم که متوسط غلظت ذرات آلاینده زیر ۲.۵ میکرون در آن حدود ۱۵ میلی‌گرم بر مترمکعب است، ۴۰۰ میلیون دلار دیگر از هزینه‌های اقتصادی آلودگی هوا کاهش می‌یابد. اینها نشان می‌دهد که ما هرچقدر در حوزه کاهش آلودگی هوا خرج کنیم، علاوه بر اینکه به نفع جان و سلامتی مردم است، حتی به لحاظ اقتصادی هم در مجموع به نفع شهر و شهروندان است.
معاون شهردار تهران اضافه کرد: بانک جهانی راهکارهای مشخصی را برای کاهش آلودگی هوا در تهران پیشنهاد داده است که هریک میزانی از اثربخشی، تحلیل هزینه- فایده و دوره زمانی نتیجه‌بخشی دارند. در برنامه‌های شهرداری که امروز به شورای محترم گزارش می‌دهم، دقیقا همین راهکارهای کوتاه‌مدت با اثرگذاری بالا آمده است؛ ضمن اینکه راهکارهای میان‌مدت و بلندمدت را هم در دست پیگیری داریم. توسعه طرح «کاهش» (کنترل آلودگی هوای شهر) و گسترش پوشش معاینه فنی، پرداخت یارانه به خودروهای پاک و حمل و نقل غیر موتوری و نصب فیلتر دوده از جمله این راهکارهاست.
وی خطاب به اعضای شورا و شهروندان تهرانی گفت: در بهمن‌ماه ۱۳۹۶ برنامه پیشنهادی شهرداری تهران برای کاهش آلودگی هوا را رونمایی کردیم و جزییات آن را هم برای نقد و ارزیابی کارشناسان به صورت شفاف منتشر کردیم. در آن برنامه، ما تعهد کرده بودیم که اگر دولت منابع مالی و اعتباری مورد نیاز برای اجرای این برنامه را تأمین کند، پس از پنج سال، تولید ذرات معلق ۵۵ درصد و تولید سایر آلاینده‌ها ۴۵ درصد کاهش می‌یابد.
وی ادامه داد : اجرای آن برنامه در سال اول به ۱۵۰۰ میلیارد تومان و در کل پنج سال به ۷۵۰۰ میلیارد تومان نیاز دارد؛ که البته این رقم‌ها با نرخ دلار آن زمان محاسبه شده و الان بیشتر است. بقیه منابع مورد نیاز برای اجرای برنامه نیز از طریق تسهیلات بانکی و آورده بخش خصوصی و مالکان وسایل نقلیه قابل تأمین است. برآورد کارشناسان این است که اجرای آن می‌توانست در طولانی‌ترین بازه زمانی آلوده که مربوط به ۲۱ آذر تا ۱۰ دی ۱۳۹۴ است و ما سه روز شرایط کاملا ناسالم داشتیم و هیچ روزی هوای سالم نداشتیم، شرایط را به وضعیتی تغییر دهد که نه تنها هیچ روز ناسالمی نداشته باشیم، بلکه ۹ روز سالم را هم تجربه کنیم. بنابراین اثربخشی برنامه کاهش آلودگی هوا واضح است، به شرطی که منابع آن تأمین شود.
وی افزود: ارائه آن برنامه، هرچند نتوانست به تأمین کامل منابع منجر شود، ولی دست‌کم این اثر را داشت که باعث شد در قانون بودجه ۱۳۹۷ مبلغ ۱۵۰ میلیارد تومان برای شهرداری تهران از محل جرایم طرح کاهش تهیه شود؛ اگرچه هنوز معلوم نیست چه میزان از آن محقق شود و تخصیص یابد. در عین حال در شورای شهر تهران هم مصوباتی همچون نصب فیلتر دوده در ناوگان حمل و نقل تهران ، الزام شهرداری به ساماندهی انواع خودروهای دیزلی و همچنین تخفیف به خودروهای هیبریدی و خودروهای دارای معاینه فنی برتر را داشته‌ایم که در برنامه‌های جدید به همه این مصوبات شورا توجه شده است.
پورسیدآقایی گفت:برنامه‌های مشخصی را در زمینه ساماندهی خودروهای دیزلی زمینی و با کاربری عمرانی و عمومی پیگیری کرده‌ایم که شامل تدوین سیاهه انتشار ، تدوین فرایند معاینه فنی و ابلاغ استفاده از فیلتر در ناوگان دیزل، به ویژه به بخش خصوصی اتوبوسرانی و خودروهای حوزه معاونت خدمات شهری است ؛ کارهایی که ضروری بود اما تاکنون با جدیت انجام نشده بود.
وی درباره زمان اجرای فاز دوم طرح کاهش هم گفت : این طرح از اول آبان اجرا می‌شود و کنترل معاینه فنی را به کل خودروها، کل ایام هفته و کل ساعات شبانه‌روز گسترش می دهد و اقدامات همه‌جانبه‌ای صورت گرفته است.
تیم‌های کارشناسی معاونت حمل و نقل و واحدهای زیرمجموعه آن ، در چند ماه گذشته به شدت پیگیر آن بودند که همه دستگاه‌ها را برای اجرای این برنامه جدی و موثر در حوزه کاهش آلودگی هوا، همدل و همراه کنند. ما مصوبه کارگروه ملی و کارگروه استانی کاهش آلودگی هوا را برای ابعاد مختلف طرح گرفتیم و خوشبختانه این روزها هماهنگی کم‌سابقه‌ای بین مدیران شهرداری با مسئولان دولتی و فرماندهان پلیس ایجاد شده است تا برنامه‌های کنترل آلایندگی خودروها در تهران با موفقیت هرچه بیشتری اجرا شود.
معاون شهردار تهران همچنین تاکید کرد: مبادی دوربین‌ها در حال تجهیز به دوربین‌های ثبت تخلف هستند که معاینه فنی خودروهای عبوری را کنترل خواهند کرد. همچنین به منظور اجرای ۲۴ ساعته قانون، بیش از ۴۰۰ پروژکتور در ۲۱۹ سامانه جایابی‌شده در حال نصب است. ما ضمنا طرح کنترل مکانیزه معاینه فنی و ثبت پلاک با خودروهای سیار را به صورت آزمایشی در دست بررسی داریم و همچنین بر روی خودروهای سواری سبک و سنگین، طرح کنترل میزان آلایندگی را به صورت نمونه ای و کنار جاده‌ای آغاز کرده‌ایم که بیش از ۸۰ درصد ناوگان سنگین در این آزمون‌ها مردود شده‌اند. این نشان می‌دهد که شهروندان چقدر از این ناحیه آسیب می‌بینند و برنامه‌هایی که در زمینه صدور باربرگ و الزام همه خودروها به اخذ معاینه فنی در تهران داریم، تا چه حد ضروری است. برای اینکه دقت معاینه فنی در مراکز تهران افزایش یابد، بیش از یک ماه است که مراکز معاینه فنی سبک و سنگین را به سامانه دورسنج موتور مجهز کرده‌ایم تا از صحت تست آلایندگی مطمئن شویم.
همچنین سامانه‌ای را در ستاد معاینه فنی راه‌اندازی کرده‌ایم که از حدود دو ماه قبل، به همه خودروهایی که مهلت معاینه فنی آنها رو به پایان است، پیامک اخطار می‌فرستیم. برای تبلیغ و اطلاع‌رسانی این برنامه‌ها و همراه کردن افکار عمومی با آنها نیز پویشی را با شعار «دود بدرود» آغاز کرده‌ایم که یک شعار دست‌یافتنی است و آرزو نیست. قصد داریم جامعه را در قدم اول و البته بزرگی که برمی‌داریم، با این ایده همراه کنیم که تهران برای اینکه یک شهر زیست‌پذیر باشد، نباید عرصه جولان خودروهای دودزا و فاقد معاینه فنی باشد، بلکه اول نهادهای مختلف و بعد همه شهروندان باید برای سالم‌سازی فضای تنفس در این شهر، تلاش کنند.
پورسید آقایی گفت: شهروندان محترم و اعضای شورا می‌دانند که در طرح ترافیک جدید، اثرگذاری بر آلودگی هوا به عنوان یک هدف ثانویه پیگیری شد و یکی از دستاوردهای آن هم کاهش انتشار آلایندگی ناشی از کارکرد درجای خودروها بود که به دنبال کاهش طول صف ترافیک در اوج ترافیک صبح به دست آمده است.
خوشبختانه در همین مدت ۱۶۵ هزار خودرو توانسته‌اند معاینه فنی برتر را در تهران دریافت کنند که یک استاندارد بالاتر در کاهش آلایندگی را نشان می‌دهد. از این تعداد، ۶۰ هزار مورد مربوط به خودروهای با عمر زیر چهار سال است که فقط برای استفاده از فرصت تشویقی تخفیف در طرح ترافیک، برای اخذ معاینه فنی برتر مراجعه کردند. بعلاوه، مدیریت هوشمند طرح ترافیک هم برای اولین بار به ما اجازه داد که تردد خودروهای فاقد معاینه فنی در محدوده طرح ترافیک را هر روزه رصد کنیم و برای آنها پیامک اخطار بفرستیم.
وی اضافه کرد: در حوزه بار و ناوگان سنگین، ما واقعا با وضع بحرانی مواجه بوده و هستیم. برای مهار این بحران، همه ترددها در تهران منوط به اخذ روزانه باربرگ شده‌اند تا ما برای اولین بار نظارتی دقیق و هوشمند بر تردد ناوگان بار داشته باشیم، و صدور باربرگ هم منوط به داشتن معاینه فنی شده است تا آلایندگی ناوگان بار قابل کنترل شود.
سامانه باربرگ از ۲۴ مردادماه به طور آزمایشی آغاز شده، سایت و اپلیکیشن آن طراحی شده و به همه فعالان حوزه بار و کالا نیز اطلاع‌رسانی شده است. از اول آبان هم اجباری خواهد شد و طبق مصوبه‌ای که از کارگروه استانی آلودگی هوا گرفتیم ، از اول آبان به امید خدا تهران دیگر محلی برای جولان کامیون‌های دودزا و آلاینده که نفس مردم این شهر را بگیرند، نخواهد بود. خودروهای باری که مبدأ و مقصد آنها تهران نیست، حق عبور از داخل شهر تهران نخواهند داشت. پلیس محترم راهور هم در ۷ روز هفته و به صورت ۲۴ ساعته معاینه فنی ناوگان دیزلی را کنترل و اعمال قانون خواهد کرد.
وی تصریح کرد:قبل از دیگران هم به خود شهرداری سختگیری کرده‌ایم و همین دیروز از معاونت حمل و نقل و ترافیک به همه زیرمجموعه‌های شهرداری بخشنامه‌ای ابلاغ شد که به الزامات مربوط به معاینه فنی برای اول آبان ماه توجه کنند و از اول مهرماه هم از عقد قرارداد جدید یا ادامه قراردادهای قبلی با پیمانکارانی که از خودروهای فاقد معاینه فنی استفاده می‌کنند، خودداری شود و ذی‌حسابان محترم هم جلوی پرداخت به پیمانکاران متخلف از این ضوابط را بگیرند تا همه بدانند که ما در اجرای قانونی که حیات و سلامت شهروندان به آن وابسته است، جدی هستیم.
پورسیدآقایی افزود: در حوزه اتوبوسرانی هم دو ماه قبل بخشنامه کردم که همه اتوبوس‌های شرکت واحد باید معاینه فنی داشته باشند و از اول مهرماه هر اتوبوسی که دودزا باشد یا معاینه فنی نداشته باشد، اجازه تردد در سطح شهر نخواهد داشت. اتوبوسرانی را هم ملزم کرده‌ایم که بعد از این، معاینه فنی را صرفا از مراکز شهر تهران بگیرند که به صحت سنجش آنها اطمینان بیشتری وجود دارد. البته از مهرماه که این ضرب‌الاجل به پایان برسد ، بنده از مردم استمداد خواهم کرد که در نظارت عمومی به دودزایی اتوبوس‌ها، ما را یاری کنند تا برای همیشه شهرمان را از تصویر زشت اتوبوس‌های دودزا خلاص کنیم. همچنین برنامه داریم که ۷۰۰ دستگاه اتوبوس دیزلی فعال در خطوط بی‌آر‌تی و حدود ۲۰۰ دستگاه اتوبوس بخش خصوصی را هم تا پایان سال به فیلتر دوده مجهز کنیم.
وی ادامه داد: در حوزه آلایندگی موتورسیکلت‌ها؛ متأسفانه نقش موتورهای کاربراتوری بسیار مخرب است. برای این سه حوزه، سه برنامه داریم که به موازات هم در حال پیگیری است: ۱. تبدیل به انژکتوری ۲. طرح کلید به کلید ۳. موتورسیکلت برقی. برای طرح دوم در حال مطالعه و مذاکره هستیم تا بتوانیم موتورسیکلت‌هایی با استاندارد یورو۳ را جایگزین موتورهای فعلی کنیم.
در طرح سوم هم برنامه‌هایی برای وارد کردن موتورسیکلت برقی با کمک یارانه و تسهیلات دولتی در حال پیگیری است که البته با توجه به تغییرات نرخ ارز، لااقل در کوتاه‌مدت نمی‌توان به اجرایی شدن آن امید داشت.
معاون شهردار تهران اضافه کرد: اما دست‌یافتنی‌ترین برنامه‌ای که در حوزه موتورسیکلت‌ها داریم، طرح تبدیل کاربراتوری به انژکتوری است که مرحله ازمایشی آن آغاز شده و چند نمونه هم تبدیل شده‌اند که در حال برآورد میزان آلایندگی آنها هستیم.
آلایندگی موتورسیکلت‌های کاربراتوری بالغ بر ۱۵ گرم بر هر کیلومتر پیمایش است که با تبدیل به انژکتوری به کمتر از یک‌سوم (۵ گرم در هر کیلومتر پیمایش) می‌رسد و حتی پیش‌بینی تا ۲ گرم بر کیلومتر نیز وجود دارد. هزینه این کار برای هر موتورسیکلت در فاز آزمایشی حدود ۲ میلیون تومان برآورد شده است که در مرحله اجرا و در تعداد زیاد، احتمالا به کمتر از یک میلیون تومان برای هر موتورسیکلت می‌رسد که واقعا به‌صرفه است و می‌تواند در کوتاه‌مدت دستاوردهای خوبی در زمینه کنترل آلایندگی ناشی از موتورسیکلت‌ها داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه در زمینه حمل و نقل پاک و غیر موتوری هم چند برنامه مشخص را اجرا کرده‌ایم یا در دست اجرا داریم ، گفت : این قدامات شامل احیای خانه‌های دوچرخه، اجرای اولین پروژه دوچرخه اشتراکی در تهران، احیای مسیرهای ویژه دوچرخه، گسترش دوچرخه‌سواری در بوستان‌ها و پارک‌های آموزش و فضاهای داخل شهرکی و دانشگاه‌ها و نیز حضور پلیس دوچرخه‌سوار در خیابان‌ها می شود که دو هفته قبل با همت پلیس راهور آغاز به کار کرد.
پورسیدآقایی افزود : در تاکسیرانی هم برنامه تعویض رایگان کاتالیست برای ۲۰۰۰ تاکسی و همچنین ورود ۳۰۰ دستگاه خودروی هیبریدی و یورو۵ به بالا را پیگیری می‌کنیم که تا همین امروز ۶۰ دستگاه محقق و وارد خیابان شده یا در حال رنگ‌شدن و شماره‌گذاری است. حتی در خصوص تاکسی‌های فرسوده هم، به شرط ثبت‌نام در سامانه نوسازی و دریافت معاینه فنی، اجازه تردد داده‌ایم و جرایم معاینه فنی آنها هم به شرط آنکه تا اول مهر معاینه فنی بگیرند، بخشیده شده است که همین طرح موجب افزایش ۲۵ درصدی مراجعات تاکسی‌ها برای اخذ معاینه فنی شده است.
وی تصریح کرد: برای فرهنگ‌سازی و جلب مشارکت عمومی هم جلساتی را با حضور نمایندگان رسانه‌ها و فعالان مدنی و تشکل‌های غیردولتی برنامه‌ریزی و تبلیغات شهری را آغاز کرده‌ایم تا بتوانیم اهداف بزرگی را که با وجود امکانات کم در مسیر کنترل آلودگی هوا تدارک دیده‌ایم، با یاری و همراهی خود مردم به پیش ببریم.