نگرش دولت آمريکا در اختصاص بودجه هاي دفاعي و نظامي، همواره برگرفته از شرايط رقابت هاي دوران جنگ سرد، به ويژه در قبال چين و روسيه بوده است.
به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا و سيما ،دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده لایحه بودجه دفاعی آمریکا در سال ۲۰۱۹ را به امضا رساند و از برنامه خود برای راهاندازی ارتش فضایی دفاع کرد. بودجه دفاعی آمریکا در سال آتی بر ۷۱۶ میلیارد دلار بالغ خواهد بود.
رئیس جمهوری آمریکا روز دوشنبه (۱۳ اوت / ۲۲ مرداد) لایحه بودجه دفاعی را در پایگاه نظامی فورت درام در ایالت نیویورک به امضا رساند.
بسياري از کارشناسان بر اين باورند که در تدوين اين بودجه ،برداشت هاي دولت آمريکا از سياست جهاني، هنوز رنگ و بوي فضاي جنگ سرد دهه هاي 1960 تا 1980 را دارد.
چین و بودجه دفاعی آمریکا
در مطالعات جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی و چین همواره رقیب های اول و دوم ایالات متحده به شمار می رفت. این وضعیت هم اکنون نیز معتبر است. بخشی از بودجه های نظامی و دفاعی آمریکا از اواخر دهه 1990 تاکنون، بر چین متمرکز شده و حوزه شرق آسیا همواره یکی از تعیین کننده ترین متغیر ها در تدوین سیاست های امنیت ملی واشنگتن به شمار می رود.
کارشناسان بر این باورند که مسیر روابط آمریکا و چین، ناهموار و فرسایشی خواهد بود. یکی از دلایل این وضعیت در توانایی پکن و تلاش روز افزون دولت به ایفای نقش موثرتر در شکل گیری نظم جهانی ،همزمان با ضعف در بخش هایی از توانمندی های آمریکا در پیشبرد اهدافش است.
این در حالی است که روابط تجاری میان آمریکا و چین بزرگترین ارزش حجم در تجارت بین الملل به شمار می رود.
""حجم مبادلات بازرگانی میان دو کشور۵۸۰ میلیارد دلار در سال جاری برآورد میشود. تراز تجاری چین با آمریکا در سه ماهه نخست سال جاری مثبت ۸۰ میلیارد دلار و ده میلیارد بیش از مدت مشابه در سال گذشته بوده است.
اما این دو قدرت برتر اقتصادی جهان هنوز برای کاهش مناقشههای تجاری میان خود به نتیجه و توافقی نرسیده اند."" (www.dw.com/fa-ir//a-43842918)
از سوی دیگر سیاست خارجی آمریکا در قبال کشورهای جنوب شرق آسیا دچار خلائ هایی شده از جمله خروج ترامپ از توافق همکاری های دو سوی اقیانوس آرام و یا کشاکش های امنیتی و اطلاعاتی با چین.
واشنگتن در بیشترگزارش های مهم همچون راهبرد امنیت ملی، راهبرد دفاعی، سند ارزیابی هسته ای و ارزیابی نهادهای امنیتی منتشر کرده است که در همه آنها "چین" را تهدید جدی ضد آمریکا اعلام کرده است.
زمینه های سمت گیری بودجه دفاعی
سمت گیری های بودجه دفاعی آمریکا به چین، خود ناشی از زمینه هایی است که عبارتند از :
1-مسئله تایوان و همکاری های نظامی و امنیتی واشنگتن با آن دولت. در اکتبر 2017 دونالد ترامپ اجازه داد تا کشتی های آمریکا در بندر تایوان و کشتی های این جزیره در بنادر آمریکا پهلو بگیرند که همین امر خشم چین را برانگیخت. در مورد تایوان نیز آمریکا به موجب توافقنامه سال 1972چین واحد به مرکزیت پکن را پذیرفت، با این حال آمریکا هیچگاه آنرا رعایت نکرده است.
از آنجایی که چین همواره برنامه بلند مدت دارد، از این رو برای ادامه این روند، می کوشد به خصوص از درگیری با آمریکا و رویارویی با این کشور در مورد تایوان نیز دوری کند.
2-مخالفت شدید واشنگتن با نفوذ نظامی و استراتژیک پکن در آب های دریای چین جنوبی. در سال های اخیر اعزام چندین فروند کشتی آمریکایی به آبهای آن حوزه و اعتراضات مکرر چین، یک از صحنه های پر تنش در شرق آسیا است. بیشتر کشورهای جنوب شرق آسیا بر این باورند که چین با افزایش حضور نظامی خود در دریای چین جنوبی و همچنین ایجاد جزایر مصنوعی درحال تسلط کامل براین منطقه است.
3-نگرانی های فزاینده پکن از نفوذ دریایی استرالیا در آب های چین جنوبی. هشدارهای پی در پی فرمانده نیروی دریایی چین به استرالیا در مورد اعزام کشتی به آب های آن حوزه، از آن جهت مهم است که استرالیا از متحدان آمریکا بوده و به نوعی درصدد فشار بیشتر به پکن است.
4-یکی از استراتژی های موثر بر روند تدوین بودجه دفاعی سال آینده، محورجدیدی که آمریکا برای منطقه تعریف کرده؛ ایجاد اتحاد نظامی با هند – استرالیا و ژاپن است. پایگاه نظامی"داروین"آمریکا دراسترالیا نزدیک ترین منطقه به شرق آسیا و چین است که حدود2200 نیروی آمریکایی درآن مستقرند. البته استرالیا توان نظامی برای رویارویی با چین را ندارد و به عنوان پایگاه نظامی آمریکا عمل می کند. آمریکا با استرالیا و نیوزیلند پیمان امنیتی به نام آنزوس دارد.
5-بر اساس راهبرد جدید آمریکا در ژانویه 2018، به طور شفاف از چین و روسیه به عنوان رقبای این کشور نام برده شده است. برای نمونه روند رشد اقتصادی چین مهمترین تهدید برای هژمون آمریکاست و یا ایجاد ائتلاف های منطقه ای از سوی چین در مقابل ائتلاف سازی های آمریکا .
6-امکان اعمال فشار پکن بر واشنگتن از طریق نفوذ اطلاعاتی و تجاری بیشتر درکشورهای حوزه پیرامونی ایالات متحده در آمریکای لاتین.
7-از سوی واشنگتن و دوستان اروپایی، چین همواره به جاسوسی سایبری و تقویت قابلیت حمله سایبری به ویژه به تاسیسات فوق پیشرفته نظامی و تکنولوژیکی آمریکا، متهم بوده است.
8-چین به نوین سازی ارتش خود ادامه می دهد. دولت چین اعلام کرد، بودجه دفاعی این کشور در سال جاری میلادی افزایش هشت درصدی داشته و به ۱۷۳ میلیارد دلار (۱.۱ تریلیون یوآن) رسیده است. ارتش چین در حال حاضر حدود دو میلیون سرباز داشته باشد.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که تقویت توان نظامی چین موجب نگرانی برخی از کشورهای منطقه شده است؛ خصوصاً آنکه چین موضع سختی در قبال مناقشههای ارضی در دریاهای چین جنوبی و چین شرقی اتخاذ کرده است.
9-پنتاگون بارها بر اهمیت نظامی گری در فضا تاکید کرده، در مقابل بارها هم عنوان شده که چین در بخشهایی مانند فضا به مرحله ای رسیده که می تواند برای آمریکا تهدید باشد.
10-بسیاری از کارشناسان می گویند پکن از طریق تجاری و اقتصادی می کوشد رقابت خود را با واشنگتن ادامه دهد؛ اما در مقابل آمریکا می کوشد؛ چین را به سمت مسابقه تسلیحاتی سوق دهد.
11-به باور واشنگتن، چین در مقابله با تحرکات نظامی امریکا در شرق آسیا، امیدوار به حمایت روسیه است. همچنانکه مسکو نیز در موضعی مشابهی دارد. از اینرو این واقعیت به احتمال زیاد بر نحوه برنامه ریزی نظامی آمریکا در شرق آسیا اثر بخش بوده است.
دو ویژگی بودجه دفاعی چین
در بررسی های کلان نظامی گری کشورهای مختلف، بندهای بودجه دفاعی یکی از اصلی ترین منابع تحلیل محسوب می شود. در بررسی وضعیت اخیر چین دو شاخص مهم به نظر می رسد:
1-همانطور که مقامات چین اوایل سال جاری اعلام کردند: بودجه دفاعی چین در مقایسه با تولید ناخالص داخلی و کلیت بودجه این کشور کمتر از دیگر کشورهای مهم قرار دارد. تاکید آنها بیشتر بر بودجه های نظامی خطرناک آمریکا و ناتو است.
2- تحلیلگران می گویند:"" آنچه را که به عنوان بودجه دفاعی چین به طور علنی اعلام میشود، صحیح و دقیق نمی دانند و از نظر آنها سهم زیادی از هزینههای غیررسمی و ثبت نشده صرف پروژههای تجهیزات دفاعی و پنهانی چین میشود. برای نمونه بخش زیادی از بودجه دفاعی چین متمرکز بر استراتژی ضد دسترسی/انسداد منطقه (A۲/AD) میشود. به نظر کارشناسان، جوانب آن غیر شفاف و مبهم است.""
https://www.isna.ir/news/96121407325/%D8%A7%
جمع بندی
یکی از مختصات دولت ترامپ در بحث بودجه دفاعی و نظامی، برشمردن تهدیدات نرم و سخت ضد امنیت ملی آمریکاست.
چین یکی از اصلی ترین تهدیداتی به شمار می رود که در تنظیم و تدوین بودجه های ملی و استراتژیک آمریکا اثر بخشی تعیین کننده ای داشته است.
اما برخی کارشناسان حوزه شرق آسیا می گویند، با وجود لحاظ بودن درجات تهدید چین در سیاستگذاری های دفاعی واشنگتن، اما رهبران چین بر این باورند که به دور از تنش های احتمالی نظامی، می توان شرایط اقتصاد و تجارت بین الملل را با کمک آمریکا مدیریت کنند.
از سوی دیگر نگاه رهبران به تحولات داخلی آمریکاست که واقعا نگرش و وضعیت ترامپ چه خواهد شد؟ و آنکه بودجه دفاعی آمریکا تا چه حدی در مقابله با بحران های پیش بینی نشده، قابلیت و توانمندی دارد./
===========================
نویسنده: محمد حسینی پور- پژوهشگر سیاست استراتژیک .
.