نگاهی به مزایا و معایب ظروف یکبار مصرف

چکیده مصاحبه پژوهشی:

ـ برای حفظ محیط زیست بهتر است استفاده از ظروف یکبار مصرف تا حد امکان کاهش یابد.

ـ کاستاریکا اولین کشور جهان است که استفاده از پلاستیک‌های یک‌بار مصرف به طور کامل در آن ممنوع شد.

ـ ظروف شفاف برای مواد غذایی داغ مناسب نیستند.

ـ در ترکیبات ظروف گیاهی از نشاسته و ذرت و سلولز و سلول‌های گیاهی استفاده می شود.

ـ در سال ۹۷ به پلاستیک‌ها “ نه ” بگوییم روند قابل توجه و آشکار برای رسیدن به این هدف، کاهش مصرف پلاستیک‌ها به ویژه ظروف پلاستیکی و یکبار مصرف می‌باشد.

-ایران جزء ۱۰ کشور نخست مصرف کننده ظروف یکبار مصرف پلاستیکی قرار دارد.

-حداکثر زمان تجزیه ظروف یک بار مصرف گیاهی در طبیعت ۶ ماه است.

-استفاده از ظروف پلاستیکی و حتی گیاهی حاوی موادغذایی داغ، در بلند مدت سبب بروز سرطان می شود.

پژوهش خبری صدا وسیما: طبق آخرین آمار در سال2016، میزان تولید پلاستیک ۳۳۵ میلیون تن برآورد شده است و این در حالی‌ است که تنها ۱۰ درصد از پلاستیک‌های تولیدی بازیافت می‌شوند. از این رو، بازیافت پلاستیک‌ها و ظروف یکبار مصرف به یک تجارت جهانی‌ تبدیل شده است. در کشور ما صنعت پلاستیک دومین صنعت کشور به حساب می‌آید که بازیافت آن نیازمند سرمایه نسبی‌ کمتری است. در این راستا، نوآوری‌ها و پیشرفت‌های بی­شماری که در زمینه بازیافت پلاستیک و ظروف یکبار مصرف بوجود آمده است باعث کاهش میزان دفن زباله‌ها شده است. تجارت‌های بیشتری که مرتبط با بسته بندی‌های سازگار با محیط زیست هستند مانند تولید ظروف یکبار مصرف گیاهی، رو به گسترش است. این گونه ظروف که چند بار مصرف نیز میتوانند باشند به راحتی‌ در طبیعت دفع می­ شوند. پژوهش خبری برای بررسی بیشتر این موضوع مصاحبه ای با خانم دکتر عبداللهی؛ مدیر کل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی انجام داده است. 

پژوهش خبری : ظروف پلی استایرن چیست؟

خانم دکتر عبداللهی؛ مدیر کل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی : پلی‌استایرن یک پلیمر مصنوعی معطر از مونومر استایرن (یک ماده پتروشیمی) می‌باشد که برای ساخت فنجان، بشقاب، کاسه، ظروف غذای بیرون بر و غیره مورد استفاده قرار می­گیرد. این ماده به دلیل وزن سبکی که دارد که ۹۵% آن را هوا تشکیل داده شناخته شده می‌باشد. در حقیقت در گذشته نه چندان دور، لیوان‌هایی‌ از جنس پلی‌استایرن بهترین روش برای نوشیدن مایعات گرم محسوب می شد. پلی‌استایرن۳۰ سال پیش به عنوان یک عایق ارزان و عالی برای نگه داشتن قهوه داغ مورد استفاده قرار می­گرفت. لیکن از این ماده بعدها در ظروف یکبار مصرف نیز مورد استفاده قرار گرفت که بدترین نوع مصرف این ماده به حساب می آید.[1]

پژوهش خبری : ظروف یکبار مصرف گیاهی چیست؟

خانم دکتر عبداللهی؛: ظروف یکبار مصرف گیاهی  از نشاسته وذرت ساخته شده‌ا‌ند و  همانند ظروف بامبو دوستدار محیط زیست می باشند. در شرایط مناسب (دما، رطوبت و حضور میکروب ها)، محصولات به زیست تا ۶ ماه در طبیعت تجزیه می شوند. این محصولات تبدیل به هوموس‌های غیر سمی شده که می‌توان از آن‌ها به عنوان کود استفاده شود. ظروف یکبار مصرف گیاهی به زیست از نشاسته ذرت ساخته می‌شوند و در نهایت در دستگاه‌های مختلف فرمینگ تبدیل به ظروف گیاهی در اشکال مختلف می‌شوند[2].

نگاهی به بازیافت ظروف يکبار مصرف و زباله در سایر کشورها    

معمولا کشورهای صنعتی دارای بالاترین نرخ در تولید زباله هستند چرا که تولید و مصرف کالا در این کشورها بالاست؛[3]

پژوهش خبری : ظروف یکبار مصرف چه تاثیری بر سلامت افراد دارند؟

خانم دکتر عبداللهی: ظروف یکبار مصرف بر حسب نوع و کیفیت شان بر سلامت افراد تاثیر دارند. یکسری از ظروف شفاف هستند و برای مواد غذایی داغ مناسب نیستند زیرا از آنها ترکیباتی آزاد می شود که ترکیبات منومری نامیده می شود و وارد مواد غذایی، چای و آبجوش می شود و نهایتا سرطان زا هستند. یکسری از ظروف یکبار مصرف هم شفاف نیستند و اصطلاحا می­گوییم از فوم ساخته شده‌اند و سفید رنگ می باشند و مقاومتشان نسبت به حرارت بیشتر است و تا 70- 80 درجه حرارت را تحمل می­کنند اما اگر حرارت بیش از این شود سرطان زا می‌شوند. پس باید دقت شود نحوه ضررهایی که ظروف یکبار مصرف می‌زنند بسته به جنس این ظروف و بسته به درجه حرارت مواد غذایی و مایعات فرق خواهد کرد.

پژوهش خبری : ظروف یکبار مصرف چه تاثیری بر محیط زیست دارند؟

خانم دکتر عبداللهی: چون ظروف یکبار مصرف تجزیه پذیر نیستند، و اگر مدت زیادی در فضا رها شوند باز هم زمان زیادی طول می‌کشد تا تجزیه شوند، ( 200-300 یا حتی 500 سال ) می توانند مشکلات زیست محیطی ایجاد کنند . نهایتا وقتی تجزیه می‌شوند، بعد از سالیان طولانی، ترکیبات مونومری و مضرشان وارد خاک می شود و از طریق خاک وارد محصولات غذایی می‌شود و به محصولات ضرر می رساند و خطری برای محیط زیست هستند چون تجزیه‌پذیر نیستند. پس مصرف ظروف یکبار مصرف باید به حداقل برسد تا در محیط زیست انباشته نشوند و باعث آلودگی نشوند.

پژوهش خبری :استفاده مداوم از ظروف یکبار مصرف با چه خطراتی همراه است ؟

خانم دکتر عبداللهی : بستگی به جنس ظروف یکبار مصرف دارد. بهتر است استفاده از ظروف یکبار مصرف تا حد ممکن محدود شود، اما اگر در مهمانی‌ها یا در مسافرت از ظروف یکبار مصرف استفاده می‌شود بهتر است از انواع گیاهی و استاندارد و دارای مجوز بهداشتی و مقاوم به حرارت استفاده شود. برای حفظ محیط زیست بهتر است استفاده از ظروف یکبار مصرف تا حد امکان کاهش یابد. ظروف گیاهی معمولا استاندارد و سالم‌تر هستند و در ترکیباتشان از نشاسته و ذرت و سلولز و سلول‌های گیاهی استفاده می‌شود. اینها سالم‌تر هستند و مشکلی در سلامتی ایجاد نمی ­کنند.

سخن آخر

برای کاهش مصرف پلاستیک درایران، می توانیم دو کار اساسی کنیم:

1-در قوانین خود برای صاحبان مشاغل، صنایع و مردمی که داوطلبانه در تلاش برای کاهش استفاده از پلاستیک در سبد مصرف خودشان هستند، انگیزه ایجاد کنیم.

2-حمایت دولت از سرمایه‌ گذاری در پلاستیک‌ های تجدید پذیر یا استفاده از ظروف گیاهی یکبار مصرف صورت گيرد که کمتر از دو هفته کاملا در محیط تجزیه می شوند و به هیچ عنوان باعث کاهش ضریب نفوذ بارندگی بر خاک و مسمومیت غذایی دام نمی‌شوند. شورای عالی حفاظت از محیط زیست به عنوان مرجعی که وزرای بازرگانی و صنعت، معدن و تجارت در این شورا وجود دارند باید در سطح عالی به تصمیماتی برسند ولی بخشی از این موضوع مربوط به تصمیم گیری است و بخشی مربوط به فرهنگ سازی و آموزش همگانی است و مردم باید در این زمینه نقش داشته باشند. حمایت از تولید و استفاده از ظروف گیاهی، استفاده نکردن از مواد پلاستیکی یک‌ بار مصرف و اراده مردم برای استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای از جمله اقداماتی است که می‌توان برای کاهش مصرف پلاستیک انجام داد.

به نظر می رسد جمع آوری و بازیافت زباله یک ضرورت است و همه دنیا این کار را انجام می دهند. یعنی ظروف یکبار مصرف بازیافت می‌شوند و به وسایل و محصولات دیگری تبدیل می شوند که استفاده بیشتری دارند ولی قطعاً برای مصارف خوراکی نباید از اینها استفاده شود یعنی نباید در چرخه غذایی بیاید ولی در چرخه تولید محصولات دیگر می‌توان از آنها استفاده کرد.

پژوهش خبری // لیدا تاجیک

[1] - انجمن ملی صنایع پلاستیک و پلیمر ایران -01/03/95

[2] -- روزنامه فرصت امروز- 5 مهر 94

[3] - نشريه کاسپين – 19 خرداد 97

[4] - روزنامه فرصت امروز- 5 مهر 94