دست های کوچک و سیاهش را بالا گرفته و با نگاهی رقت بار سعی می کند ترحم دیگران را برانگیزد به سختی اعتمادش را جلب کردم تلاشی که تنها برای گرفتن یک جمله نتیجه بخش بود ،"محمد" دلیل اعتیادش را معتاد بودن پدر و مادرش عنوان می کند، سرنوشتی که خودش در انتخابش نقشی نداشت.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز ایلام؛ تا به خودت می آیی می بینی که وابسته اش شده ای، زمینگیرش. فکرش را هم نمی کردی
اما عادت چیز خوبی نیست حتی اگر وابستگی عاطفی باشد؛ به این خاطر که پشت هر عادتی عشق نیست. اما در این میان عادت هایی هم هست که از بد هم بدترند. مثل عادت به موادی که هیولای سلامتی است و مرگ تدریجی نامیده می شود آن جا که زندگی رنگی بالاتر از سیاهی پیدا می کند.
و اما اعتیاد تاریخچه ای بسیار طولانی دارد. مواد اعم از مواد مخدر و محرک مکرراً به عنوان شفابخش، مسکن، شادی آور و نيز مقدس مورد استفاده قرار گرفته است. سابقه آشنايي بشر با خشخاش به حدود هفت هزار سال قبل بازمی گردد. وجود لوحه های گلی باستانی از تمدن های آن زمان مؤيد اين امر است. همچنين استفاده غذايی و دارويی از انواع مواد مخدر در چين و هند و کشورهای ديگر در چند هزار سال پيش نيز مورد تاييد قرار گرفته است.
در ايران نيز حسن صباح مريدانی آن را برای از پا در آوردن دشمنان به کار گرفت. اين امر با به دست آمدن نوشته هايی در تپه های الموت به اثبات رسيده است. طبق نوشته هرودوت خواص روان گردان حشيش براي اقوام آريايي شناخته شده بود و آنان از اين ماده در عزاداری های خود استفاده می کردند.
خواص پزشکی ترياک توسط پزشکان اسلامي مانند محمد زکرياي رازی و ابوعلی سينا توصيف شده است. اما شواهد مربوط به سوءمصرف آن در موارد غيرپزشکی بسيار نادر است. ابوريحان بيروني اولين دانشمند اسلامي است که به خاصيت اعتيادآور افيون اشاره کرده است.
در ايران تا قرن هجدهم و اوايل قرن نوزدهم کشت خشخاش و توليد ترياک به منظور مصرف داخلي بود اما از نيمه دوم قرن نوزدهم کشت ترياک به عنوان يک محصول ارزآور مورد توجه قرار گرفت. در اواخر قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم، ايران يکي از اعضاي بسيار فعال تجارت جهاني ترياک محسوب و اقتصاد کشور به توليد و صدور ترياک وابسته شد.
در سال ۱۹۲۰ ميلادي اولين قانون رسمی ممنوعيت مصرف به نام «قانون تحديد ترياک» به تصويب رسيد که طي آن در مدت ۸ سال مصرف شيره ممنوع و استعمال ترياک تنها به منظور مصرف طبی مجاز شناخته شد. دولت برای مصرف مواد ماليات در نظر گرفت و برای معتادان کارت سهميه صادر کرد. اما اين اقدام منجر به کاهش مصرف مواد نشد بلکه قاچاق آن را رواج داد اما پس از پيروزي انقلاب مساله مواد به عنوان رفتاري ضدانقلابي و ترويج شده از سوی استعمارگران تلقي شد و مبارزه قهرآميز با آن شروع و مساله درمان از دستور کار خارج شدو اردوگاه ها و مراکز بازپروري تحت نظارت کميته انقلاب اسلامي تشکيل و معتادان به اين مراکز هدايت شدند.
یک کارشناس ارشد روان شناسی اذعان کرد: یکی از علل مهم بروز این مشکل افسردگی در فرد و از سوی دیگر ناشاد بودن افراد است.
"پرستو عزیزی" تصریح کرد: ایجاد نشاط اجتماعی در جامعه، مردمی سالم را می طلبد و زمانی این امر در جامعه ایجاد می شود که جامعه محور سلامت باشد.
"فریبا جوادی فر کارشناس جامعه شناسی " با بیان این که: دین، مذهب و زبان از جمله عواملی هستند که سبب ایجاد انسجام اجتماعی می شود و جامعه را به سوی پایداری می کشاند، افزود: هدفمندی و همگرایی حاصل این عوامل است که موجب ارزشمندی فرد شده و از گرایش به سوی بزه باز می دارد.
"حیات نیا دکترای علوم اقتصادی" با بیان این که بحث اقتصادی از عواملی است که بسیاری از افراد را به سوی ناهنجاری هایی مانند: اعتیاد به مواد افیونی سوق می دهد، افزود: مشکلات اقتصادی زمینه ساز تجارت و سپس مصرف مواد مخدر خواهد بود.
"م- الف" یکی از معتادانی است که مرتکب سرقت های مکرری شده است. او می گوید نجابت و عزت نفس دو چیزی است که در میان خانواده اش پر رنگ است اما او به خاطر مصرف مواد مخدر و بالا رفتن میزان استفاده از این مواد خانمان سوز مجبور شده است که به سرقت روی بیاورد.
"م- الف" ادامه می دهد: فقر و تأمین مخارج سنگین زندگی از یک طرف و تهیه مواد مخدر نیز از سوی دیگر باعث شده است تا علی رغم میل باطنی ام به سرقت روی بیاورم.
دبیر شوراي هماهنگی مبارزه با مواد مخدر ایلام" گفت: سن شروع مصرف مواد مخدر در ایلام پایین تر از میانگین" کشوري است به طوریکه این شاخص در کشور 24 سال و در ایلام کمتر از 22 سال است.
فهد کمالوندی افزود: حدود 9 هزار نفر در استان ایلام به مواد مخدر اعتیاد دارند که این آمار مربوط به محدوده سنی 15 تا 64 سال است.
وی ادامه داد: هم اکنون 3،6 درصد از مردم استان سیگار و 6،5 درصد نیز قلیان مصرف می کنند که از عوامل و پیش زمینه های اصلی در ابتلای افراد به مواد مخدر است.
کمالوندی تاکید کرد: بر اساس آمارهاي اعلام شده از سوی مجامع جهانی در بازه زمانی سال 2009 تا 2015 گرایش به سمت مخدرهای سنتی و صنعتی حدود 23 درصد بیشتر شده است.
"فرمانده انتظامی استان ایلام" می گوید: میزان کشف مواد مخدر در استان ایلام با افزایش 130 درصدی نسبت به سال گذشته یعنی به 596 کیلوگرم رسید.
"سردار نورعلی یاری" افزود: یک هزار و 245 نفر نیز در این خصوص دستگیر و 220 منطقه آلوده نیز پاکسازي شد. همچنین 9 باند فعال در زمینه تهیه و توزیع مواد مخدر در استان منهدم و متلاشی شد.
"وی" تأکید کرد: استان ایلام تاکنون 13 شهید را در راه مقابله با گسترش مواد مخدر تقدیم کرده است.
"محمد- س" که از 5 سالگی به دام اعتیاد افتاده ، اکنون برای به دست آوردن رزق و روزیش چشم به جیب دیگران دوخته و سهم زندگیش را از رنج بازوان مردم طلب می کند.
دست های کوچک و سیاهش را بالا گرفته و با نگاهی رقت بار سعی می کند ترحم دیگران را برانگیزد. پولی کف دستش گذاشتم و سعی کردم با او همکلام شوم اما او از حرف زدن واهمه داشت. به سختی اعتمادش را جلب کردم تلاشی که تنها برای گرفتن یک جمله نتیجه بخش بود . "محمد" دلیل اعتیادش را معتاد بودن پدر و مادرش عنوان می کند. او از همان دوران جنینی معتاد شده بود، سرنوشتی که خودش در انتخابش نقشی نداشت.
و اما اعتیاد همیشه ناخواسته و اتفاقی پیش نمی آید؛ بلکه بیشتر وقت ها این شرایط است که تو را مجبور می کند که دست به انتخابی خطرناک، ویرانگر و خانمان سوز بزنی. عده ای هم از سر یک کنجکاویِ غیر منطقی سراغش می روند.
مثل قصه "یوسف"، یوسفی که به بیراهه ی اعتیاد می رود؛ اما دوباره با پای اراده و همت از بیراهه ای (10) ساله، به کنعان سلامت برمی گردد.
او مي‌گويد: بچه ی بسیار شیطان و بازیگوشی بودم. اما هنگامي كه به دبيرستانِ وابسته به دانشگاه رفتم به اجبار تمام شبانه روز را درس مي‌خواندم. در مدرسه رقابت بسيار شديد بود و من هر چقدر كه درس مي‌خواندم نمره‌ام بيست نمي‌شد. به همين خاطر مدام سعي مي‌كردم نمره‌هايم را بالا ببرم و همين امر باعث كسالت و يكنواختي شديدي در زندگي من شده بود.
- نتيجه اين كسالت چي بود؟
شايد قبل از اينكه از كسالت ضربه خورده باشم از كنجكاوي و اينكه دلم مي‌خواست همه چيز را تجربه كنم آسيب ديدم. من از همان كلاس اول راهنمايي دور از چشم خانواده سيگار مي‌كشيدم.
اين پنهان كاري تا كي ادامه داشت؟
تا دوران دبيرستان.
چه جور شد كه به سمت مواد مخدر رفتيد؟ كسي به شما پيشنهاد كرد؟
نه. يك روز خانه عمويم بودم كه دندان دردم شروع شد. از آنها يك قرص مسكن خواستم و آنها قرص ترامادول به من دادند و گفتند مسكن بسيار خوبيست و زود اثر مي‌كند. بعد كه به خانه رفتم داخل تاكسي حس عجيبي داشتم .دلم مي‌خواست آب بخورم، سيگار بكشم و بخوابم.دد این حالت دلم می خواست بیشتر با دوستانم باشم.
چرا دلتان مي‌خواست كه بيشتر با دوستانتان باشيد تا با خانواده؟
چون خانواده‌ام حرف مرا نمي‌فهميدند. از طرفی هم نمی خواستم که آن ها متوجه اعمال و رفتارم شوند. دوستانی پیدا کرده بودم که می توانستیم حرف همدیگر را بفهمیم.
يادت مي‌آيد كه چرا به سمت سيگار رفتي؟احساس مي‌كردم كسي كه سيگار بكشد، مرد شده است. صدايش كلفت مي‌شود، با مرام است و با خودم مي‌گفتم: كسي كه سيگار مي‌كشد به ديگران مي‌گويد كه من مشكل دارم و به اين ترتيب مي‌خواستم جلب توجه كنم.
دوران دانشگاهت چگونه گذشت؟
در خوابگاه با مواد مخدر و روان گردان بیشتر آشنا شدم،یک روز حدود 30 عدد قرص ترامادول خوردم و دوباره به كما رفتم اما باز هم به هوش آمدم. تا اينكه يك روز برادر كوچكم براي ديدنم آمد و متوجه وضعيت من شد. او به پدر زنگ زده بود و پدرم هم به آنجا آمد و خلاصه اينكه دستم برايشان رو شد. آنها مرا به بيمارستان بردند و مجبور به ترك كردند.
- چگونه شد كه دوباره به سمت مواد رفتيد؟
هر كسي كه مواد مخدر مصرف مي‌كند، ابتدا با خودش مي‌گويد كه فقط يكبار مي‌كشم و بعد از دو سه روز مي‌گويد يكبار ديگر هم مي‌كشم اما بعد از چند روز مي‌بيند كه به دام اعتياد گرفتار شده است.
- چه شد كه اين تصميم را گرفتي؟
ديگر از اين اوضاع نكبت بار خسته شده بودم براي همين هم يك روز كه از خواب بيدار شدم پيش روانپزشك رفتم و از او خواستم بدون اينكه به خانواده‌ام بگويد كمكم كند اما او به پدرم زنگ زد و ماجرا را برايش تعريف كرد. اين بار ديگر به خانه رفتم و به خانواده‌ام گفتم كه اجازه بدهند تا خودم ترك كنم. پدر و مادرم از من خواستند تا به بيمارستان بروم اما من قبول نكردم.
چقدر طول كشيد تا توانستيد ترك كنيد؟90 روز طول كشيد، برعكس مواد ديگر كه در طول سه روز يا يك هفته سمشان از بدن خارج مي‌شود. كراك 3 ماه طول مي‌كشد تا بدن پاك شود.
بعد از ترك اعتياد به چه كاري مشغول شديد و زندگيتان چگونه گذشت؟
آن دوران با كنترل و مراقبت خانواده همراه بود كار خوبي كه اين بار خانواده‌ام انجام دادند اين بود كه مانند گذشته سهل انگاري نكردند و حتي همين الان هم هر چند وقت يكبار از من تست اعتياد مي‌گيرند حتي يك قانون در خانه گذاشته بودند كه معلوم شود اعتيادم ترك شده يا نه و آن شير خوردن بود. هر شب خانوادگي شير مي‌خورديم چون شير باعث مي‌شود كه اثر مواد از بين برود و علائم آن بروز كند.
يك هشدار به خانواده‌ها از زبان شما به عنوان كسي كه اين خطرها را تجربه كرده است چيست؟
اگر جواني زياد بخوابد يا شب از خانه بيرون برود و بيشتر به سمت دوستانش كشش داشته باشد، خيلي خطرناك است. مثلاً من الان كه ترك كرده‌ام ديگر به آغوش خانواده برگشته‌ام و با آنها به گردش مي‌روم و شبها در خانه مي‌مانم.
-در طول مدتي كه ترك كرديد وسوسه نشديد كه باز هم به سراغش برويد؟نه! چون كه به سختي مشغول كار هستم. از ساعت 7 صبح تا 7 شب كار مي‌كنم. كساني كه بيكار باشند حتماً دچار وسوسه خواهند شد.
الان به چه كاري مشغول هستيد و در چه مقطع تحصيلي هستيد؟الان دانشجوي فوق ليسانس رشته معماري و معاون دو مدرسه غيرانتفاعي هستم. پيمانكاري نيز مي‌كنم.
از تجربه‌اي كه به دست آورديد بگوييد.اينكه رفيق، انسان را به خاطر منافع خودش مي‌خواهد حتي اگر دوستي باشد كه اهل خلاف نباشد و دليلش هم اين است كه انسان ذاتاً خودخواه است تنها كساني كه هيچ وقت انسان را رها نمي‌كنند و به خاطرش گذشت مي‌كنند، پدر و مادر هستند حتي اگر نظرشان با نظرات فرزندانشان مخالف باشند.
“یوسف” از دیواری حرف می زند که احساس می کند از میان ارتباط دو نفره آنان (پدر و پسر) قابل برداشتن نیست، دیواری که به وسیله پدر ساخته و از غرور او بنا شده است؛ اما خود یوسف نیز در امتداد ارتفاع آن نقش مهمی داشته است. و بالاخره او به انتهای همه تابوهای زندگیش می رسد و مسیرش عوض می شود.
***زهرا پوراسماعیل