باغ وحش وکیل آباد تعطیل نمی شود، ببرها در خانه می مانند

به گزارش خبرگزاري صداوسيما ، باغ وحش  وکیل آباد در سال 1339 در منطقه خواجه ربیع مشهد افتتاح و در سال 1359 به منطقه پارک جنگلی وکیل آباد  در جنوب غربی شهر منتقل شد. در این باغ وحش که تنها باغ وحش خراسان رضوی و یکی از بزرگترین باغ وحش های ایران است، 125 گونه جانوری نگهداری می شود که برخی از آنها نظیر ببشیر(حاصل جفت گیری ببر نر و شیر ماده) از حیوانات در حال انقراض و بسیار کمیاب هستند.

در چند سال اخیر وضعیت نامناسب نگهداری از حیوانات در این باغ وحش چندین بار سوژه رسانه ها شد و واکنش های مختلفی را از سوی مسوولان و همچنین طرفداران محیط زیست برانگیخت. هفتم مرداد امسال با انتشار خبر کشف 2  تخته پوست یوزپلنگ و 4 جمجمه ببر در باغ وحش وکیل آباد، بار دیگر وضعیت نگهداری از حیوانات در این مکان مورد توجه مردم و رسانه ها قرار گرفت.

قاضی بخشی محبی معاون دادستان مشهد در این باره گفت: طبق گزارش ها در آبان ماه پارسال 3 قلاده، در بهمن ماه 3 قلاده، در اسفندماه یک قلاده و در خردادماه امسال یک قلاده ببر در این باغ وحش تلف شده اند.

سه روز بعد یعنی در دهم مرداد ماه این باغ وحش  به دستور دامپزشکی پلمب شد و مسوولان دامپزشکی اعلام کردند این پرونده برای بررسی بیشتر در اختیار دادستانی قرار گرفته است.

در چند روز اخیر خبر بدحالی و تشنج "ارس" پلنگ 6 ساله باغ وحش وکیل آباد و تشکیل شدن تیم تخصصی متشکل از نمایندگان دامپزشکی، اعضای هیات علمی دانشکده دامپزشکی و نمایندگان بازرسی اداره کل حفاظت از محیط زیست برای درمان این پلنگ، بازتاب زیادی در فضای مجازی داشته و به نگرانی ها درباره وضعیت بهداشتی گونه های جانوری این باغ وحش افزوده است.

معاون محیط زیست خراسان رضوی درباره وقایع رخ داده در باغ وحش وکیل آباد می گوید: تلف شدن ببرها به علت پیری، بیماری و یا دوام نیاوردن توله های زیر یک ماه در برابر شرایط محیطی بوده و محیط زیست در جریان تلف شدن این حیوانات بوده است. محمد عرفانی این قضیه را اتفاق جدیدی نمی داند و تصریح می کند: پوست حیواناتی که در باغ وحش تلف شوند، دباغی و تاکسیدرمی می شود و برای موارد آموزشی از آنها استفاده می ‌شود.

عرفانی می گوید: هنوز 15 قلاده ببر مهمان باغ وحش هستند و محیط زیست پیگیر است تا مسوولان باغ وحش با توسعه دادن این مکان و افزایش دادن فضای محل زندگی ببرها به ارتقاء وضعیت سلامت و افزایش طول عمر این حیوانات کمک کنند، کارشناسان محیط زیست هم در روزهای اخیر با نصب ترانشه الکترونیکی "میکروچیپ"، گونه های در معرض انقراض را مورد رصد قرار داده اند.

به گفته عرفانی، ممنوعیت دو رگه گیری، اخذ پروانه بهداشتی و استاندارد کردن قفسه های نگهداری از حیوانات بر اساس دستورالعمل های استانداردسازی باغ وحش ها از جمله مواردی است که مسوولان باغ وحش ملزم به انجام دادن آن هستند.

برخی مسوولان هم تلف شدن ببرها را امری طبیعی می دانند. مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی می گوید: در زمان جفت گیری ببرها، نزاع بر سر گونه ماده منجر به درگیری بین رقبای نر و ترک قلمرو از سوی ببر ضعیف تر که معمولا مسن تر است می شود اما ببرهایی که در قفس نگهداری می شوند در جریان این تنازع امکان ترک قلمرو را ندارند و نزاع تا از بین رفتن یکی از آنان ادامه پیدا می کند و چون شدت جراحت ها بالا است آنتی بیوتیک تراپی های تجویز شده گاهی پاسخگو نیست. تورج همتی می گوید: با وجود تلف شدن تعدادی از ببرها، تعداد این گونه های ارزشمند از 11قلاده در سال 1393 به 15 قلاده در حال حاضر رسیده که سه قلاده آنها توله است.

در این میان مدیرکل حفاظت و مدیریت صید و شکار سازمان محیط زیست معتقد است باغ وحش وکیل آباد باید تعطیل و گونه های جانوری آن به باغ وحش ها، باغ های پرندگان و مکان های برخوردار از استاندارد لازم منتقل شود. علی تیموری می گوید: دو سال پیش پیگیر تعطیل شدن این باغ وحش بودیم اما کمیسیون ماده 8 استانداری مقرر کرد که با توجه به قدمت باغ وحش، فعلا مکان آن تغییر نکند تا مالک بتواند زمینه انتقال گونه ها به بیرون از شهر را فراهم کند.

تیموری اضافه می کند: باغ وحش وکیل آباد ظرفیت لازم را برای نگهداری از این تعداد جانور ندارد و مکان استقرار آن نیز که اکنون در داخل منطقه مسکونی قرار گرفته، نامناسب است،

تعطیلی باغ وحش مشهد موقتی است

معاون دادستان عمومی و انقلاب مشهد می گوید: باغ وحش موقتا و بر اساس ضوابط دامپزشکی تعطیل شده است. قاضی بخشی محبی دادستانی را مدافع حقوق عامه مردم می داند و تصریح می کند: هرگاه وضعیت بهداشتی مجموعه ای به گونه ای باشد که تهدید علیه بهداشت عمومی تلقی شود و یا باعث شیوع بیماری در انسان ها و یا دام ها شود نهادهای مرتبط موظف هستند موارد را به دادستانی گزارش دهند، در مورد باغ وحش هم قبل از تعطیلی بر اساس گزارش نهادهای محیط زیست و دامپزشکی اخطارهایی به مالکان آن داده شده بود اما به این اخطارها ترتیب اثر داده نشد. بخشی محبی می گوید: تا زمانی که دامپزشکی شرایط بهداشتی و فضای مورد نیاز برای زیست این گونه ها را استاندارد تشخیص دهد، تعطیلی باغ وحش ادامه خواهد داشت، هر چند با ورود جدی محیط زیست و دامپزشکی به این قضیه، احتمالا تا یک هفته آینده باغ وحش بازگشایی شود.

به سراغ دکتر محمد رشتی باف معاون سلامت دامپزشکی مشهد رفتم. رشتی باف از نظارت یک تیم دامپزشکی بر قرنطینه دام ها و نظارت بر وضعیت نگهداری گربه سانان باغ وحش خبر می دهد و می گوید: با راه اندازی  سردخانه مجزا در باغ وحش برای تفکیک و نگهداری گوشت حیوانات تلف شده، وضعیت بهداشتی باغ وحش به استانداردهای مورد نظر دامپزشکی نزدیک تر شده است.

مالک باغ وحش وکیل آباد که از 8 سالگی در کنار حیوانات این مجموعه بزرگ شده، اکنون در 69 سالگی از نامهربانی ها گلایه مند است. مهدی رستمی می گوید: از کودکی با عشق به حیوانات زندگی کرده و از آنها نگهداری کرده ام و اکنون نیز تمام همت خود را برای استانداردسازی فضای نگهداری از حیوانات به کار بسته ام به طوری که 90 درصد قفس ها استانداردسازی شده و در بازدید اخیر کارشناسان محیط زیست تهران از باغ وحش، رضایت کارشناسان جلب شده است.

رستمی برخی ایرادات مطرح شده از سوی دامپزشکی را نیز قبول می کند اما معتقد است درباره اینکه نگهداری از گربه سانان در این مجموعه بهداشتی و اصولی نیست، بزرگنمایی صورت گرفته است. وی می گوید: گربه سانان این مجموعه از جمله ببرها از گوشت مرغ و الاغ هایی که در باغ وحش سر بریده و در سردخانه نگهداشته می شود، تغذیه می کنند، کارگران مجموعه گاهی گوشت پرندگان تلف شده را هم در سردخانه قرار داده و برای تغذیه حیوانات از آنها استفاده می کنند که کارشناسان محیط زیست با این موارد روبرو شده اند و حساسیت آنها برانگیخته شده است.

باغ وحش وکیل آباد در مجاورت کوهستان پارک شادی، یکی از بزرگترین شهربازی های ایران قرار دارد. کوهستان پارک 6 سال قبل یعنی همزمان با تولد "ارس"(پلنگی که اکنون بیمار و تحت مراقبت پزشکی است)، به علت استاندارد نبودن برخی دستگاهها پلمب و بعد به طور کلی تعطیل شد و اکنون برخی شایعات درباره تغییرکاربری و تجاری سازی این منطقه به گوش می رسد. محور تلاش های مالک باغ وحش، اراده مسوولان و خواست مردم شهر بر این قرار گرفته است که تنها باغ وحش مشهد در این شهر باقی بماند و سرنوشتی متفاوت با سرنوشت کوهستان پارک داشته باشد.

نویسنده: هادی بهجتی فرد