اقلیم آب وهوایي خوزستان شرایطی را فراهم کرده تا موجودی ریز نقش از خانواده ی عنکبوتیان بتواند به خوبی در این منطقه رشد و نمو کند . این موجود با زندگی در میان شکاف سنگها ، زیر پوست درختان، در راه های فاضلاب خانه و لا به لای هیزم ها ، گذران زندگی می کند.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خوزستان،صبح ها و هنگامی که تلالو گرم خورشید می وزد درگوشه ای آرام می گیرد و شبها با درآمدن مهتاب به دنبال شکار حشرات از مخفیگاه خود بیرون می آید و اقتضای طبیعتش این است که هرچه برسر راهش باشد را از بهره ی نیشش بی امان نگذارد.
صحبت از موجودی است که زهرش هم مایه حیات است و هم مرگ ، عقرب ها از جمله بندپایانی هستند که با گسترش زندگی شهرنشینی و استفاده از زمین های بایر و حاشیه شهرها برای ساخت و ساز به شکل ناخواسته وارد زندگی ما شده اند.
رئیس مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی جنوب غرب کشور که در اهواز مستقر می باشد می گوید: شاید باور این نکته که زهر عقرب دوای موثری برای بسیاری از بیماری ها نظیر ام اس، دیابت و سرطان است، کمی دشوار باشد. اما هم اکنون به همین منظور در بسیاری از کشورهای جهان عقرب ها پرورش داده می شوند و اخیراً در کشور ما نیز اقداماتی برای پرورش این موجود سودمند انجام شده است که استان خوزستان هم یکی از استانهای پایلوت در این زمینه است.
به گفته دکتر محمد کرد زنگنه ، هم اکنون زهر عقرب ماده اولیه صنایع داروسازی دنیاست و به علت توکسین ها و پروتئین های زهر عقرب و فرمولاسیون پیشرفته آن ، به هیچ عنوان قابلیت مشابه سازی را ندارد و شرکت های داروسازی نیازمند خرید این زهر از پرورش دهندگان هستند. و به این دلیل این مایع از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار است و می تواند سالانه میلیون ها دلار روانه اقتصاد ایران کند که خوزستان با اقلیم مناسب پرورش عقرب می تواند بهترین مکان برای درآمد زایی باشد .
شهلا بیگدلی، کارشناس حشره شناسی مرکز بهداشت خوزستان نیز می گوید: عقرب زرد کوچک(گادیم)، توسن و سیاه بزرگ شایع ترین عقرب ها در استان هستند .
وی می گوید از هر 150هزار عقرب به طور میانگین 25 گرم سم خشک عقرب تولید می گرددکه قیمت هر گرم آن در بازارهای جهانی حد اقل 70 میلیون تومان که البته بستگی به قیمت روز دلار دارد قیمت گذاری می شود .
به عبارتی از پرورش و سم گیری 150هزار عقرب میتوان بیش از یک و نیم میلیارد تومان سود آوری و فروش داشت.
کارشناس حشره شناسی در ادامه می گوید سالانه بیش از صد هزار عقرب از گونه‌های مختلف در خوزستان، از صیادان خریداری می شود تا سم آنها را گرفته و سم خشک تولید شود.
او با اشاره به اینکه که معمولا در سال بیست گرم سم خشک با ارزش در این موسسه تولید می شود می گوید پس از فرآوری سم کژدم هفتاد هزار واكسن آنتي سرم توسط موسسه رازي در يك سال توليد مي شود كه سهم استان بیش از بیست هزار واكسن است.
دکتر کرد زنگنه رئیس مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی جنوب غرب کشور می گوید : مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی جنوب پس از انقلاب موفق به خودکفایی در تولید واکسن‌های ضدعقرب‌زدگی، آنتروتوکسی و قانقاریا برای دام شده است.
احمد تقوی‌مقدم مسئول تولید آنتی‌سرم عقرب‌زدگی مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی جنوب غرب هم می گوید آنتی سرم عقرب گزیدگی قبلا از فرانسه به ایران می آمد که چون متناسب با سم موجود در عقرب های ایرانی نبود تاثیر چندانی بر روی شخص عقرب زده نداشت و نمی توانست از مرگ وی جلو گیری کند برای همین پژوهشگران جوان خوزستانی با تکیه بر دانش بومی آنتی سرم عقرب زدگی و دو نوع واکسن دامی را در موسسه سرم و داروسازی رازی خوزستان بومی و تولید کردیم.
سجاد حلفی ،صیاد یکی از خطرناک ترین عقربهای جهان است ، او می گوید شبها عقربها برای شکار حشرات پراکنده می شوند و گرفتن آنها مشکل و خطرناک است اما صبحها با طلوع خورشید کژدم ها برای درامان ماندن از نور در زیر سنگ ها ،ریشه های بوته ها و درختان،پنهان می شوند که با جستجو در این مکانها آنها را صید می کنم .او گفت هنگامی که باران می آید کژدم برای فرار از آب از مخفی گاه خود بیرون می آید و ما آن را صید می کنیم. سجاد گفت هر کژدم را بین هفت تا ده هزارتومان به موسسه های تحقیقاتی می فروشد.
به گفته احمد تقوی‌مقدم مسئول تولید آنتی‌سرم عقرب‌زدگی مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی عقربها را پس از خریداری براساس گونه جداسازی و با استفاده از دستگاه شوک الکتریکی سم‌گیری می‌کنیم. این سم‌ها که ابتدا مایع است، با استفاده از دستگاه دیگری به سم خشک تبدیل و طی یک پروتکل خاص در ساخت آنتی‌ژن استفاده می‌شود.
بهزاد مسیح پور از مسوولان بخش عقرب موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی جنوب غرب هم می گوید : آنتی‌سرم عقرب‌زدگی که در موسسه جنوب غرب تولید می‌شود هشتادو پنج درصد سرم عقرب‌زدگی موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی است که هشتاد درصد آن در خوزستان مصرف می‌شود.
دکتر امیر محمد کرد زنگنه مدیر موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی جنوب غرب کشور گفت: در صورت اختصاص اعتبار برای تکمیل سازه و تجهیز این مرکز، به واقع ما یک واحد صنعتی بی نظیر در سطح خاور میانه را خواهیم داشت و تولید آنتروتوکسمی به روش جدید انحصارا در اختیار خوزستان قرار خواهد گرفت.
در پانزده سال اخیر حدود بیست و پنج درصد از کل عقرب زدگی ها در استان خوزستان توسط عقرب گادیم صورت گرفته ، بیشترین صید و سم گیری عقرب هم در خوزستان انجام می شود که با توجه به بازار خوب بین المللی برای فروش سم خشک عقرب می توان بازار و سود آوری خوبی را برای این شاخه علمی تحقیقاتی در خوزستان در نظر گرفت .
در صورت صنعتی سازی تولید محصول در این شعبه و تکمیل پروژه، صادرات این محصولات به سقف بالای 100 میلیارد تومان نیز خواهد رسید. درآمد این محصولات می تواند از نظر اقتصادی سود آوری زیادی را برای اقتصاد خوزستان در بر داشته باشد و موجب جذب متخصصان و محققان سرم سازی دانشگاهای کشور در این استان شود.
*محمد رستگار