افغانستان و بازيگران پراکنده قدرت

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما ،چهره سیاسی افغانستان امروز یک خصیصه دارد و آن پراکندگی منابع و بازیگران مدعی قدرت است.
وضعیتی که خود پیشران اصلی بحران حاکمیت در آن کشور محسوب می شود.
فقدان نفوذ و توزیع قدرت مرکزی ، امنیت حداقلی و فقر در کنار درگیری های قومی و سیطره شبه نظامیان طالبان بر حدود نیمی از سرزمین افغانستان، سال هاست که شورای عالی صلح را در انجام وظایفش با موانعی سخت روبرو ساخته است.
بسیاری از کارشناسان نوع و سازوکار گروه ها، احزاب و ائتلاف ها را فاقد اصول همکاری و ارتباطات سازنده می دانند.

یک نیروی نوظهور !
به نظر می رسد تشکیل یک ائتلاف سیاسی بزرگ که ظاهرا منتقد دولت و خود را "ائتلاف نجات افغانستان"می نامد، با ترکیب متفاوت و اهداف و برنامه های جدیدتری، در صدد تاثیر یا بر هم زدن بازی قدرت در آن کشور است.
این ائتلاف پنجشنبه 4 مرداد در کابل اعلام موجودیت کرد.
در حالی که چهار روز پس از بازگشت ژنرال دوستم از ترکیه به کابل، ائتلاف نجات افغانستان از هشت حزب و ائتلاف سیاسی دیگر تشکیل شده و قرار است مهمترین قطب اپوزسیون دولت افغانستان باشد.
"عبدالرشید دوستم" معاون اول ریاست جمهوری ، "محمد محقق" معاون ریاست اجرایی دولت افغانستان ، "عطا محمد نور" رئیس اجرایی حزب جمعیت اسلامی افغانستان و "رحمت الله نبیل" رئیس اسبق اداره امنیت ملی این کشور‌ شخصیت های شاخص این ائتلاف هستند.
احزاب وحدت اسلامی مردم افغانستان، جمعیت اسلامی و جنبش اسلامی افغانستان مهمترین ارکان این ائتلاف را تشکیل‌می دهند.
تقویت امنیت و ثبات،کمک به حل بحران و نجات افغانستان از وضعیت دشوار‌کنونی، مهمترین اهداف این ائتلاف اعلام شده است.
به نظر می رسد یکی از موثر ترین متغیر های دخیل در آستانه انتخابات مجلس افغانستان، تشکیل و موجودیت این ائتلاف باشد.
پیوستن دوستم به صف مخالفان غنی در قالب ائتلاف شورای نجات افغانستان و تقویت این تشکل سیاسی درماه های اخیر ازجمله نگرانی های جدی رئیس جمهوری این کشور از تداوم تنش با دوستم محسوب می شود.
از سوی دیگر «گلبدین حکمتیار» رهبر حزب اسلامی افغانستان نیز مخالفت خود را با ائتلاف جدید اعلام کرده و آن را «اقدامی زودگذر برای دستاوردهای شخصی» خوانده است.

وضعیت دوستم
ژنرال عبدالرشید دوستم، معاون اول ریاست جمهوری افغانستان به دوری 14 ماهه خود از این کشور پایان داد و هفته گذشته وارد میدان هوایی بین المللی کابل شد. ژنرال دوستم در بدو ورود مورد استقبال برخی مسئولان و نمایندگان مجلس قرار گرفت.
مردم افغانستان، عبدالرشید دوستم را جنگ سالار سیاسی می‌نامند. وی رهبر و مؤسس حزب جنبش ملی اسلامی است که در سال ۱۳۷۱ شمسی تاسیس شد. دوستم در جریان جنگ‌های ضد شوروی در افغانستان همراه با احمد ضیاء مسعود و محمد محقق ریاست جبهه ملی افغانستان را برعهده داشت.
در عین حال برجسته‌ترین نقش دوستم در ساختار سیاسی افغانستان تا قبل از روی کار آمدن دولت اشرف غنی، در قالب رئیس ستاد مشترک اردوی ملی افغانستان بود که نقشی که اغلب تشریفاتی به شمار می‌رود.
دوستم در زمان جنگ شوروی در افغانستان به عنوان ژنرال در ارتش افغانستان خدمت می‌کرد و بعداً به عنوان رئیس کمیته ازبک‌های افغانستان فعال بود. در دهه ۱۹۸۰ بر ضد مجاهدین افغان و بعدها در سال‌های ۱۹۹۰ بر ضد طالبان می‌جنگید.
دوستم در اوایل دهه1990 همکاری نزدیکی با احمد شاه مسعود داشت،اما بعد ها او در سال ۱۹۹۴ به گلبدین حکمتیار پیوسته و بر ضد حکومت برهان‌الدین ربانی و احمدشاه مسعود دست به کار شد. با این حال پس از سقوط طالبان به ترکیه رفته و بعدها به افغانستان بازگشت.
""سالهاست که مخالفان ژنرال دوستم او را به جنایت‌های جنگی و کشتار غیرنظامیان در طول جنگ‌های داخلی افغانستان متهم می‌کنند. در پی این جنگ‌ها تنها در شهر کابل بیش از ۵۰٬۰۰۰ غیرنظامی کشته‌شده و موج عظیمی از مهاجرت‌ها از افغانستان آغاز شد.
از 4 سال پیش دوستم به محمداشرف غنی اعلام وفاداری کرده و از سپتامبر 2014 نقش معاون اول او را تاکنون برعهده گرفته‌است، هرچند این سمت نقشی تشریفاتی به شمار می رود.
با این حال با شدت گرفتن اتهامات مطرح شده‌ای چون بدرفتاری جنسی و آدم‌ربایی از سوی یکی رقیبان سیاسی خود به نام احمد ایشچی، ژنرال دوستم در اردیبهشت ۱۳۹۶ به عنوان معاون اول افغانستان، کشورش را ترک و برای اقامت در مدت زمانی نامعلوم به ترکیه رفت.""

http://alwaght.com/fa/News/136075/%D8%A8%

در یکسال اخیراین پرسش بارها مطرح شد که چرا رئیس جمهوری افغانستان، دوستم را ازسمت معاون اول خود برکنار نمی کند که البته پاسخ این پرسش را باید درجایگاه سیاسی واجتماعی غیر قابل انکار این ژنرال معروف در میان جمعیت ازبک ها در شمال شرقی آن کشور دانست.
بسیاری از ناظران بر این باورند که فشار حامیان دوستم علیه دولت افغانستان «اشرف غنی» رئیس جمهور این کشور را مجبور کرد تا دوستم به مقام پیشین خود بازگردد.
بازگشت دوستم به عنوان معاون اول اشرف غنی به افغانستان که به گفته برخی منابع با دوشرط تداوم حضور در سمت معاون اولی رئیس جمهوری افغانستان و آزادی نظام الدین قیصاری فرمانده نظامی شهر میمنه مرکز ولایت فاریاب انجام شده است، نشانه ای از تعدیل موضع غنی در قبال دوستم است.
درعین حال اشرف غنی ، محقق و یا دوستم به درستی می دانند آسیب پذیری دولت و کشور از کجا ظاهر می شود.
در مقابل برخی کارشناسان بر این باورند که ائتلاف جدید (نجات) به دلیل ناکامی دولت در اشتغال‌زایی، تامین امنیت، برگزاری انتخابات شفاف و کاهش شکاف‌های قومی ایجاد شده است.
از طرف دیگر یکی از مشاوران اشرف غنی اخیرا گفته نیروهای اطراف دوستم و ائتلاف نجات می توانند در دولت به بهترین شکل ممکن به مردم خدمت کنند و یا آنکه به عنوان اپوزیسیون نقد سازنده‌ای نسبت به دولت داشته باشند، اما داشتن هر دو آن‌ها ممکن نیست.
در حال حاضر دوستم هنوز ضمن داشتن مقام معاون اول ریاست جمهوری رهبر یکی از احزاب بزرگ عضو ائتلاف بزرگ ضد دولتی است؛ این روند متناقض در حالی ادامه دارد که انتخابات پارلمانی در اکتبر2018 و انتخابات ریاست جمهوری در سال 2019 برگزار می‌شود.

جمع بندی
امروز دولت سازی و ملت سازی، اصلی ترین ضرورت های ملت افغانستان است. این ضرورت ها همواره با چالش های متعددی رو برو بوده، یکی از موانع مهم ضعف نیروهای سیاسی در برخورد و یا تعامل با یکدیگر و به موازات آن گسترش فقر و ناامنی است .
ورود ژنرال دوستم شاید نقطه امیدی برای جمعیت ازبک ها باشد، اما برای سایر اقوام دوستم یکی از بزرگترین جنایتکاران و از جمله عناصر ناامنی بوده که به هیچ عنوان نمی تواند ادعای صلح و امنیت برای افغانستان داشته باشد.
به هر حال گسترش دامنه مشترکات اقوام و احزاب به ویژه میان نیروهای جبهه شمال، ازبک ها و تاجیک ها، می تواند مسیرهایی را برای گفتگوی بیشتر ومقابله با تروریسم ایجاد کند . /
===========================

نویسنده : محمد حسینی پور - پژوهشگر سیاست استراتژیک .

.