چه پتانسیل هایی برای تولید برق در کشور وجود دارد؟

چکیده مصاحبه پژوهشی:

- بيشترين پتانسيل ما در انرژي‌هاي تجديدپذير توليد برق از انرژي خورشيدي است .

- به لحاظ اقتصادي توليد برق از توربين‌هاي برق آبي و بادي به صرفه‌تر است .

- بايد مقررات توليد برق طوري تنظيم شود که توليد برق يک فعاليت اقتصادي شود و داراي سود و بازدهي باشد

-ایران کشوری است که با وجود ۳۰۰ روز آفتابی در سال یکی از کشورها با پتانسیل بالا در زمینه انرژی خورشیدی معرفی شده است.

-در انجام پروژه پتانسیل سنجی بادی در ایران شرکت لامایر آلمان نیز به عنوان مشاور همکاری داشته است و و بر اساس مطالعات شرکت مذکور پتانسیل بادی قابل استحصال در کشور در حدود ۱۰۰ هزار مگاوات برآورد گردیده است.

پژوهش خبری صدا وسیما: كشور ما از نظر پتانسيل توليد برق از منابع تجديدپذير خورشيدي، بادي و زمين‌گرمائي وضعيت مطلوبي دارد. تاكنون بدليل ارزان و دردسترس بودن سوخت‏ هاي فسيلي عملاً سهمي براي انرژي ‏هاي تجديدپذير در توليد برق قائل نبوده ‏ايم اما حركت جهاني به ‏سمتي است كه با وارد كردن هزينه‏ هاي زيست‌محيطي انرژي در محاسبات، تعادل فعلي را بهم خواهد زد و باعث افزايش نسبي سهم انرژي ‏هاي تجديدپذير خواهد شد.  بنابراين آمادگي براي استفاده از پتانسيل‏ هاي موجود كشور از الزامات است.

 در اين پژوهش به دنبال پاسخگويي به اين سوالات هستيم:

سوال 1- چه ظرفیت ها و پتانسیل‌هایی برای تولید برق در کشور ما وجود دارد؟ یا به عبارتی از چه راه‌هایی می‌توانیم تولید برق کنیم؟

سوال 2- در چه مناطقی از کشور پتانسیل تولید برق وجود دارد؟ (لطفا هر منطقه را و نحوه تولید برق در آن را توضیح دهید)

سوال 3- تا چه اندازه کشور ما از پتانسیل‌های موجود برای تولید برق تاکنون استفاده کرده است؟ یا اینکه اگر بخواهیم به صورت آمار و ارقام بگوئیم جند درصد از پتانسیل‌های تولید برق در کشور مورد استفاده قرار گرفته است؟

سوال 4- علت عدم استفاده از سایر پتانسیل‌های موجود که می شد برای تولید برق در کشور استفاده کرد و از آنها استفاده بهینه نشده چیست؟

سوال 5- با توجه به پتانسیل های تولید برق در کشور؛ برای خاموشی های اخیر چه تدابیری اگر اندیشیده میشد ؛ این وضعیت پیش نمی آمد؟

سوال 6- علل هدر رفت انرژي برق در کشور ما چیست؟

سوال 7- راهکارهاي استفاده بهينه از برق چیست؟

   پتانسیل های موجود تولید انرژی برق در ایران

موقعیت قرارگیرى ایران در مرزهاى تکتونیکى، نیروى عظیم نهفته درکالبد کشور را نشان مى دهد. براساس طبقه‌بندى‌هاى صورت گرفتة جهانى، ایران در گروه کشورهایى که داراى ذخایر احتمالى براى تولیدبرق از انرژى زمین گرمایى با استفاده از سیکل ­هاى تبخیرلحظه ­اى و باینرى (براى دورة ۳۰ ساله) قرار گرفته و قابلیت تولید برق زمین گرمایى با ظرفیت بیش از ۲۰۰ مگاوات است براى آن پیش بینى شده است.

در ایران با توجه به وجود مناطق بادخیز، بستر مناسبی جهت گسترش بهره برداری از توربین ­های بادی فراهم می باشد. یکی از مهمترین پروژه های انجام شده در زمینه انرژی بادی تهیه اطلس بادی کشور بوده است که پروژه مذکور در سازمان انرژی های نو ایران صورت گرفته و به عنوان یکی از پروژه های ملی در صنعت انرژی باد محسوب می­گردد.

در انجام پروژه پتانسیل سنجی بادی در ایران شرکت لامایر آلمان نیز به عنوان مشاور همکاری داشته است و بر اساس مطالعات شرکت مذکور پتانسیل بادی قابل استحصال در کشور در حدود ۱۰۰ هزار مگاوات برآورد گردیده است.

براساس طبقه بندى­ هاى صورت گرفتة جهانى، ایران در گروه کشورهایى که داراى ذخایر احتمالى براى تولیدبرق از انرژى زمین گرمایى با استفاده از سیکل هاى تبخیرلحظه ­اى و باینرى (براى دورة ۳۰ ساله) قرار گرفته و قابلیت تولید برق زمین گرمایى با ظرفیت بیش از ۲۰۰ مگاوات است براى آن پیش بینى شده است.

 انرژی خورشیدی نیز یکی از منابع انرژی‌های تجدیدپذیر و از مهمترین آنها می باشد. میزان تابش انرژی خورشیدی در نقاط مختلف جهان متغیر بوده و در کمربند خورشیدی زمین بیشترین مقدار را داراست. کشور ایران نیز در نواحی پرتابش واقع است و مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از تجهیزات خورشیدی در ایران مناسب بوده و می تواند بخشی از انرژی مورد نیاز کشور را تأمین نماید. [1]

پژوهش خبری: چه پتانسیل‌هایی برای تولید برق در کشور ما وجود دارد؟

دکتر اسدي مدير تجاري سازي پژوهشگاه نيرو: برق کشور از دو دسته منابع تجديد پذير و تجديد ناپذير تهيه مي شود. بيشترين پتانسيل ما در انرژي‌هاي تجديد پذير توليد برق از انرژي خورشيدي است ولي به لحاظ اقتصادي توليد برق از توربين‌هاي برق آبي و بادي به صرفه­ تر است.

دکتر لاري کارشناس نيروگاه هاي بادي: درکشور براي نيروگاههاي بادي 16 هزار مگاوات ظرفيت وجود دارد و نيروگاه‌هاي خورشيدي هم توان توليد تا 100 هزار مگاوات را دارند. 

پژوهش خبری: در چه مناطقی از کشور پتانسیل های تولید برق وجود دارد؟

دکتر اسدي مدير تجاري سازي پژوهشگاه نيرو: استان‌هاي آذربايجان شرقي و غربي، زنجان،  قزوين، ساري، گرگان، سنندج، کرمانشاه، خرم آباد، دزفول، اهواز، آبادان، شيراز، يزد، کرمان، بندرعباس، زاهدان، مشهد، کاشان، همدان، اراک ، اصفهان، کرج، بروجرد، رشت و قم از مهم‌ترين شهرها و استان‌هايي هستند که در آنها پتانسيل توليد برق وجود دارد و در بيشتر آنها در حال حاضر برق توليد مي‌شود.

دکتر لاري کارشناس نيروگاه‌هاي بادي: مناطق بادي مثل منجيل، خاف در استان خراسان، استان قزوين و زابل و استان‌هاي جنوبي کشور در توليد برق موثرند. 

پژوهش خبری: تا چه اندازه کشور ما از پتانسیل های موجود برای تولید برق تاکنون  استفاده کرده است؟

دکتر اسدي مدير تجاري سازي پژوهشگاه نيرو: توليد برق حتي با يارانه ها و خريدهاي تضميني، خيلي اقتصادي نيست و سرمايه گذاران در منابع تجديد پذير انرژي مثل انرژي خورشيدي و بادي ورود نمي کنند و دولت هم تنها مکلف است زمينه سرمايه گذاري را فراهم کند.

دکتر لاري کارشناس نيروگاه هاي بادي: انرژي هاي تجديد پذير تا 350 مگاوات در شرايط کنوني برق توليد مي کنند و تا پايان سال شايد به 600 مگاوات برسد و اين تنها يک درصد از توانايي توليد انرژي درکشور است .

 پژوهش خبری : علت عدم استفاده از سایر پتانسیل های موجود که می شد برای تولید برق در کشور استفاده کرد و از آنها استفاده بهینه نشده چیست؟

دکتر اسدي مديرتجاري سازي پژوهشگاه نيرو: بايد مقررات توليد برق طوري تنظيم شود که توليد برق يک فعاليت اقتصادي شود و داراي سود و بازدهي باشد، در حاليکه شرايط فعلي اينطور نيست و سرمايه بازگشت ندارد و به علت مشکلات مالي، سرمايه گذاري دولت هم محدود شده است .

دکتر لاري کارشناس نيروگاه‌هاي بادي : مسائلي مانند عدم شفافيت روش سرمايه گذاري در برق ، مناسب نبودن روش هاي سرمايه گذاري در برق ، عدم روابط صحيح با ديگر کشورها، مناسب نبودن تامين اعتبار براي طرح ها باعث شده از شرايط موجود براي توليد برق، استفاده بهينه نشود.

پژوهش خبری: با توجه به پتانسیل‌های تولید برق در کشور ؛ برای خاموشی های اخیر چه تدابیری اگر اندیشیده می شد ؛ این وضعیت پیش نمی‌آمد؟

دکتر اسدي مدير تجاري سازي پژوهشگاه نيرو: ما تا حدود زيادي به اهداف توسعه دست نيافته‌ايم و در استفاده از ظرفيت‌ها و پتانسيل‌هاي موجود براي توليد برق ، در حالت خوشبينانه 40 تا 50 درصد موفق بوده‌ايم و همين امر دليل کاهش توليد و خاموشي‌هاي اخير است .

دکتر لاري کارشناس نيروگاه هاي بادي : نيروگاه زدن راه حل کمبود برق نيست و توجيه اقتصادي ندارد. بايد مصرف ما بهينه شود. الگوي توليد و مصرف برق در کشور ما نامناسب است و از 800 مگاوات برق توليدي ، 260 ساعت آن پيک مصرف است. همچنين از سال 88 قيمت برق ثابت مانده و اين امر توجيه ناپذير است .

پژوهش خبری: علل هدر رفت انرژي برق در کشور ما چیست؟

دکتر اسدي مدير تجاري سازي پژوهشگاه نيرو: 70 درصد انرژی هدر شده، در شبکه‌های برق است و بخشی از 30 درصد انرژی که تبدیل به برق می‌شود نیز به دلیل کیفیت پایین تجهیزات و تاسیسات تلف می‌شود.

دکتر لاري کارشناس نيروگاه‌هاي بادي: استفاده از وسايل برقي ارزان قيمت و با کيفيت پايين، ساخت کشور چين که مصرف بالايي دارند، ضرر بزرگي براي اقتصاد کشور است. همچنين  اين وسايل عمر کوتاهي هم دارند.

پژوهش خبری: راهکارهاي استفاده بهينه از برق چیست؟

دکتر اسدي مدير تجاري سازي پژوهشگاه نيرو: صرفه‌جویی در انرژی راهی بسیار عالی در پایین آوردن فشار وارد بر محیط و کاهش هزینه‌های خانواده‌ است. اقداماتی مثل ارزیابی میزان نیاز به وسایل، استفاده از لامپ‌ها فقط در شب و مواقع نیاز و عایق کردن خانه کمک شایانی در زمینه صرفه جويي در مصرف برق خواهد کرد.

دکتر لاري کارشناس نيروگاههاي بادي: براي صرفه جويي در برق بايد راه حل دراز مدت داشته باشيم و راه حل کوتاه مدت پاسخگو نيست . بايد قيمت برق مصرفي افزايش يابد تا همه تشويق و مجبور به صرفه جويي شوند و وسايل برقي معتبر استفاده شود

سخن آخر

کشور ما از نظر امکانات موجود در توليد برق در منطقه رتبه اول را دارد اما هدر رفت و تلفات آن زياد است و راندمان نيروگاه‌ها بالانيست و اين به دلايل نقص فني است. با سير نزولي بارش هاي اخير، توليد برق در کشور کاهش داشته و علاوه برآن پيک مصرف هم بالا رفته است و از 51هزار مگاوات به 57 هزار مگاوات رسيده است. همه اين عوامل دست به دست هم دادند و دليل خاموشي ­هاي اخير شدند.^[2]

بر اساس گزارش وزارت نیرو در پاییز 96، ظرفیت نصب شده تولید برق ایران 77 هزار مگاوات است و 89 درصد آن در نیروگاه های حرارتی و با سوختن انرژی های فسیلی تولید می شود. سهم انرژی­های تجدیدپذیر از سبد انرژی کشور 11 درصد است، 10 و نیم درصد آن برق آبی و فقط نیم درصد از بقیه انرژی های تجدیدپذیر تامین می شود. بنا بر اظهارات اکبر شعبانی معاون سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) درباره ظرفیت تولید تجدیدپذیر می­گوید: امیدواریم ظرفیت این بخش به 1000 مگاوات می رسد و از سال 97 به بعد با استقبال خوب بخش خصوصی سالی 1000 مگاوات به بخش تجدیدپذیر کشور اضافه شود بنابراین  یکی از گزینه‌های مناسب برای افزایش ظرفیت تولید انرژی تجدیدپذیر در کشور،زمین‌گرمایی و زیست‌توده می‌باشد که برخلاف پتانسیل بالا در حال حاضر سهم اندکی در ظرفیت کل برق کشور دارد.

پژوهش خبری // لیدا تاجیک

-------------------------

-[1]   پتانسیل انرژی زمین گرمایی و زیست توده در ایرن؛ مقاله؛، http://hurayesh.com،1/12/96

[2] - گفتگوي  تلفني با خانم پاشا – کارشناس برق- 27/4/97