رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی مشخصات و ویژگی‌های سه زلزله‌ای که ۳۱ تیرماه و همچنین اول مردادماه سه منطقه کشور در استان‌های کرمانشاه، هرمزگان و کرمان لرزاند را تشریح کرد.
وی افزود: این زلزله به جهت آنکه هنوز آثار خرابی‌های زلزله ۲۱ آبانماه سال ۹۶ در منطقه مشاهده می‌شود جزو زلزله‌های بزرگ بوده که باعث هراس و وحشت عمومی در بین زلزله‌زدگان شد.
بیت الهی ادامه داد: در زلزله تازه‌آباد کرمانشاه در حوالی ثلاث باباجانی کرمانشاه، طبق اخبار منتشره بیش از ۶۰ واحد ساختمانی شهری تخریب شدند. در مورد تخریب ساختمان های روستایی نیز به دلیل پراکندگی واحدهای روستایی از یکدیگر و فرصتی برای آواربرداری اطلاعات تکمیلی اعلام می شود و هنوز اطلاع دقیقی در مورد تخریب مناطق روستایی به صورت رسمی گزارش نشده است.
وی همچنین به زلزله مرز بین فارس و هرمزگان نیز اشاره ای کرد و گفت: زلزله بزرگی نیز به بزرگی ۵.۷ در مرز بین فارس و هرمزگان رخ داد که اگرچه بخش عمده زلزله در استان فارس قرار می گیرد اما به دلیل نزدیکی به مرز استان هرمزگان به عنوان زلزله هرمزگان نیز از آن یاد شده است.
رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: این زلزله در ادامه گسل لار بوده و نقشه‌ها حاکی است که در ادامه گسل‌های ایالات لرزه زمین‌شناختی زاگرس است. اما خوشبختانه به دلیل آنکه در آن منطقه گنبدهای نمکی وجود داشته و منطقه خالی از سکنه بوده است شاهد تلفات جانی نبوده‌ایم و تنها تخریب یک واحد مسکونی روستایی در منطقه گزارش شده است.
بیت اللهی همچنین در رابطه با زلزله کرمان دیروز به بزرگای ۵.۸ رخ داد نیز توضیحاتی را ارایه کرد و گفت: سحرگاه اول مردادماه، زلزله‌ای در کرمان، در شمال سیرچ در ۱۹ کیلومتری آن، ۲۰ کیلومتری غرب شهداد و در حدود ۴۰ کیلومتری شرق کرمان رخ داد.
به گفته وی، مرکز زلزله سیرچ کرمان با بزرگای ۵.۸ ریشتر بین کرمان و شهداد کرمان واقع می‌شود و از ماهان کرمان حدود ۳۹ کیلومتر فاصله پیدا می‌کند.
رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: قسمت‌های جنوبی این مرکز زلزله دارای جمعیت قابل توجهی هستند اما قسمت‌های شمال خالی از سکنه بوده است. این زلزله به دلیل آنکه مدت لرزش طولانی‌تری نسبت به زلزله‌های معمول داشت موجب وحشت گسترده‌ای بین مردم شد به طوریکه مردم تا چندین ساعت پس از زلزله بیرون از منازل خود به سر بردند.
وی افزود: از نظر تلفات در سیرچ و شهداد گزارش تلفات جانی نداشتیم و تنها به ترک خوردگی های جزئی اشاره شده است و چون روستاهای منطقه تقریبا خالی از سکنه شده اند به نظر نمی آید که تلفات گسترده ای را شاهد باشیم.
بیت اللهی در رابطه با وقوع زلزله در سه منطقه مهم از کشور گفت: زلزله‌های فوق حاکی است که کل گستره ایران زمین تحت تنش تکتونیکی است و چنین توزیعی از زلزله نشان دهنده این است که گسل های منطقه که شامل گسل های ایران و کشورهای پیرامونی آن است فعال شده اند.
وی اعلام کرد: گسل‌های کشور بر اثر تنش‌های تکتونیکی ناشی از صفحات عربستان و هند و همچنی در شمال، اوراسیا، فعال شده است.
ابلاغ قانون ممنوعیت ساخت و ساز روی گسل‌های اصلی تهران
شهردار تهران به دنبال مصوبه شورایعالی شهرسازی و معماری ایران مبنی بر ممنوعیت ساخت و ساز ساختمان های با اهمیت روی پهنه‌های گسلی در این شهر، در نامه ای خطاب به شهرداران مناطق ۲۲ گانه پایتخت، ممنوعیت صدور هرگونه مجوز ساخت و ساز بر روی پهنه های گسل اصلی را ابلاغ کرد.
شهرداری تهران دستور ممنوعیت صدور هرگونه مجوز ساخت و ساز جهت مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی دارای مجوز و همه جایگاه های سوخت در پهنه های گسلی اصلی را صادر کرد.
جزئیات ابلاغیه معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران به شهرداران مناطق ۲۲ گانه پایتخت بدین شرح است
پیرو دستورالعمل شماره ۶۳۵۶۰۴ / ۸۰ مورخ ۱۳۹۶.۶.۲ با موضوع وحدت رویه در خصوص ساختمان های با اهمیت بسیار زیاد واقع در پهنه های گسلی اصلی با جابجایی عمده شهر تهران و با عنایت به مفاد بند ۷ نامه شماره ۳۰۰ / ۱۷۷۴۳ مورخ ۱۳۹۷.۲.۲۳ معاون محترم شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی و دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران بدینوسیله ابلاغ می گردد:
ممنوعیت صدور هرگونه مجوز ساخت و ساز، توافق و تشکیل پرونده و ... برای احداث ساختمان های بااهمیت خیلی زیاد در پهنه های گسل اصلی با جابجایی عمده گسلی شهر تهران، علاوه بر تعاریف ذکر شده در مفاد بخشنامه فوق الذکر (کلیه مراکز مندرج در جدول ۶-۱-۱ صفحه ۹ مبحث ششم مقررات ملی ساختمان و گروه ۱ بند ۱-۶ آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله ویرایش چهارم)، مشمول مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی دارای مجوز (شامل مهد کودک ها، مدارس، دانشگاه ها و ...) و کلیه جایگاه های سوخت (پمپ بنزین، پمپ گاز) نیز خواهد بود.بدیهی است حسن اجرای این مصوبه برعهده شهرداران مناطق خواهد بود.
متن مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در تاریخ ۹۷.۲.۲۳
پیش‌تر و در تاریخ ۹۷.۲.۲۳ محمدسعید ایزدی دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در نامه ای به استاندار تهران، استاندار کرمان، استاندار آذربایجان شرقی و سرپرست شهرداری تهران، مصوبه شورای عالی را مبنی بر ممنوعیت ساخت و ساز ساختمان های بااهمیت بر پهنه های گسل اصلی ابلاغ کرد.
متن مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران نیز که در همان تاریخ ابلاغ شده بود به شرح زیر است:
به استحضار می رساند شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ ۱۳۹۷.۲.۳، پیرو مصوبه مورخ ۱۳۹۵.۵.۲۵ خود، ضمن استماع گزارش مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی پیرامون حریم گسل های زلزله شهرهای ایران در خصوص روند اجرایی شدن مفاد مصوبه قبلی و اقدامات انجام شده متعاقب آن به شرح زیر اتخاذ تصمیم نمود؛
الف) پهنه بندی حریم گسل های زلزله شهرهای تهران، تبریز و کرمان
۱. نقشه های حرایم گسل های شهرهای تبریز و کرمان مورد تایید و تصویب قرار گرفت و مقرر گردید اسناد مربوطه توسط دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری به مراجع ذیربط ابلاغ گردد.
۲. بلندمرتبه سازی (بر اساس چهارچوب تعیین شده در مصوبات شورای عالی) در پهنه گسل های اصلی کلانشهر تبریز و کرمان ممنوع می باشد. وظیفه نظارت بر حسن انجام این بند با همکاری موثر نهادهای مدنی شهرهای مذکور (از جمله شورای اسلامی شهر) برعهده اداره کل راه و شهرسازی استان مربوطه و دفتر نظارت بر طرح های توسعه و عمران می باشد.
۳. ادارات کل راه و شهرسازی استان های آذربایجان شرقی، کرمان و شهرداری تهران موظف اند طرح تفصیلی شهرهای تهران، تبریز و کرمان را با در نظر گرفتن کاربری های مجاز به استقرار در پهنه های گسلی (مطابق بند ۶-۲-۴ استاندارد ۲۸۰۰ ایران و بر اساس مصوبات شورایعالی) مطابق نقشه پهنه های گسلی ابلاغی موردبازنگری قرار داده و جهت تصویب نهایی به شورای عالی ارسال نمایند.
۴. شهرداران شهرهایی که اسناد پهنه بندی حریم گسل های آنها ابلاغ شده است (تهران، تبریز و کرمان) مکلفند ظرف مدت شش ماه از ابلاغ این مصوبه اطلاعات رقومی کلیه مستحدثات واقع شده بر حرائم گسل ها را تکمیل و نتیجه را جهت بررسی روند اجرایی شدن مصوبات مذکور به مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ارسال نمایند.
ب) ضوابط عام پیرامون سند پهنه بندی گسل های زلزله شهرهای ایران
۵. در راستای تکلیف مندرج در بند ۱ مصوبه مورخ ۱۳۹۶.۲.۱۰ هیات محترم وزیران ابلاغ شده به شماره ۱۵۰۲۱ / ۵۳۱۳۳ مورخ ۱۳۹۶.۲.۱۲، ضوابط ساخت و ساز در پهنه های گسلی کلانشهرها توسط کمیته استاندارد ۲۸۰۰ مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی حداکثر تا سه ماه آینده تدوین و پس از طی فرآیند قانونی لازم به مراجع ذیربط ابلاغ گردد.
۶. وزارت راه و شهرسازی با محوریت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و همکاری ادارات کل راه و شهرسازی، سازمان زمین شناسی و مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ها نسبت به تهیه نقش گسل های کلانشهرهای کشور مطابق با اولویت بندی صورت گرفته اقدام نموده و بر همین اساس تدقیق نقشه گسل های اصلی و فرعی شهرها با تاکید بر برآورد نرخ لغزش و میزان جابجایی گسل ها، در بازه زمانی ۵ ساله تهیه و پس از طی فرآیند قانونی لازم به مراجع ذیربط ابلاغ شود.
۷. ساختمان ها و تاسیسات بسیار مهم علاوه بر تعاریف و مصادیق ذکر شده در آیین نامه ۲۸۰۰، شامل مدارس و کلیه مراکز آموزشی و پرورشی دارای مجوز (شامل مهد کودک ها، مدارس، دانشگاه ها و...)، کلیه جایگاه های سوخت (پمپ بنزین، پمپ گاز)، ساختمان های بلندمرتبه (طبق تعریف بازای مناطق مختلف) نیز خواهد بود.
۸. به جهت اجرایی شدن مصوبه مورخ ۱۳۹۵.۵.۲۵ و این مصوبه، خصوصا در جابجایی ساختمان های دولتی با اهمیت خیلی زاید و خطرزاد واقع در حرایم گسل ها، مقرر گردید کارگروه اجرایی با عضویت و محوریت وزارت راه و شهرسازی (مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی) و سازمان بهره بردار، تشکیل و آیین نامه اجرایی مرتبط را جهت ارایه به دولت تدوین نماید. آیین نامه مذکور پس از تایید از طرف شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به دولت پیشنهاد خواهد شد.