طولانی‌ترین ماه گرفتگی قرن بیست و یکم در شامگاه پنجم مرداد رخ می‌دهد و این پدیده در کل ایران قابل مشاهده است.
پس از گرفت جزئی، در ساعت ۳ و ۵۸ دقیقه بامداد ۶ مرداد ۹۷ با خروج ماه از نیم‌سایه زمین این گرفت زیبا به پایان خواهد رسید.
این گرفت از نوع «گرفت کامل» ماه است و متعلق به ساروس ۱۲۹ و سی و هشتیمن گرفت از هفتاد و یک گرفت این دوره (ساروس) خواهد بود.
این خسوف یا ماه گرفتگی علاوه بر ایران، در جنوب آمریکا و همچنین قاره‌های اروپا، آفریقا و آسیا و استرالیا قابل مشاهده است.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران درباره این ماه گرفتگی گفت: بر خلاف خورشید گرفتگی که با کوچک بودن سایه ماه بر روی زمین، منطقه کوچکی صرفا شاهد خورشید گرفتگی هستند، ماه گرفتگی در نیمی از کره زمین که در وضعیت شب باشد و ماه را در آسمان داشته باشند، قابل مشاهده است، به این معنی که فراوانی جامعه‌ای که بتوانند ماه گرفتگی را ببینند، بیشتر از خورشیدگرفتگی است و جامعه زیادی شاهد این پدیده هستند.
به گفته مسعود عتیقی، در شبانگاه جمعه ۵ مرداد، ماه در صورت فلکی «بزماهی» (جَدی) بوده و ماه در گره نزولی خواهد بود.
وی با اشاره به رخداد‌های ماه گرفتگی‌های طولانی افزود: از سال ۲۰۰۱ (ابتدای قرن بیست و یکم) تاکنون ۱۷ گرفت کامل ماه روی زمین مشاهده شده است و در کل قرن بیست‌و یکم ساکنان زمین ۸۵ گرفت ماه را شاهد هستند.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: از آنجایی که ماه تقریبا قطر سایه زمین را در هنگام گرفت کامل ماه در شامگاه جمعه ۵ مرداد می‌پیماید، این گرفت بیشترین زمان را به خود اختصاص داده است که برابر با ۱۰۳ دقیقه (یک ساعت و ۴۳ دقیقه) خواهد بود.
وی ماه گرفتگی طولانی بعدی در قرن حاضر را در اوایل تیر ماه ۱۴۰۸ دانست و افزود: این پدیده ۱۰۲ دقیقه (یک ساعت و ۴۲ دقیقه) به درازا می‌انجامد و البته آن ماه گرفتگی سال ۱۴۰۸ در تهران غیر قابل رؤیت است؛ چراکه ماه در این زمان غروب کرده است.
عتیقی با بیان اینکه گرفت طولانی بعدی در میانه تابستان ۱۴۱۵ خورشیدی خواهد بود، گفت: این ماه گرفتگی در مدت زمان ۹۵ دقیقه (یک ساعت و ۳۵ دقیقه) صورت می‌گیرد که آن ماه گرفتگی نیز در تهران و در بیشتر مناطق کشور قابل مشاهده نیست.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با اشاره به طولانی‌ترین خسوف قرن ۲۱ افزود: طولانی‌ترین گرفت به این معنا است که تنها یک دقیقه نسبت به ماه گرفتگی دیگر این قرن تفاوت دارد و می‌توان به طور مثال از شب یلدا یاد کرد که با شب‌های قبل و بعد خودش تفاوت چندانی ندارد و در حد یک دقیقه است.
عتیقی، ماه گرفتگی را در انواع «جزئی»، «کامل» و ماه گرفتکی «نیم سایه» یا «خسوف غیر مرئی» دانست و گفت: در این شرایط ماه از درون سایه زمین عبور نکرده و صرفا نیم سایه تشکیل شده در پشت زمین را می‌پیماید.
وی افزود: به علت آنکه خورشید منبع نقطه‌ای نور نیست و یک منبع پراکنده محسوب می‌شود، با تابیدن آن به زمین، در پشت زمین دو مخروط که یکی مخروط «بسته» (جمع شونده) سایه و دیگری مخروط «باز نیم‌سایه» است و با توجه به شکست نور خورشید در جو زمین و با عنایت به این خاصیت جو که طول موج قرمز را عبور می‌دهد، درون مخروط سایه طول موج سایه حضور داشته و هنگام ماه گرفتگی، قرمزگرایی در تیرگی سطح ماه مشاهده می‌شود.
عتیقی گفت: بر اساس تقسیم‌بندی محقق فرانسوی «دانژن» رنگ ماه در هنگام خسوف از قرمز مایل به صورتی (بسیار روشن) تا قرمز جگری (قرمز بسیار تیره) متفاوت است.
وی با بیان اینکه خورشیدگرفتگی از نظر علمی اهمیت بیشتری دارد، افزود: هر چند در هر سال بین دو تا ۵ خورشید گرفتگی وجود دارد، ولی افراد محدودی در زمین شاهد این رویداد جذاب هستند.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: در هنگاه ماه گرفتگی با وجود آنکه در هر ماه بین صفر تا ۳ ماه گرفتگی را می‌توانیم شاهد باشیم، ولی ساکنان بیشتری از زمین شاهد این پدیده بوده؛ اما از نظر ارزش علمی با توجه به اینکه جرمی سد راه تابش ماه به سمت زمین نشده و بلکه سایه زمین بر روی ماه می‌افتد، ارزش به مراتب کمتری دارد.
عتیقی با اشاره به زمان خسوف ۵ مرداد ماه افزود: این پدیده در ساعت ۲۱ و ۴۵ دقیقه با ورود ماه به نیم سایه زمین شروع می‌شود که در این زمان مشاهده تغییر نورانیت ماه با توجه به حساسیت پایین چشم انسان امکان پذیر نخواهد بود.