آمریکا و مکزیک، آينده روابط ؟

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما ،تنها چند روز بعد از اعلام پیروزی آندرس مانوئل لوپز اوبرادور با دیدگاه های چپگرا در انتخابات ریاست جمهوری مکزیک، یک هیات از مقامات بلندپایه آمریکایی با اوبرادور دیدار کردند. این هیات شامل مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، استیو منوچین، وزیر خزانه داری، کریستین نیلسون، وزیر امنیت داخلی و جارد کوشنر، مشاور کاخ سفید با انریکه پنا نیه تو، رئیس جمهوری فعلی مکزیک، دیدار کردند.
در زمان حضور هیات آمریکایی در دفتر کوچک اوبرادور، عده ای از مردم مکزیک با برگزاری تجمع شعارهای ضد سیاست های مهاجرتی آمریکایی سر می دادند. بسیاری از تحلیلگران معتقدند، سفر این هیات بلندپایه آمریکایی، نشان دهنده نگرانی های آمریکا از آینده روابط با مکزیک است. در این مقاله به بررسی اختلافات مکزیک و آمریکا و همچنین آینده این اختلافات در دوران یک رئیس جمهوری چپگرا پرداخته می شود.

تاریخچه روابط مکزیک و آمریکا
در دو دهه گذشته، آمریکا و مکزیک روابط اقتصادی، سیاسی و امنیتی نزدیکی با هم داشتند. یکی از مهم ترین حلقه های پیوند دهنده دو کشور، توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی موسوم به نفتا بود که وابستگی متقابل پیچیده ای در روابط اقتصادی و اجتماعی دو کشور به وجود آورد. این توافقنامه که در سال 1994 میان سه کشور آمریکا، مکزیک و کانادا به دست آمد، منجر به گسترش همکاری های اطلاعاتی و امنیتی بویژه بعد از حوادث یازده سپتامبر 2001 میان سه کشور شد.
با این توافق، ‌آمریکا به اولین و بزرگترین شریک تجاری مکزیک تبدیل شد به طوری که نیمی از کل صادرات مکزیک به آمریکا در سال 2008 و بیش از نیمی از کل واردات مکزیک در سال 2009 از آمریکا بوده است. برای آمریکا هم براساس گزارش ماه ژوئن سال 2010، مکزیک بعد از چین و کانادا، سومین شریک تجاری آمریکا محسوب می شود. از زمان امضای توافقنامه نفتا، سرمایه گذاری مستقیم آمریکا در مکزیک به صورت قابل ملاحظه ای افزایش یافت به طوری که 41 درصد کل سرمایه گذاری های خارجی آمریکا از منابع آمریکایی است. شرکت آمریکایی وال مارت، بزرگترین شرکت خارجی فعال در مکزیک است.

اختلافات دو کشور
با وجود این اختلافاتی میان دو کشور به وجود آمده است که می توان آنها را در سه سطح اقتصادی، امنیتی و سیاسی بررسی کرد.
در زمینه اقتصادی، مساله توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی موسوم به نفتا، یکی از نقاط اختلاف آمریکا و مکزیک است که البته از زمان پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و شعار "اول آمریکا" بروز و ظهور پیدا کرده است. بر اساس آمار دولتی، آمریکا سالانه 236 میلیارد دلار کالا و خدمات به مکزیک صادر می کند و فقط مکزیک هشت درصد از حجم روابط تجارت خارجی آمریکا را تشکیل داده است؛‌ اما ترامپ این آمار را نادیده گرفته است. به اعتقاد بسیاری از ناظران اقتصادی، اگر نفتا متوقف شود، هر دو کشور مکزیک و آمریکا متضرر خواهند شد.
در زمینه امنیتی، ترامپ از همان زمان تبلیغات ریاست جمهوری، وعده هایی داد که مردم مکزیک را تحقیر می کرد. او از ساخت دیواری در مرز با مکزیک سخن گفت که باید دولت این کشور هزینه آن را متقبل کند. در توئیترهای خود، رئیس جمهور و مقامات ارشد مکزیک را تحقیر کرد و خواستار مذاکره مجدد بر سر نفتا به گونه ای بود که منافع آمریکا تامین شود.
مساله مهاجرت غیرقانونی، یکی از چالش های جدی در روابط آمریکا و مکزیک است. براساس گزارش سال 2009 درباره مهاجران، 62 درصد مهاجران غیرقانونی در آمریکا از مکزیک آمده اند. اما در گزارش سال 2014، اين آمار به 52 درصد رسید که همچنان رقم قابل ملاحظه ای است. اکثر آنها هم از طریق قاچاقچیان انسان وارد این کشور شده اند. تعداد مهاجران غیرقانونی در آمریکا با 12 میلیون و دویست هزار نفر در سال 2007 به بالاترین حد خود رسید، ولی در سال 2014، اندکی کاهش یافت و به 11 میلیون و صدهزار نفر رسید. آمریکا در واکنش به مهاجرت های غیرقانونی از مهاجرت، مدت هاست که سیم های خاردار در مرز با مکزیک نصب کرده است و ترامپ نیز طرح احداث دیوار در مرز را پیشنهاد کرده است.
مجموع این اختلافات، چشم انداز مردم مکزیک را درباره آینده رابطه با آمریکا مبهم کرده است. براساس ارزیابی ها، اکثریت مردم مکزیک، از اینکه آمریکا کشور آنها را به چشم حیاط خلوت ببیند، خسته شده اند. انها آملو را انتخاب کردند تا مقابل آمریکا بایستد و او هم چاره ای به جز اینکه مواضع محکمی در قبال آمریکا اتخاذ کند، نخواهد داشت.

آملو و روابط با آمریکا
آندرس مانوئل لوپز اُبرادور به «آملو» شهرت دارد. پیروزی آملو، 64 ساله از حزب جنبش بازتولید ملی موسوم به مورنا که چهار فرزند پسر دارد و دانش آموخته رشته علوم سیاسی است، می تواند یک نقطه عطف و تحولی بزرگ در روابط آمریکا و مکزیک باشد. جیمز جونز، سفیر سابق آمریکا در مکزيک در دوره ریاست جمهوری بیل کلینتون که از نزدیک با آملو دیدار کرده است، می گوید: آملو یک ضد آمریکایی نیست، اما به شدت طرفدار مکزیک و مکزیکی هاست و برای همین ترامپ باید به لحنش درباره مکزیک از این به بعد بیشتر توجه کند.
به اعتقاد ناظران سیاسی، آملو بر خلاف اسلافش، فرمانبردار آمریکا نخواهد بود، اما در عین حال معتقد به گفتگو و تعامل است. از نظر او، در صورتی که آمریکا رفتارش با کشورهای آمریکای لاتین را اصلاح کند، بسیاری از مشکلات این منطقه کاهش پیدا خواهد کرد.
آملو یکی از منتقدان توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی موسوم به نفتا است. او این توافقنامه را بر خلاف منافع کشاورزان می داند و با هرگونه مذاکره مجدد بر سر نفتا که ترامپ پیشنهاد می دهد، مخالف است و خواستار مذاکره مجدد برای احیای حقوق مکزیکی ها است. آملو در ژوئن 2018 در جریان مناظرات انتخاباتی اظهار داشت، اگر در مذاکرات مجدد درباره نفتا هم شکست بخوریم، ما هیچ چیزی از دست نخواهیم داد. کشور ما منابع طبیعی و ثروت های بسیار زیادی دارد.
آملو در زمینه سیاست خارجی، به شدت مخالف اقدامات مداخله جویانه آمریکا در منطقه آمریکای لاتین است. او در زمان انتخابات ریاست جمهوری از اقدامات نیکولاس مادورو، رئیس جمهوری ونزوئلا حمایت کرد، مساله ای باعث شد برخی این اتهام را مطرح کنند که ونزوئلا در کمپین های انتخاباتی آملو نفوذ کرده است. اما او این اتهام را رد کرد و در سخنرانی بعد از اعلام پیروزی در انتخاباتش اظهار داشت: ما دوست همه مردم و دولت های جهان هستیم. ما مدافع اصل عدم مداخله و سپردن سرنوشت ملت ها به دست خودشان و استقرار صلح و ثبات در جهان هستیم.
یکی دیگر از موارد اختلاف آملو با آمریکا بر سر بازگرداندن مهاجران و احداث دیوار است. آملو در سال 2017، کتابی با عنوان«آهای ترامپ گوش بده! » نوشت و در آن به شدت از طرح دیوار مکزیک انتقاد کرد.
او در سال 2017 از دولت پنا نیه تو خواست تا دادخواستی علیه دولت ایالات متحده آمریکا به اتهام نقض حقوق بشر و تبعیض نژادی تنظیم کرده و آن را در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح کند. آملو متعهد شده است، پنجاه وکیل و حقوقدان برجسته را برای دفاع از مهاجران بازداشت شده در آمریکا به این کشور اعزام کند.
آملو یکی از منتقدان قاچاق اسلحه از آمریکا به مکزیک است. بسیاری از جنایت های سازمان یافته در مکزیک توسط این سلاح های آمریکایی انجام می شود که به راحتی در بازارهای این کشور یافت می شود.
براساس گزارش ها، شهروندان آمریکایی نیز در قاچاق اسلحه به مکزیک دست داشته اند. به عنوان مثال، جان باتیست کینگری موینسون از اتباع آمریکایی در سال 2011 به اتهام قاچاق اسلحه در مکزیک بازداشت شد.
پس از اعلام پیروزی آملو در انتخابات، ترامپ در یک تماس تلفنی به او تبریک گفت. او حتی در توئیتر خود از پیروزی آملو استقبال کرد. آملو نیز در یک مصاحبه تلویزیونی با اشاره به توئیت ترامپ گفت، این رفتارها نشان می دهد که ترامپ نمی خواهد دیگر به ما توهین کند. در صورتی که ترامپ به ما احترام بگذارد، ما هم به او احترام خواهیم گذاشت. اما بسیاری از رسانه ها، روابط فعلی ترامپ و آملو را یک ماه عسل کوتاه می دانند.
آملو در زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری، رفتار ترامپ با مکزیکی ها را به رفتار هیتلر با یهودیان در زمان جنگ جهانی دوم تشبیه کرده بود و حتی ترامپ را "دمدمی مزاج و متکبر" توصیف کرد. او همچنین گفته بود، من به ترامپ یاد خواهم داد که از این پس با مکزیکی ها با احترام سخن بگوید.
سئوالی که مطرح می شود، این است که آیا ترامپ واقعا قصد تغییر رفتار در قبال همسایه جنوبی اش را دارد؟ آیا دیگر قصد ندارد "دیوار بزرگ" را آن هم با هزینه مکزیکی ها بسازد؟ حتی تصور این تغییر رفتار در ترامپ هم بسیار دشوار است و پیش بینی می شود او همچنان یک ضد مکزیکی باقی بماند. ضمن اینکه بسیاری از محافل سیاسی و رسانه ای، آملو را فردی بسیار شبیه به هوگوچاوز می دانند که اتفاقا لحن سخنان و وعده هایش شباهت بسیار زیادی با لحن رئیس جمهوری سابق ونزوئلا دارد.

جمع بندي
ترامپ مهم ترین عامل پیروی آملو در انتخابات محسوب می شود. ترامپ هر چند به ظاهر از به قدرت رسیدن آملو در کشور همسایه استقبال کرد، اما واقعیت این است که او به متفاوت بودن روابط با همسایه جنوبی خود در دوره آملو آگاه است. شاید اگر ملت و دولت مکزیک در دو سال گذشته تا این حد تحقیر نمی شدند، نتایج انتخابات، گونه دیگری رقم می خورد. با وجود اینکه تا قبل از ریاست جمهوری ترامپ، روابط سران مکزیک و آمریکا بسیار صمیمانه و نزدیک بود، اما از آغاز سال 2017 تاکنون، پنا نیه تو به کاخ سفید دعوت نشد، ضمن اینکه هیچ دیدار دو جانبه ای میان او و ترامپ انجام نشد.
ترامپ از همان زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری بر سر مسائل متعدد از جمله مهاجران، پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی موسوم به نفتا، ساخت دیوار بین دو کشور، عبارات تحقیرآمیزی علیه مردم مکزیک به کار برد که باعث شد دو حزب اصلی که رابطه خوبی با آمریکا داشتند، توسط مردم کنار گذاشته شوند.
با توجه به مواضع و وعده های آملو در انتخابات ریاست جمهوری، به نظر نمی رسد امریکا در شش سال آینده بتواند به حفظ وضع موجود در روابط با مکزیک خوش بین باشد. هم ترامپ و هم آملو طرفدار مذاکرات مجدد بر سر نفتا هستند، اما با توجه به اینکه هر دو ملی گرا هستند، هدفشان متفاوت است. آملو معتقد است نفتا منافع مکزیک را لحاظ نمی کند و ترامپ هم نفتا را یک توافق بد برای آمریکا می داند. با توجه به این مساله امید به توافق میان این دو، در این زمینه بعید به نظر می رسد.
در زمینه امنیتی نیز ترامپ، مکزیک را مخل امنیت مرزهایش می داند و آملو هم معتقد است که باندهای سازمان یافته قاچاق مواد مخدر فعال در مکزیک را آمریکا مسلح می کند. اگر این اختلاف همچنان باقی بماند، بعید به نظر می رسد حتی همکاری های امنیتی گسترده میان دو کشور که مدت دوازده سال در جریان بود، ادامه پيدا کند.
=======================

نويسنده: تهمینه بختیاری -کارشناس مسائل بين المللي.
.