گزارش مکتوب
مرگ تدریجی پلنگ ایرانی
زنگ خطر انقراض برای این آخرین بازمانده گربه سان حیات وحش ایران بصدا درآمده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قزوین، پلنگ را باید آمیزه‌ای منحصربفرد از زیبایی، ابهت، قدرت و وقار دانست، قوی و درعین حال چابک و سریع، با حمله‌های کشنده.
ولی حالا زنگ خطر انقراض برای این آخرین بازمانده گربه سان حیات وحش ایران بصدا درآمده است.
کوهستان عرصه حضور اوست، هیچ رقیب دیگری را در عرصه خود برنمی تابد و حاضر است تا پای جان برای دفاع از آن، بجنگد.
بگفته عبدالحسین مظفری معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان قزوین پلنگ یکی از ۳۷ گونه گربه سانان دنیا محسوب می‌گردد ودر گذشته در ایران ۱۰ گونه گربه سان زندگی می‌کردند که با انقراض شیر ایرانی و ببر خزر، امروزه پلنگ بزرگ جثه‌ترین گربه سان کشور، محسوب می‌گردد. اما متاسفانه این گونه ارزشمند «شدیدا درخطر» انقراض است و تا دیر نشده باید تدبیری کرد.
ایران، آخرین امید پلنگ در غرب آسیا
به گزارش انجمن یوزپلنگ ایران، برآورد شده که کمتر از یک هزار و ۳۵۰ قلاده پلنگ در غرب آسیا درمحدوده قفقاز، ترکمنستان، جنوب روسیه، پاکستان، افغانستان وایران زیست می‌کنند و نکته قابل توجه آن است که حداقل ۶۰ تا ۷۰ درصد این جمعیت، در داخل مرز‌های ایران است و بدون شک باید گفت: ایران آخرین قلمرو زیست برای پلنگ در غرب آسیا به شمار می‌رود.
رضازاده رئیس اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست استان قزوین می‌گوید: در ایران پلنگ تقریبا در تمامی انواع زیستگاه ها، از ارتفاعات البرز و زاگرس تا ارتفاعات کویری و جنگل‌ها ومناطق ساحلی خزری و همچنین مناطق کوهستانی و صخره‌ای خلیج فارس و دریای عمان زیست می‌کند. به عبارت دیگر هر جا طعمه کافی وجود داشته باشد، پلنگ نیز می‌تواند زندگی کند.
اما استان‌های خراسان رضوی و شمالی، سمنان، گلستان، مازندران، قزوین و فارس هنوز بیشتر از دیگر استانها، پلنگ دارند.جهان تیغ فرمانده یگان اداره کل حفاظت محیط زیست استان قزوین هم می‌گوید: پلنگ تا زمانیکه مورد آزار قرار نگرفته و امنیت داشته باشد درنزدیکی انسان می‌تواند زندگی کند و رفتارش در مواجهه با انسان نیز بی مثال است.جهان تیغ می‌افزاید: درحالیکه تقریبا تمامی جانوران به محض برخورد با انسان، فرار می‌کنند، پلنگ وقار و آرامش خود را کاملا حفظ می‌کند. بدون آنکه نشانی از اضطراب در خود نشان دهد، خیلی آرام به سمت نزدیکترین پناه که معمولا خط الرأس کوه است می‌رود.وقتی به پشت کوه برسد و از دید انسان دور شد، به سرعت فرار می‌کند و شاید غرور این جانور پرابهت اجازه نمی‌دهد به انسان که مهمترین دشمن آنست، پشت کرده و با فرار از خود ضعف نشان دهد.پلنگ‌های قلمروطلب!پلنگ‌ها جزء جانورانی هستند که از محدوده‌ای بنام قلمرو در برابر سایر همنوعان خود دفاع می‌کنند.بگفته فرمانده یگان اداره کل حفاظت محیط زیست استان قزوین اندازه قلمرو پلنگ‌ها در شرایط عادی بین ۵ تا ۵۰ کیلومتر مربع در نوسان است؛ اما ممکن است از این مقدار هم فراتر رود و به عوامل مختلفی، چون جنسیت، سن، غنی بودن محل زندگی از لحاظ طعمه و حضور یا عدم حضور شکارچیان بزرگ دیگر در آن، بستگی دارد.
و اما عوامل تهدیدشکار غیرمجاز پلنگ و طعمه هایش، عمده‌ترین عامل تهدید بقای پلنگ در ایران به شمار می‌رود. همین امر باعث شده تا پلنگ‌ها برای تأمین غذای خود چاره‌ای جز نزدیکی به روستا‌ها و آغل‌ها نداشته باشند. در این حال، مردم روستا هم به علت خسارت وارد شده بر اثر حمله به گاو و گوسفند، اسب، قاطر و... دربرخی موارد با مسموم کردن لاشه و قرار دادن در مسیر پلنگ، اقدام به ازبین بردن این گربه سان ارزشمند می‌کنند در صورتی که پلنگی که عادت به شکار دام اهلی آن‌ها نموده، در قالب گشت دوره‌ای در قلمرو خود ممکن است آن منطقه را ترک کرده باشد و پلنگ‌های دیگری که به این منطقه می‌آیند با خوردن این لاشه ازپادر آیند. در این حالت، نه تنها مشکل دامداران حل نشده بلکه امکان دارد پلنگ‌های دیگری نیز از پا در آیند.
تخریب زیستگاه‌ها و ناامنی در آن‌ها نیز باعث ترک آن منطقه توسط پلنگ می‌گردد و درسال‌های اخیرگسترش بی رویه شبکه جاده‌ای کشور هم بلایی برای جان حیوانات وحشی، از جمله پلنگ ایرانی شده است. در گزارش انجمن یوزپلنگ ایران آمده است در سه سال گذشته، بین ۷ تا ۱۰ پلنگ به علت برخورد با خودرو‌های عبوری کشته شده اند.همه این عوامل باعث شده که جمعیت پلنگ ایرانی روز به روز کاهش یابد، بطوریکه در بسیاری از مناطق دچار کاهش چشمگیر شده است و همین موضوع باعث نگرانی کارشناسان شده است.
انقراض پلنگ در مناطق الموت و طارم سفلی در استان قزوینپلنگ یکی از شاخص‌ترین حیوانات این مناطق محسوب می‌شود که دوربین‌های تله‌ای در الموت و طارم سفلی از آن‌ها عکسبرداری کرده و این مناطق به علت کوهستانی بودن و فراهم بودن طعمه یکی از بهترین مناطق برای زندگی پلنگ ایرانی است.مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین می‌گوید:در استان قزوین آمار قابل استنادی در مورد جمعیت پلنگ‌ها وجود ندارد و بیشتر اطلاعات موجود از طریق مشاهدات مردمی، ماموران و دوربین‌های تله‌ای این اداره کل است. حسن پسندیده می‌افزاید: با وجود این، بالغ بر ۳۰ مورد گزارش تاییدشده حضور پلنگ از ابتدای سال ۱۳۸۸ تا پایان سال ۱۳۹۶ در زیستگاه‌های استان قزوین اعلام شده که از این میان، بالغ بر ۶۰ درصد گزارش‌های قطعی و باقی موارد مشاهده‌های تاییدشده بوده‌اند.وی اعلام می‌دارد خبرهای خوبی از زندگی پلنگ‌ها در الموت و طارم سفلی به گوش نمی‌رسد چرا که این سال ها، لاشه چند قلاده پلنگ، در این مناطق دیده شده است. پسندیده می‌گوید: در مهرماه سال ۹۵ در ارتفاعات روستای آکوجان الموت غربی یک لاشه پلنگ پیدا شد؛ یک سال بعد یعنی در اسفندماه سال ۹۶ در یک کیلومتری همین روستا لاشه پلنگ نابالغ ماده دیگری نیز کشف شد که این مورد به تأیید محیط زیست استان قزوین نیز رسید.
اما متأسفانه بار دیگر مردم محلی یک لاشه پلنگ دیگری را بین روستای آکوجان و روستای تلاتر و حدود ۱۰۰ متر بالاتر از مکان لاشه توله پلنگی که در اواخر اسفند سال پیش کشف شده بود را پیدا کردند.علت مرگ این پلنگ بر اثر گاز گرفتگی جمجمه اعلام شد.در آبان ماه سال ۹۶ هم خبر کشف لاشه یک قلاده پلنگ در طارم سفلی اعلام شد که متاسفانه به ضرب گلوله از بین رفته بود.بسیار غم انگیز است که در طول این مدت اندک، ما شاهد کشف چهار لاشه پلنگ بوده ایم، این‌ها تازه مواردی است که کشف شده اند و معلوم نیست چند قلاده از این پلنگ‌ها به دست شکارچیان در منطقه الموت و طارم به علت پوست آن تلف شده اند.فرمانده یگان اداره کل حفاظت محیط زیست استان قزوین می‌گوید: مرتب پلنگ بصورت انفرادی و همراه با توله هایش در مناطق الموت و طارم سفلی استان قزوین مشاهده می‌شود.
جهان تیغ از مردم خواست در صورت خسارت از ناحیه پلنگ مراتب را به محیط زیست اطلاع دهند و از طریق بیمه پس از جمع آوری مستندات خسارت بلافاصله به مردم پرداخت می‌شود.وی می‌افزاید:در سال‌ها ۹۵ و ۹۶ سه مورد خسارت پلنگ در منطقه الموت گزارشد و پس از ۴۸ ساعت پیگیری وتایید، خسارت از طریق بیمه جبران شد.پسندیده مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین از گشت و کنترل منظم، مبارزه با تخلف‌های شکار وصید غیر قانونی، همکاری با همیاران محلی و جلب مشارکت جوامع محلی برای دستیابی به رهکار‌های پایدارحفاظت از پلنگ به عنوان بخشی از برنامه‌های این اداره کل برای حفاظت از این گونه ارزشمند نام می‌برد.
پلنگ براساس قوانین سازمان حفاظت محیط زیست در زمره گونه‌های در خطر انقراض می‌باشد و حفاظت از آن، بخصوص در خارج مناطق حفاظت شده که جمعیت طعمه‌های طبیعی آن به شدت کاهش یافته نیازمند برنامه ریزی جدی است و اگر اقدامی نشود آینده روشن تری از ببر مازندران و شیر در انتظار پلنگ ایرانی (بزرگترین گربه سان ایران) نخواهد بود.