رقابت هاي انتخابات پارلماني در پاکستان نشانگر انگيزه بالاي احزاب آن کشور براي به دست گيري قدرت در اسلام آباد است.
به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما ،همزمان با آغاز رقابتهای انتخابات پارلمانی در پاکستان که با درگیری در برخی از شهر ها همراه بوداعلام ده سال حبس برای محمد نواز شریف نخست وزیر قبلی پاکستان بدون تردید فرایند انتخابات وارد مرحله حساسی شده است .
این انتخابات قرار است 25 ژوییه ،مصادف با سوم مرداد ماه برگزار شود .
ملاحظات موثر بر روند انتخابات
با این حال بسیاری از محافل ،انتخابات پارلمانی پیش روی پاکستان را انتخاباتی حساس و تاریخی برای این کشور تلقی می کنند و براین باورند انتخابات پارلمانی یک وزن کشی حسابی برای احزاب سنتی، کوچک تر و مذهبی تلقی می شود که ملاحظات ذيل مي تواند در آن موثر باشد:
1-اول آنکه در دو سال گذشته عرصه سیاسی پاکستان شاهد تحولات گوناگون بود که از جمله مهمترین آن متهم شدن فرزندان محمد نواز شریف نخست وزیر قبلی پاکستان به فساد مالی است که در نهایت دادگاه رای به برکناری وی از پست نخست وزیری و ریاست حزب مسلم لیگ نواز داد .علاوه براین براساس حکم دادگاه محمد نواز شریف به ده سال حبس محکوم شد که می تواند ضربه مهمی به حزب مسلم لیگ نواز باشد .از اینرو این حزب در فرایند انتخابات با شرایط بسیار دشواری برای جلب اعتماد عمومی به رهبران حزب مسلم لیگ نواز روبرو خواهد بود .به همین دلیل بسیاری از محافل سیاسی انتخابات پیش رو در پاکستان را آزمونی برای حزب مسلم لیگ نواز می دانند که آیا خواهد توانست نظر رای دهندگان را مجددا جلب و خود را همچنان در صحنه سیاسی پاکستان حفظ کند یا نه ؟.زیرا بسیاری براین باورند که هدف اصلی از صدور احکام قضایی ضد محمد نواز شریف تلاش برای از صحنه خرج کردن حزب مسلم لیگ نواز و خانواده وی بوده است .
اگرچه ریاست حزب مسلم لیگ نواز به شهباز شريف برادر نوازشریف واگذار شد اما اینکه وی تا چه اندازه بتواند حزب را در انتخابات مدیریت نماید و نظر رای دهندگان را جلب نماید جای تردید وجود دارد .زیرا وی وجاهت و اعتبار برادر خود محمد نواز شریف را در سطح ملی ندارد .هر چند به واسطه اینکه شهباز شریف سروزیر قبلی ایالت پنجاب بود از نظر ایالتی ممکن است موقعیتی در پنجاب داشته باشد
2-دومین عامل تاثیر گذار در نتایج انتخابات پارلمانی پاکستان افشاگری های اخیر دادگاه عالی این کشور است که جنجالی در میان سیاستمداران ارشد و رهبران احزاب پاکستان ایجاد کرده است .دادگاه عالی و کمیسیون انتخابات این کشور با هدف اگاه کردن مردم پاکستان از وضعیت مالی ،میزان راستگویی و مدارک تحصیلی سیاستمداران ارشدی که در انتخابات ثبت نام کرده اند اقدام به انتشار آنچه در هنگام ثبت نام در فرم ها نوشته اند و همچنین میزان دارایی های آنان در داخل و خارج از کشور کرد .
بنا به اعلام "ثاقب نثار" رئيس دادگاه عالی پاکستان درصورت اثبات فساد اقصادی سیاستمداران مطرح بخصوص در مورد میزان اموالی که در خارج از پاکستان دارند با ضبط آنها می توان علاوه بر ساخت سد دیگر طرح های کلان اقتصادی را نیز اجرا کرد.
براساس قانون انتخابالت پاکستان هر فردی که قصد دارد در انتخابات پارلمانی شرکت کند باید میزان دارایی های خود و اینکه به چه کاری مشغول هستند به همراه نوع و درجه مدرک تحصیلی خود را اعلام کنند .
در این میان میزان دارایی ها و مدارک تحصیلی عمران خان رهبر حزب تحریک انصاف ،آصف علی زرداری رئیس جمهوری قبلی و سرپرست حزب مردم ،مریم نواز شریف دختر محمد نواز شریف نخست وزیر قبلی ،شهباز شریف برادر وی ،حمزه شریف فرزند شهبار شریف به همراه مولانا فضل الرحمن رئیس حزب جمعیت علمای اسلام شاخه فضل و شيخ احمد سیاستمدار برجسته شهر راولپندی قابل توجه است .
نکته قابل توجه اینکه آمار و اسناد منتشر شده از سوی کمیسیون انتخابات پاکستان نشان می دهد که میزان دارایی های فرزندان سیاستمداران پاکستان خیلی بیشتر از پدران آنها است .علاوه براین ،در مورد قیمت دارایی هایی که سیاستمداران پاکستان از جمله عمران خان اعلام کرده اند با قیمتهای واقعی آن اختلاف تا ده برابری وجود دارد .
افشای دارایی سیاستمداران پاکستان نشان می دهد که آنان علاوه بر داخل در کشور های مختلف بخصوص در امارات و انگلیس وکشورهای واقع در شرق آسیا دارای حسابهای بانکی ،ملک و سهام هستند .به گونه ای که برخی از آنها دارای پروانه اقامت در کشورهای عربی نیز هستند .نکته قابل توجه اینکه میزان سواد و تحصیلات سیاستمداران پاکستان با میزان ثروت و شغل واقعیشان نیز تناسبی ندارد .
آصف علی زرداری دارای تحصیلات دیپلم است و در فرم ثبت نام ،خود را کشاورز و زمین دار موفق و تاجری با تجربه معرفی کرده است .بلاوال بوتو زرداری فرزند وی و رئیس حزب مردم دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد در رشته سیاست از دانشگاه آکسفورد انگلیس اعلام کرده است .شهباز شریف سر وزیر سابق ایالت پنجاب و رهبر حزب مسلم لیگ نواز دارای مدرک کارشناسی و خود را تاجر موفق وفعال در امور سیاسی معرفی کرده است .عمران خان رهبر حزب تحریک انصاف نیز مدرک خود را کاردانی و شغل خود را فعال اجتماعی عنوان کرده است .مریم نواز نیز دارای کارشناسی ارشد در رشته زبان انگلسیس است .پرویز مشرف رئیس جمهوری اسبق پاکستان نیز دارای مدرک کارشناسی ارشد و شغل خود را کسب درامد از طریق سخنرانی در دانشگاهها عنوان کرده است .مولانا فضل الرحمن رهبر جمعیت علمای اسلام شاخه فضل هم مدرک خود را دیپلم و درآمد خود را از طریق تدریس در مدارس دینی عنوان کرده است . رهبر حزب جماعت اسلامی و آفتاب شیر پائو از سیاستمداران برجسته پاکستان دارای مدرک کارشناسی ارشد هستند .
نگاه کلی به آنچه که سیاستمداران پاکستان به عنوان شغلشان مطرح کرده اند نشان می دهد که همه آنها خود را تاجر و نه سیاستمدار معرفی کرده اند و بیانگر این واقعیت است که مقامات ارشد حزبی و سیاسی در پاکستان سهم مهمی از اقتصاد و تجارت پاکستان را در اختیار دارند و به همین دلیل همواره متهم به فساد مالی هستند . هر چند دادگاه عالی و کمیسیون انتخابات ممکن است نتواند اقدامی فراتر از انتشار دارایی ها و نوع شغل و مدرک تحصیلی سیاستمداران پاکستان انجام دهد اما در مورد تعیین تکلیف آنها مردم پاکستان هنگام رای دادن در انتخابات می توانند پاسخ مهم و حساب شده ای را در این خصوص بدهند.زیرا انتشار گزارشها در مورد میزان دارایی ها ومدارک تحصیلی و شغل سیاستمداران صرفا جنبه اطلاع رسانی دارد و این مردم هستند که باید در انتخاب گزینه های خود دقت نمایند .
برخی از محافل سیاسی در پاکستان در مورد تاثیر واقعی رای مردم در انتخابات تردید دارند زیرا اولا در انتخابات پارلمانی پاکستان به راحتی آراء خرید و فروش می شود و دوم انکه روسای قبایل در نحوه رای دادن اعضای قبیله خود بسیار تاثیر گذار هستند و پول همواره نقش مهم و تاثیر گذاری را در انتخابات پاکستان داشته است .
3-سومین عامل تاثیر گذار در انتخابات پاکستان ورود فرزندان سیاستمداران ارشد به صحنه انتخابات است .بلاوال زرداری ،مریم نواز شریف و حمزه نوازشریف را می توان چهره های جوان و تاثیر گذار در انتخابات پارلمانی پاکستان و اولین تجربه آنها در عرصه تحولات سیاسی این کشور دانست .این بدان معنا است اگر حزب آنها در انتخابات موفق شود پایگاه حزبی و سیاسی هریک از سیاستمداران جوان نیز تقویت خواهد شد .این در حالی است که آنان با افشاگری های دادگاه عالی وکمیسیون انتخابات در مورد اموال خود روبرو هستند و این امکان که در مورد آرای رای دهندگان تاثیر منفی بگذارد دور از ذهن نیست .به همین دلیل فرزندان سیاستمداران ارشد پاکستان در حالی وارد انتخابات شده اند که خانواده آنان درگیر مسایل قضایی و رقابتهای مخرب سیاسی با رقبا هستند .زیرا رقبای احزاب نیز اقدام به افشاگری می کنند و امیدوارند از این طریق بتوانند موقعیت رقیب خود را در انتخابات تخریب نمایند .
4-چهارمین عامل تاثیر گذار در انتخابات پارلمانی پاکستان ،تلاش جریانهای نظامی برای متحد کردن احزاب کوچکتر پیرامون حزب تحریک انصاف و تضعیف و حتی از دور خارج کردن احزاب سنتی و بزرگ پاکستان یعنی احزاب مردم و مسلم لیگ نواز است .چنین جریانهای نظامی اگر بتوانند این هدف خود را محقق کنند درصددند تا دولت همراه با ارتش پاکستان را در اسلام آباد سر کار آورند .
5-پنجمین جریان تاثیر گذار بر انخابات پارلمانی سوم مرداد پاکستان اتحاد مجدد احزاب مذهبی شیعه و سنی و تشکیل جبهه متحد عمل است .ائتلاف این احزاب در انتخابات سال 2002 موفق به کسب 60 کرسی پارلمان شد و هیچ بعید نیست در انتخابات پیشرو نیز ائتلاف احزاب شیعه و سنی بتوانند کرسیهای قابل توجهی را کسب کنند.
از نکات دیگر قابل توجه در انتخابات پارلمانی پاکستان تاثیر قدرتهای خارجی بخصوص آمریکا است .این کشور و دولت محمد نواز شریف و سپس شاهد خاقان عباسی از حزب مسلم لیگ نواز اختلافات اساسی در مورد تروریسم و بحران افغانستان داشته اند و این ظن قوی در پاکستان وجود دارد که ممکن است آمریکا از جریانهایی در انتخابات پاکستان حمایت نماید .تاکید مقامات آمریکایی مبنی بر برگزاری انتخابات آزاد و شفاف در آن کشور در همین راستا تلقی می شود .
با توجه به این که حزب مسلم لیگ نواز حاضر به همکاری با آمریکا در مورد افغانستان نشد و انها نیز پاکستان را پناهگاه تروریستها می دانند باعث شده است حزب مسلم لیگ نواز نیز در مورد تاثیر آمریکا در نتایج انتخابات نگران باشد .
واشنگتن برای موفقیت در افغانستان نیازمند همکاری پاکستان است واگر چه این کشور از سال 2001 زمان اشغال افغانستان از سوی آمریکا بر همکاری با اسلام آباد در این خصوص تاکید دارد اما آمریکا پاکستان را به برخورد دوگانه با تروریسم و تحولات افغانستان متهم می کند .از اینرو به نظر می رسد دولتی که در پاکستان با مواضع واشنگتن همراه باشد مطلوب نظر آمریکا است .به همین دلیل واشنگتن نیز به دنبال نفوذ در چنین جریانها واحزابی است که با سیاستهای واشنگتن در افغانستان همکاری کند .اما دولت اسلام آباد با طرح خواسته های خود در مورد افغانستان تلاش کرده است نشان دهد که دولت پاکستان در مورد تحولات افغانستان و تعقیب انتظاراتش و تاکید بر تحقق آن از جمله در مورد خط فرضی دیوراند تعارف ندارد .
جمع بندي
در هر حال ،انتخابات پیشروی پارلمانی در پاکستان از اهمیت زیادی برخوردار است و نتایج آن می تواند تاثیر مهمی در سرنوشت احزاب این کشور و روند تحولات آن داشته باشد .بخصوص انکه افشا گری در این دوره از انتخابات پارلمانی پاکستان خیره کننده بوده و مردم این کشور را شگفت زده کرده است .اما اینکه آیا نتایج انتخابات نیز شگفتی آور خواهد بود یا نه باید منتظر برگزاری انتخابات و اعلام نتایج آن بود و دید که آیا این سطح از افشا گری تاثیری در آرای رای دهندگان داشته است یا نه ؟
=============================
نويسنده : مجيد وقاري - کارشناس سياست در آسيا .
.