پس از شرایط بحرانی آب در منطقه سیستان و خشک شدن دریاچه هامون، وضعیت جنوبی سیستان و بلوچستان هم تحت تاثیر بی آبی و بحران آب قرار گرفته است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز سیستان وبلوچستان ، بحران آب در سیستان و بلوچستان تنها یکی از دلایل اصلی آن کاهش شدید بارندگی ست و موضوع دیگر عدم مدیریت صحیح آب است که معیشت و زندگی بسیاری از روستاییان و حتی مردم شهرستان سرباز و چابهار در جنوب سیستان و بلوچستان را با خطرجدی مواجه کرده است.
25 سال قبل با هدف جمع آوری باران های فصلی، سیلاب ها و احیا کشاورزی در جنوب سیستان و بلوچستان، در دشت پیشین سرباز، سدی با ظرفیت 178 میلیون مترمکعب ساخته شد.
اما مدیریت ناصحیح مطالعات، بهره برداری و ذخیره آب در سد پیشین، زندگی کشاورزان منطقه باهوکلات، کَرَمبیت چابهار و اراضی بالادست سد پیشین را تحت تاثیر کم آبی قرار داد، این شرایط باعث شده زیستگاه اصلی تمساح پوزه کوتاه ایرانی (گاندو)، در محدوده بالادست و پایین دست سد پیشین به خطر بیافتد.
رئیس خانه کشاورز چابهار با اعلام این خبر گفت: از نواقص مهم این سد، نداشتن شبکه آبرسانی است.
خلیل درخشان گفت: مقررشده بود برای جلوگیری از هدر رفت آب سد پیشین در طول مسیر به بند خاکی شیرگواز برای هدایت به کانال‌های باهوکلات، این مسافت 44 کیلومتری لوله‌گذاری شود اما این امر نیز محقق نشده است.
وی اظهار داشت: آب پشت این سد که بصورت تشتک ساخته شده تبخیر می شود و حجم کمی از آب، معادل تنها 10 درصد آن پس از رهاسازی به شیرگواز می رسد.
رئیس خانه کشاورز چابهار گفت: این مقدار آب هم که با هدف مصرف آب شرب رهاسازی می شد، تنها برای آب کشاورزی و چاه قابل استفاده بود و تنها روستاهای در مسیر رهاسازی که چاه کشاورزی داشتند بهره مند می شدند و در نهایت 75 درصد ازحجم آبی که رهاسازی شده به دریا ریخته می شد و مابقی در پشت سد تبخیرمی شد.
درخشان ادامه داد: این وضعیت در 3 سال اخیر به حدی رسید که مزارع انبه، موز، گندم و هندوانه باهوکلات به طور کامل از بین رفت و جوانان بسیاری که اشتغال آنها به کشاورزی وابسته بود بیکار و مجبور به مهاجرت شدند.
بحران جدی تر شده است
هم اکنون حجم آب سد پیشین کمتر از 25 میلیون مترمکعب است که 18میلیون متر مکعب آن رسوب و غیر قابل بهره برداری است.
این وضعیت بحرانی سد پیشین، سایر سدهای استان سیستان و بلوچستان از جمله زیردان و خیرآباد در شهرستان نیکشهر را هم تحت تاثیر قرار می دهد.
سد پیشین نقش مهمی در اشتغال و تولید انواع محصولات کشاورزی در پایین دست داشت و آب بیش از 600 حلقه چاه کشاورزی رودخانه پایین دست را تامین می کرد اما امسال 6هزار هکتار باغات انبه باهوکلات، اراضی کشت موز و هندوانه به طور کامل خشک شده است.
مرگ تدریجی کسب و کار در پیشین
بخش پیشین شهرستان سرباز در ۸ کیلومتری مرز پاکستان قرار دارد و حالا با بحران جدی تر آب، کار صادرات محصولات کشاورزی این منطقه هم از رونق افتاده است و اشتغال جوانان این منطقه به خطر افتاده است.
بیشترین فعالیت مردم پیشین کشاورزی و باغداری ست و عده‌ای از مردم در بازارچه مرزی پیشین در کار صادرات و واردات کالا مخصوصا صادارات محصولات کشاورزی ، فعالیت دارند.
و حالا چشم امید مردم پیشین و همه ی مردم جنوب سیستان و بلوچستان به مدیریت صحیح منابع آب، احداث آب شیرین کن، انتقال و استفاده از آب دریا برای تامین آب آشامیدنی،کشاورزی و صنعت است تا شاید بحران کم آبی کمتر به چشم بیاید.
* زهرا علمی- اسما سعادتیان