گزارش مکتوب
پرورش آرتمیا جایگزینی برای اشتغال کشاورزان
پرورش آرتمیا در اراضی شور و زه آبها می تواند راهکار مناسبی برای احیای آرتمیا و ایجاد اشتغال جایگزین و پرسود برای کشاورزان حوضه آبریز دریاچه ارومیه باشد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز آذربایجان غربی، باتوجه به شرایط اقتصادی خاص آذربایجان غربی فرصتهای بسیاری در این استان برای اجرای فعالیتهای اقتصادی وجود دارد از جمله آنها پرورش آرتمیا است که با توجه به بحران کم آبی دریاچه ارومیه می تواند به عنوان اشتغال جایگزین در حوزه کشاورزی و باغداری حوضه آبریز دریاچه ارومیه مطرح شود.
آرتمیا یا میگوی آب شور موجود ظریف و کوچکی از رده سخت پوستان است که در آبهای شور زیست می کند و منبع تغذیه آن ذرات کمتر از ۵۰ میکرون است.
آرتمیای دریاچه ارومیه یکی از هفت گونه شناخته شده آرتمیای دوجنسی در جهان است که دارای ۵۲درصد پروتئین و ۴درصد چربی است.
خشکسالی های دهه اخیر در منطقه و تبخیر آب دریاچه و تغییر وضعیت اکولوژیکی دریاچه ارومیه سبب شده است که غلظت نمک به بالاترین حد خود رسیده و شرایط مطلوب برای ادامه حیات تنها موجود زنده دریاچه ارومیه از بین رود.
در حال حاضر نیز بنا به گفته کارشناسان مرکز تحقیقات آرتمیای کشور آرتمیای زنده ای در دریاچه ارومیه وجود ندارد و تنها می‌توان «سیست» آرتمیا یا همان تخم آرتمیا را در بخش‌هایی از دریاچه ارومیه یافت.
تخم آرتمیا قادر است تا ۱۰۰ سال در میان نمک ها زنده بماند و به گفته کارشناسان سیست یا تخم آرتمیا به میزان کمتر از ۱ درصد در نمک های دریاچه ارومیه وجود دارد، اما کاهش تدریجی آن زنگ خطری برای نابودی آرتمیای دریاچه ارومیه است.
کارشناسان معتقدند با جایگزینی پرورش آرتمیا در اراضی شور و زه آبها و انجام مطالعات علمی و پژوهشی می توان در راستای حفظ و احیای آرتمیا دریاچه ارومیه اقدام کرد.
رئیس پژوهشکده آرتمیا و آبزی پروری آذربایجان غربی درخصوص اهمیت پرورش آرتمیا می گوید: تداوم بی‌توجهی به تولید آرتمیا خسارات جبران‌ناپذیری به صنعت آبزی‌پروری کشور وارد خواهد کرد.
دکتر آق می افزاید: آرتمیا غذای اصلی میگو، ماهیان دریایی، ماهی‌های زینتی و ماهیان خاویاری در مرحله اولیه رشد است و در مرحله لارو یا همان نوزاد، این موجودات برای رشد به آرتمیا نیاز دارند به نحوی که اگر امروز آرتمیا از سیستم تغذیه آبزیان حذف شود، صنعت آبزی‌پروری با مشکل مواجه و از بین خواهد رفت.
او با تاکید بر لزوم مشارکت سرمایه گذاران برای تولید انبوه آرتمیا خاطرنشان می کند: در ایران سالیانه بیش از ۲ میلیارد دلار، صرف واردات آرتمیا می‌شود و بی‌توجهی به تولید آرتمیا برای تامین نیاز داخلی به دلایل مختلف، خسارت جبران‌ناپذیری به کشور وارد خواهد کرد.
رئیس پژوهشکده آرتمیا می گوید: به طور میانگین هر کیلو آرتمیا از نظر ریالی برابر با 200بشکه نفت است که صادر می شود اما در سالهای اخیر بحران آب و شوری بیش از استاندارد دریاچه شرایط زیستی زیستی این جاندار را از بین برده است.
کارشناسان می گویند، آمریکا سالیانه 2هزار تن آرتمیا از دریاچه نمک برداشت می کند و بزرگترین و مهمترین تولیدکننده سیست یا تخم آرتمیا در جهان است. در چند سال اخیر کشورهای مالزی، تایلند، ویتنام و قزاقستان نیز از طریق پرورش آرتمیا در استخرهای خاکی اقدام به تولید تخم آرتمیا کرده اند.
مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان غربی با بیان این که آرتمیا یک محصول استراتژیک برای صنعت آبزی‌پروری کشور است، می گوید: وابستگی شدید برای تامین آرتمیا به کشورهای خارجی وجود دارد و باید برای پرورش و تولید آن در داخل کشور اهتمام جدی به خرج داده شود.
فصیح با بیان این که مطالعه و اجرای برنامه حفاظت اکولوژیک از اقدامات این مرکز در راستای برنامه های ستاد احیای دریاچه ارومیه است، می افزاید: بازسازی و احیای ذخایر آرتمیا، جلبک ها و میکرو ارگانیسمهای دریاچه ارومیه، تولید و پرورش آرتمیا در محیط بسته، ایجاد خزانه ژنتیکی، فرآوری و پرورش جلبکهای دونالیلا و کلرلا و تولید پودر خشک از آنها و اجرای طرح پایلوت پرورش آرتمیا در استخرهای خاکی فسندورز میاندوآب از جمله طرحهای در دست اقدام برای احیا و پرورش این آبزی ارزشمند است.
درحال حاضر یکی از فعالیت های شاخص استان اجرای موفق طرح پرورش آرتمیا در استخرهای خاکی دشت فسندوز میاندوآب است و این طرح با هدف احیا ذخایر آرتمیای دریاچه ارومیه، الگو سازی برای احیای مجتمع ۲۰۰۰ هکتاری تولید ماهیان گرمابی فسندور، الگو سازی برای سرمایه گذاران بخش خصوصی و تامین بخشی از نیاز مراکز تکثیر و پرورش آبزیان شیلات ایران اجرا می شود.
به گفته کارشناسان، پرورش آرتمیا در استخرها و زه آبها روش جایگزین برای احیای آرتمیای دریاچه ارومیه است و اجرای آن در استان و برخی از مناطق کشور موفقیت آمیز بوده است.
آرتمیای دریاچه ارومیه یکی از هفت گونه شناخته شده آرتمیای دوجنسی در جهان است که دارای ۵۲ درصد پروتئین و ۴ درصد چربی است.
پیش از بحران کم آبی دریاچه ارومیه، سالانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تن توده آرتمیا و حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار تن تخم آرتمیا در آذربایجان غربی تولید میشد.
خبرنگار: ندا موسی زاده