ردپای خشکسالی در قطب آب کشور

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز چهارمحال و بختیاری، دستش زیرچانه و با حسرت چشم به ارتفاعات زاگرس دوخته بود که روزگاری زاینده رود را سیراب می کرد؛ زیر لب با ریگ های کف رودخانه آرام نجوا می کرد؛ حالا برف و باران نداریم؛ آب نداریم؛ زمین های کشاورزی هم خشک شده است.
حیدری پیرمرد بختیاری را می گویم که 50 بهار را در شهرک میهه از توابع کوهرنگ پشت سر گذاشته و کشاورزی تنها منبع درآمد خانواده اش است.
چهارمحال و بختیاری که روزگاری با تولید سالانه هشت میلیارد متر مکعب آب، هفت درصد آب شیرین کشور را تأمین می کرد، با وقوع پدیده تغییر اقلیم، تبدیل برف به باران و اتمام ذخایر برفی، منابع آبی اش به پنج میلیارد متر مکعب رسیده است.
روزگاری شهرستان کوهرنگ سرچشمه زاینده رود با بیش از هزار و500 میلی متر بارندگی، پس از انزلی دومین کانون بارشی کشور شناخته می شد، اما امسال 44 درصد کاهش بارندگی داشته است؛ پدیده ای که زاینده رود، بزرگترین رودخانه فلات مرکزی ایران را هم بی نصیب نگذاشت.
سید هاشم فاطمی کارشناس شرکت آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری، بهره برداری بیش از حد منابع آب سطحی و زیرزمینی، هدر رفت آب به ویژه در بخش کشاورزی، مصرف انبوه آب در صنایع و ضعف در مدیریت مصرف را از جمله عواملی می داند که سرنوشت زاینده رود را در مسیر دریاچه های بختگان فارس، هامون سیستان و بلوچستان و دریاچه ارومیه قرار داده و نگرانی عمومی را در منطقه به وجود آورده است.
زاینده رود آب استان های چهارمحال و بختیاری، اصفهان و یزد را تأمین می کند.
عضو کمیته صیانت از آب چهارمحال و بختیاری می گوید: این استان با پنج درصد از مساحت زاینده رود 98 درصد آب این رودخانه تأمین می کند.
زردکوه بختیاری، چشمه ها و تونل های سه گانه، منابع تأمین آب زاینده رودند؛ هر چند که با حفر تونل سوم کوهرنگ، برخی از چشمه های پُر آب از جمله دشت زرین و مروارید خشک شدند.
حسین صمدی رئیس مرکز تحقیقات منابع آب دانشگاه شهرکرد می گوید: تزریق بتن به منظور جلوگیری از هجوم آب در حین حفاری تونل سوم کوهرنگ، باعث مسدود شدن گسل های طبیعی و آبراه ها و در نتیجه خشک شدن آب چندین چشمه اصلی و مهاجرت اجباری حدود پنج هزار نفر از مردم روستاهای امین آباد، بیرگان و شهریاری به حاشیه شهرها شد.
مجید لهرابیان رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی شهرستان کوهرنگ با اشاره به معضل کم آبی در اغلب روستاهای این شهرستان، می گوید: هم اکنون 86 روستا با تانکر آبرسانی می شود.
مردم روستاهای حاشیه زاینده رود در شهرستان سامان هم از آب آشامیدنی سالم بی بهره اند؛ به گفته کمال اکبریان، فرماندار شهرستان سامان، بر اساس آزمایش های کنترل کیفی، کیفیت آب 22 روستای حاشیه زاینده رود کاهش یافته است.
مهدی پژوهش عضو کمیته صیانت از آب چهارمحال و بختیاری می گوید: 470 هزار نفر جمعیت شهرستان های شهرکرد، کوهرنگ، بن و سامان در حاشیه زاینده رود به آب پایدار دسترسی ندارند.
کوروش نادری مدیرعامل شرکت آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری هم می افزاید: با وقوع پدیده خشکسالی حجم ورودی سد زاینده

رود از یک میلیارد و 200 میلیون متر مکعب در سال های پرآبی، امسال به 420 میلیون متر مکعب رسیده است که بر اساس تصمیم شورایعالی آب و کمیته تخصصی منابع آب، 40 میلیون متر مکعب سهم حوزه آبخیز چهارمحال و بختیاری، 54 میلیون مترمکعب از آن استان یزد و بقیه سهم استان اصفهان است.
تورج احمدپور مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی چهارمحال و بختیاری به آبرسانی بیش از 300 روستای شهرستان لردگان با مخازن سیار اشاره می کند و می افزاید: به زودی و با گرمتر شدن هوا 50 روستای دیگر در شهرستان لردگان نیز به جمع مناطق زیر پوشش آبرسانی سیار خواهند پیوست و150 روستا با اُفت فشار و مشکل کمبود آب آشامیدنی مواجه خواهند شد.
اقبال عباسی استاندار چهارمحال و بختیاری می گوید: اگرچه سهم استان ها در برداشت آب به نسبت رعایت شده است اما اشکالاتی از جمله کم شدن آبخوان داری و آبخیزداری، فراوان شدن صنایع آب بر در استان های فلات مرکزی و گسترش فضای سبز در سال های گذشته هست که باید برای آنها چاره ای اندیشید اما نمی توان همه را یک جا تعطیل کرد.
پیرمرد بختیاری حق داشت، بی آبی زاینده رود تنها مرگ یک رودخانه نیست؛ بلکه همچون زخمی بر دل اهالی، عشایر بختیاری و کشاورزان حاشیه زاینده رود نشسته است.
بر اساس آمار، ایران چهارمین کشور در معرض خطر خشکسالی است و چهارمحال و بختیاری رتبه هفتم خشکسالی در کشور را دارد؛ این درحالیست که منابع زیرزمینی 72 درصد از آب این استان را تأمین می کند و این استان با داشتن کمترین چاه غیرمجاز پاک ترین استان در کشور شناخته شده است.
کورش نادری، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری می افزاید: با مسدود کردن 360 حلقه چاه غیرمجاز حدود دو و نیم میلیون متر مکعب آب به آبخوان ها افزوده شد.
مدیرکل جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری هم می گوید: سطح زیر کشت اراضی کشاورزی این استان از 21 هزار به 16 هزار هکتار کاهش یافت و با تجهیز 60 هزار از 120 هزار هکتار اراضی زراعی و باغی به سامانه های نوین آبیاری، این استان رتبه دوم اجرای این سامانه را در کشور از آن خود کرده است.
ذبیح الله غریب می افزاید: با استفاده از شیوه های آبیاری تحت فشار، سالانه 770 میلیون متر مکعب آب برای سفره های زیرزمینی ذخیره می شود.
مصرف سرانه خانگی آب در کشور 180 لیتر و در چهارمحال و بختیاری 139 لیتر به ازای هر نفر در شبانه روز است.
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب شهری چهارمحال و بختیاری می گوید: از ابتدای امسال سرانه آب آشامیدنی 40 شهر استان با 616 هزار نفر جمعیت یک لیتر کاهش یافت که تا پایان سال موجب صرفه جویی 224 هزار متر مکعب آب در استان خواهد شد.
به گفته آقای بیگلری، هم اکنون با پساب تصفیه خانه فاضلاب شهرکرد حدود 10 میلیون متر مکعب آب در سال بازچرخانی می شود که اگر پسآب آب مصرفی جمعیت شهری چهارمحال و بختیاری هم بازچرخانی شود، سالانه حدود 44 میلیون متر مکعب آب صرفه جویی می شود.
بدون تردید مدیریت منابع آب، شناخت پدیده خشکسالی، بررسی پیامدهای ناگوار ناشی از آن و ارائه راهکارهای مؤثر برای مقابله و مهار این پیامدها ضرورتی حیاتی است.
و حالا پیرمرد بختیاری چشم به ارتفاعات زاگرس دوخته و سر بر آسمان برداشته است و از خدا می خواهد زاگرس را سفید کند تا جریان آب و زندگی جاری بماند.