آمريکا ؛چالش اجتماعی بی خانمان ها

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما، حق مسکن و داشتن سرپناه از حقوق اولیه بشر است. این حق در بسیاری از قوانین اساسی دولتها، دراعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به رسمیت شناخته شده است. با اين وجود میلیون ها نفر در سراسر جهان از این حق برخوردار نیستند که به آنها بی خانمان گفته می شود.
براساس " قانون مک کینی- ونتو" بی خانمانی، به وضعیتی گفته می شود که در آن افراد به خانه و سرپناه مناسب، ثابت و منظم برای اقامت شبانه و خواب دسترسی ندارند. این وضعیت در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته دیده می شود و هیچ کشوری نمی تواند ادعا کند که توانسته این پدیده را مهار کند. اما در برخی از کشورها، وضعیت بی خانمان ها متناسب با پیشرفت و توسعه در بخش های دیگر آن نیست که در این زمینه می توان به آلمان، انگلیس، فرانسه و آمریکا اشاره کرد. این پدیده در آمریکا به دغدغه جدی فعالان حقوق بشر و برخی مقامات ایالتی تبدیل شده است.

بی خانمانی در آمریکا
مساله بی خانمانی در آمریکا برای اولین بار در دهه هفتاد قرن هجدهم مطرح شد. برخی از بی خانمان ها در آن زمان در حومه های شهرهایی نظیر نیویورک زندگی می کردند. در قرن بیستم با وقوع رکود بزرگ در دهه سی، منجر به بروز فقر، گرسنگی و بی خانمانی گسترده شد. در آن زمان حدود دو میلیون نفر در سراسر آمریکا خانه های خود را از دست دادند. در دهه 1980، تعداد بی خانمان ها در آمریکا به یک بحران جدی تبدیل شد، به طوری که دولت رونالد ریگان در سال 1987، قانون مک کینی- ونتو را امضا کرد. بر اساس این قانون، دولت فدرال باید به صورت مستقیم به بی خانمان ها کمک می کرد،؛ ولی این کمک ها به اندازه ای نبود که این بحران را مهار کند. بن کارسون، وزیر مسکن و شهرسازی آمریکا در ماه فوریه 2018 در بیانیه ای درباره وضعیت بی خانمان ها در آمریکا گفت، بی خانمانی، فقط مساله دولت فدرال نیست، مشکل همه کشور است.
گزارش های دولتی در سال 2017، حاکی از این بود که در آمریکا حدود پانصد و پنجاه و سه هزار و 742 نفر بی خانمان دایمی وجود دارد که از زمان رکود بزرگ در آمریکا بی سابقه بوده است. براساس آمار، شمار بی خانمان ها در سال 2017 در نیویورک، بزرگترین پناهگاه بی خانمان ها در آمریکا، چهار ممیز یک دهم درصد افزایش یافته است. نکته قابل توجه اینکه هر چند سیاهان جمعیت اندکی از آمریکا را تشکیل می دهند، اما یک سوم بی خانمان ها سیاهپوست هستند. 23 درصد از بی خانمان ها، دارای فرزند هستند. 51.3 درصد از آنها مردان مجرد و 24.7 درصد از آنها زنان مجرد هستند.39 درصد کل بی خانمان ها، افراد زیر هجده سال هستند.
از نظر پراکندگی قومی و نژادی، 39 درصد آنها آفریقایی تبار، 35 درصد قفقازی، 13 درصد هیسپانیک، دو درصد بومیان آمریکا و یک درصد هم آسیایی هستند.
البته حدود دو و نیم میلیون نفر در آمریکا هستند که بی خانمانی را دست کم یک شب تجربه کرده اند و سه و نیم میلیون نفر برابر با یک درصد جمعیت آمریکا فاقد مسکن هستند.

عوامل بی خانمانی در آمریکا
عوامل بی خانمانی را می توان در سه سطح عوامل ساختاری، ناتوانی نظام اجتماعی و همچنین عوامل فردی و شخصی دست بندی کرد.
توزیع ناعادلانه ثروت و قدرت از جمله عوامل از دیگر عوامل بی خانمانی در آمریکا است که از عوامل ساختاری آمریکا است. روزنامه هافینگتون پست در مقاله ای با عنوان مساله بی خانمان ها و خانه های خالی نوشت: براساس گزارش نشریه بیزینس فاکس، هجده میلیون و 900 هزار مسکن خالی در سراسر کشور وجود دارد و سه و نیم میلیون نیز در آمریکا مسکن ندارند.
بر اساس گزارش دولت ایالتی کالیفرنیا، افزایش تقاضا برای مسکن و کاهش عرضه یکی از مهمترین علل
گرانی مسکن و اجاره بها در این ایالت و در نهایت بی خانمان شدن برخی از شهروندان آمریکایی است. در این گزارش باید سالانه 180 هزار مسکن در این ایالت ساخته شود، اما بررسی ها حاکی از این است که سالانه فقط هشتاد هزار مسکن در این ایالت ساخته می شود.
بی خانمانی و فقر ارتباط تنگاتنگی با هم دارند. به عنوان مثال کالیفرنیا در حال حاضر با 20.4 درصد بالاترین نرخ فقر را در آمریکا دارد که منجر به تشدید بی خانمانی در این ایالت شده است. بیکاری نیز از عوامل ساختاری بیخانمانی است. افراد با حداقل درآمد در آمریکا سی تا پنجاه درصد از درآمد خود را صرف اجاره بها می کنند و در صورتی که به هر دلیلی شغل خود را از دست بدهند، به جمعیت بی خانمان ها افزوده می شود. همچنین بسیاری از بی خانمان ها با قطع کمک هزینه اجاره، قادر به پرداخت هزینه سرپناه خود نبوده و به تدریج به بی خانمان ها پیوستند. این کمک هزینه برای افراد فقیر از دوره ریگان آغاز شده بود و از سال 2011 تا سال 2014 به تدریج قطع شد.
بن کارسون، وزیر مسکن آمریکا در مصاحبه با رادیو ملی آمریکا معتقد بود که افزایش بی خانمان ها در نیویورک به این دلیل است که سرعت افزایش اجاره بها، بسیار بیشتر از سرعت افزایش درآمدها است.
براساس گزارش ها، 71 درصد بی خانمان ها در سانفرانسیسکو به دلیل افزایش اجاره بها، خانه های خود را از دست داده اند.
بدهی های فردی به بانک ها نیز از دلایل دیگر بی خانمانی است که بعد از بحران اقتصادی سال 2007 در امریکا تشدید شد.
تبعیض جنسی، نژادی و قومی نیز از دیگر عوامل ساختاری افزایش بی خانمانی در آمریکا است. تبعیض اجتماعی و اقتصادی علیه اقلیت های نژادی باعث شده است که بی خانمانی در میان ن‍ژادهای غیرسفیدپوست بیشتر باشد؛ به طوری که 58 درصد از افرادی که در گرمخانه های نیویورک مستقر شده اندسیاهپوست آفریقایی- آمریکایی و 31 درصد آنها هیسپانیک یا لاتین تبار بودند. و فقط هفت درصد از آنها سفیدپوست بودند. از این سفیدپوست ها هم یک درصد آسیایی و سه درصد هم سفیدپوستان غیرآمریکایی هستند.
منظور از عامل ناتوانی سیستمی، ناتوانی نهادهایی است که مکلف به مراقبت و حمایت از اقشار آسیب پذیر هستند. این نهادها در کنار نهادهای اصلی همانند وزارت مسکن و شهرسازی باید نیازسنجی کنند. بویژه کودکان و افراد ناتوان یا ضعیف لازم است شناسایی شوند و برای اسکان آنها برنامه هایی طراحی شود، اما بیشتر نهادهای موظف به این کار در عمل به شعارهای تبلیغاتی بسنده کرده اند.
در سطح سوم، عوامل فردی و شخصی قرار دارد. اعتیاد به مواد مخدر و الکل،یا فقدان سرپرست خانواده از دلایل اصلی بی خانمانی است.

پیامدهای بی خانمانی
بی خانمانی منجر به بروز اختلالات روانی و مشکلات سلامتی در میان آنها شده است. به طوری که نتایج یک تحقیق نشان می داد اکثر بی خانمان های خیابانی در نیویورک، دچار اختلالات روانی یا دیگر بیماری های جسمی هستند. خوابیدن در هوای سرد و مناطق آلوده، می تواند منجر به بروز بیماری شود. ضمن اینکه با توجه به اینکه این افراد کمتر دغدغه ای برای درمان خود دارند، در صورتی که به بیماری های ویروسی مبتلا شوند، این بیماری به سادگی به بی خانمان های دیگر سرایت می کند. اکثر بی خانمان ها در آمریکا دچار سوء تغذیه هستند. براساس آمار رسمی، 58 درصد از بی خانمان های آمریکا، پول کافی برای خرید غذا ندارند.
بی خانمان ها همچنین در معرض تجاوزهای جنسی و آزار و اذیت های خیابانی قرار دارند. بی خانمان ها همچنین ممکن است جذب باندهای قاچاق مواد مخدر و انسان شوند و احتمال ابتلای آنها به مواد مخدر و الکل در مقایسه با دیگر اقشار جامعه بیشتر است.
مقامات سانفرانسیسکو از میزان استفاده از مواد مخدر در میان بی خانمان های این ایالت شگفت زده هستند. براساس آمار، روزانه صدها سرنگ استفاده شده توسط بی خانمان ها در اماکن اقامتی جمع آوری می شود که آلوده به ویروس بیماری های واگیردار نظیر ایدز و هپاتیت است.
براساس آمارهای دولتی، 22 درصد از بی خانمان ها دچار اختلالات روانی هستند. 30 درصد از آنها با آزار و اذیت مواجه شده اند. 46 درصد از آنها با مشکلات سلامتی مواجه هستند.
سطح سواد اکثر بی خانمان ها در آمریکا پایین است، به طوری که 38 درصد از آنها تحصیلات دبیرستانی را به پایان نرسانده اند و 34 درصد آنها هم دیپلم دبیرستان دارند و 28 درصد نیز تحصیلات دانشگاهی دارند.
بی خانمان ها برای دولت های محلی هم مشکلات بسیار زیادی برای آنها به وجود آورده است. آنها مجبورند، اماکنی را که بی خانمانها به آن پناه می برند را از نظر امنیتی تامین کنند و به همین دلیل به نیروی پلیس بیشتری نیاز هست. همچنین در صورتی که گرمخانه ها و اماکن اقامتی از نظر رفاهی مجهز شوند، جذابیتی برای بی خانمانها ایجاد می شود که هزینه آن فقط بر دوش ایالت خواهد بود؛ ضمن اینکه این افراد مالیات هم پرداخت نمی کنند.

وضعیت بی خانمانی در ایالت های مختلف
به نوشته روزنامه واشنگتن پست ، در سال 2013 از هر صد هزار آمریکایی، 195 نفر بی خانمان بوده اند. در کلرادو در هر صد هزار نفر، 193 نفر بی خانمان هستند. اما آمار و ارقام در نیویورک بسیار وحشتناک تر است به طوری که از هر صد هزار نفر ساکن در این شهر، 768 نفر بی خانمان هستند. براساس آمار سال 2017، نیویورک با 76501 بی خانمان در صدر فهرست شهرهایی با بیشترین آمار بی خانمان ها قرار دارد و بعد از آن لس آنجلس با 55188 بی خانمان قرار داد.
شهر نیویورک در کالیفرنیا، بیشترین آمار بی خانمان ها را دارد. براساس آمار دولتی در سال 2017، هر شب 62 هزار مرد، زن و کودک در گرمخانه ها می خوابند. این آمار در مقایسه با یک دهه پیش حدود 79 درصد افزایش داشته است. سه چهارم این افراد به همراه خانواده شان در این اماکن هستند. 38 درصد کل مقیمان این گرمخانه ها، کودکان هستند و فعالان حقوق بشر در این زمینه به دولت فدرال و ایالتی به شدت هشدار داده اند.
در میان 50 ایالت آمریکایی، بالاترین میزان بی خانمانی مربوط به ایالت هاوایی است. در این ایالت نفر از هر صد هزار نفر، 465 نفر بی خانمان هستند. بعد از آن ایالت نیویورک با 399 نفر در هر صد هزار نفر و کالیفرنیا با 367 نفر در هر صد هزار نفر بیشترین نرخ بی خانمانی را دارند. کمترین نرخ بی خانمانی در می سی سی پی، 81 در هر صد هزار نفر است و بعد از آن ایندیانا و کانزاس با 94 نفر در رتبه های بعدی قرار دارند.
این تعداد بی خانمان به نسبت جمعیت آمریکا بسیار زیاد است و می توان آن را یک بحران تلقی کرد. هرچند مقامات آمریکایی سعی می کنند آن را در حد یک دغدغه و نگرانی تنزل دهند. اما اکثر رسانه های آمریکایی از واژه بحران برای توصیف مساله بی خانمانی در آمریکا استفاده می کنند.

نتیجه گیری
در حال حاضر تعیین رقم دقیق بی خانمان ها در آمریکا تا حدی غیر ممکن است. در برخی آمارهای غیررسمی گفته می شود که بالغ بر هفت و نیم میلیون بیخانمان در آمریکا وجود دارد. بی خانمان ها را نمی توان یک جمعیت مجزا از جمعیت یک کشور دانست. براساس همان ارزش های آمریکایی و غربی، همه افراد حق دسترسی به مسکن مناسب دارند، اما در حال حاضر براساس آمار غیررسمی حدود هفت میلیون آمریکایی در گرمخانه ها، خیابان ها و یا خودروها می خوابند. به طور کلی به نظر می رسد توزیع ناعادلانه ثروت و شکاف طبقاتی در آمریکا و ضعیف شدن طبقه متوسط در این کشور، منجر به فقیرتر شدن حاشیه نشینان و افزایش اقشار آسیب پذیر در جامعه آمریکایی شده است. آمار سال 2017 نشان می دهد که میزان بی خانمان ها در مقایسه با سال 2010، سیزده درصد افزایش داشته است.
بسیاری از فعالان حقوق بشری، این وضعیت را یک تراژدی در آمریکا می دانند که مسئولان وظیفه دارند آن را مهار کنند. از نظر آنها صرف فقط یک میلیارد دلار در سال می تواند به بحران بی خانمانی در آمریکا پایان دهد، اما ظاهرا هم دولت فدرال و هم ایالت ها ترجیح می دهند به جای صرف این هزینه، بی خانمان ها را نادیده بگیرند.
=================
نویسنده: تهمینه بختیاری - کارشناس مسائل بين المللي .
.