مصرف سرانه خانگی آب در کشور و استان به ترتیب ۱۸۰و۱۵۴ لیتر به ازای هر نفر در شبانه روز است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اصفهان؛ آب زیربنای سلامتی و حیات انسان است وقتی شیر آب در خانه باز و آب سرد و زلالی جاری می شود، کمتر به کمبود آن فکر می کنید.
متأسفانه 40درصد از مردم دنیا از آب سالم محرومند. طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت روزانه 30هزار نفر از مردم دنیا به علت کمبود آب سالم و بهداشتی می میرند و 80درصد از بیماری هایی که مردم دنیا از آنها رنج می برند به طور مستقیم مربوط به تأمین نشدن آب بهداشتی و کافی است.
آب به‌عنوان یک مولفه مهم محیط‌زیست و رکن توسعه پایدار، سلامت، رفاه، صلح و امنیت در جهان محسوب می شود.کشور ایران در منطقه‌ایی قرار دارد که به علت شرایط اقلیمی و زیست‌محیطی، منابع آبی آن روز به روز کاهش‌یافته و تأمین آب مورد نیاز صنعت، کشاورزی و حتی آشامیدنی مردم با مشکلات عدیده‌ای روبرو شده است.
معادله بیلان آبی کشور حاکی از آن است که کشور در سال1400 با توجه به افزایش جمعیت و میزان برداشت‌ها وارد تنش آبی خواهد شد. ایران در منطقه آب و هوایی خشک و نیمه خشک قرار دارد که متوسط بارندگی در آن حدود یک سوم متوسط جهانی است.
به رغم کمبود جدی آب در سطح کشور هنوز هم بخش زیادی از جامعه خطر کم آبی را چنان که باید درک نکرده یا آگاهی لازم در خصوص نحوه مدیریت مصرف آب ندارد.
متوسط بارش در سالهای گذشته در کشور 250میلیمتر و در شهر اصفهان 100میلیمتر بوده است .
سرانه مصرف آب در کشور تقریباً دو برابر سرانه متوسط دنیاست بر اساس برخی آمارها ایران پس از آمریکا و کانادا سومین کشور پر مصرف آب است.
حمیدرضا جانباز مدیرعامل شرکت مهندسی آب وفاضلاب کشور معتقد است: آب آشامیدنی باید پایدار باشد و نباید به عنوان کالای لوکس به آن نگاه شود.
حرف های قابل تأمل مسئولان آبی
زاینده رود بزرگترین رودخانه دائمی منطقه میانی ایران محسوب می شود که در سال های اخیر به علت کاهش نزولات جوی و برداشت های بی رویه، خشک شده است.
محمد حاج رسولی ها مشاور وزیر و مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران چند روز پیش در سفر به شهرستان شاهین شهر و میمه با اشاره به به کاهش 60درصدی منابع آب و ذخیره کمتر از 500میلیون متر مکعبی سد زایندرود در خصوص توزیع آب در اصفهان گفت: محدودیت های اعمال شده در استان شامل 20درصد کاهش آب آشامیدنی است و باید در همه شهرستان ها، یکسان اعمال شود.
استاندار اصفهان در پاسخ به این سؤال که علت خشکسالی‌ها و کم‌آبی‌ها در استان اصفهان چه بوده است؟ تصمیم‌گیری‌های نادرست یا رعایت نکردن مردم باعث این مشکل شده است، گفت: همه عوامل می‌تواند تأثیرگذار باشد، تأخیر در اجرای برخی از طرح‌ها می‌تواند موجب به وجود آمدن این موضوع باشد، مثلاً تونل سوم کوهرنگ و سد مربوطه است که قرار بود سال۹۴ به بهره‌برداری برسد و هنوز این اتفاق نیفتاده است.
محسن مهرعلیزاده افزود: البته بخشی از خشکسالی و کم‌آبی هم به علت اجرای روش‌های نادرست مثل غرقابی است در حالی که باید الگوهای کشت و آبیاری تغییر می‌کرد
وی ادامه داد: اما درخصوص انتقال آب نیز باید گفت که تنها انتقال آب از اصفهان به استان یزد است و برای این استان سهمیه‌ای که داریم حدود ۶۰میلیون مترمکعب است،پس با صرفه‌جویی ۲۵درصدی می‌توان مشکل را حل کرد.
استاندار اصفهان در خصوص حقابه نیز خاطرنشان کرد: آن چیزی که می‌ماند آب آشامیدنی اصفهان است و در حدود 320میلیون مترمکعب است، پس کشاورزان در خصوص حقابه می‌گویند که این حقابه آبی بوده و هست که آن زمان و یا 400سال پیش و در زمان شیخ بهایی به علت کم بودن جمعیت و وسعت اصفهان، عدد مناسبی بوده است، اما با افزایش جمعیت، دیگر شاهد آن حقابه ۴۰۰ سال پیش جواب نمی‌دهد.
سیدعلی موسوی معاون برنامه ریزی و بهبود مدیریت شرکت آب منطقه ای اصفهان هم مشکل کم آبی در اصفهان را ناشی از خشکسالی و سوء مدیریت بیان کرد و گفت: بخش آشامیدنی از نظر درصد مقدار پایینی از آب را به خود اختصاص می دهد که در شرایط خشکسالی این درصد قسمت عمده ی ذخیره آب را در بر می گیرد .
از طرفی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان معتقد است تنها راه نجات ما از مشکل کم آبی، مدیریت مصرف است و اینکه بگویند برای گذر از بحران کم آبی فقط باید حاکمیت ورود پیدا کند، بهانه است بدون شک فقط با همکاری و تعامل مردم درباره مصرف بهینه آب، تعادل میان عرضه و تقاضای آب محقق می شودکه سازگار کردن مردم با کم آبی تنها مختص یک دستگاه نیست.
هاشم امینی با تأکید بر اینکه چاه های قابل مصرف چندانی در اصفهان نداریم و دست کم باید 30درصد مصرف آب، کاهش یابد، افزود: آب چاه های اصفهان متأثر از زاینده رود است و اگر این رودخانه خشک باشد، چاه ها نیز آب چندانی ندارد.
مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست هم گفت: برنامه ریزی نامناسب موجب تنش های اجتماعی بیشتر در خصوص آب خواهد شد.
علی مریدی با اعلام کاهش 30تا100 درصدی روان آب‌ها درکشور، بر لزوم بازنگری طرح‌های توسعه منابع آب تأکید کرد و با اشاره به نقش مهم مردم در مدیریت مصرف افزود: همکاری مردم برای اجرایی شدن یک برنامه‌ریزی دقیق همراه با فرهنگ‌سازی و آموزش ضروری است.
قصه تکراری کم آبی در استان اصفهان
با وجودیکه پارسال بارندگی در فصل سرد استان اصفهان 70درصد کاهش یافته بود و به رغم بارش های خوب بهاره، به گفته مسئولان آبی استان، در حال حاضر خروجی آب از سد زاینده رود فقط به تأمین آب آشامیدنی اصفهان اختصاص دارد و ذخیره گاه های اصلی در مناطق شرقی و غربی استان اصفهان، آبی برای کشاورزی ندارند.
سعید قدوسی پور معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه ای اصفهان گفت: در بخش مصرف آب آشامیدنی از حوضه زاینده رود 40سال پیش ،فقط 30میلیون متر مکعب بود که امروز با افزایش جمعیت این مقدار به 400میلیون متر مکعب رسیده است.
آب زاینده رود باید جمعیت 6میلیون نفری استان های اصفهان و یزد را پوشش دهد.
به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اصفهان، به منظور تأمین مطمئن آب آشامیدنی ساکنان شهرها و روستاهای استان اصفهان در فصول گرم امسال محدودیت برداشت بین سد زاینده رود و سد چم آسمان که محل برداشت آب آشامیدنی اصفهان است، اجرا می شود.
مسعود میرمحمدصادقی افزود: بر این اساس مقرر شده است که حداقل آب مورد نیاز باغها در یک برنامه زمان بندی شده با باز و بسته کردن انها سنتی همچنین قطع و وصل پمپاژهایی که از رودخانه برداشت می کنند، تأمین شود.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان هم با بیان اینکه بارشهای ایستگاه چلگرد مربوط به حوضه آبریز زاینده رود از ابتدای سال آبی جاری تا کنون، 758میلیمتر بوده است گفت: این میزان پارسال هزار و 400میلیمتر و متوسط بلندمدت آن هزار و 403میلیمتر بوده که نسبت به بارش پارسال و دراز مدت 45درصد کاهش یافته است.
حسن ساسانی افزود: هم اکنون حجم ذخیره سد زاینده رود 305میلیون مترمکعب است که این میزان پارسال 414میلیون متر مکعب بدون در نظر گرفتن آب رها شده برای کشاورزی اصفهان بوده و میانگین دراز مدت آن هزار میلیون مترمکعب است.
وی حجم آب ورودی به دریاچه سد زاینده رود از ابتدای سال آبی جاری را 398میلیون مترمکعب اعلام کرد و گفت: این میزان پارسال 945 و میانگین دراز مدت آن 993میلیون متر مکعب بوده است.
به گفته مسئول اداره مهندسی و مطالعات اداره کل منابع طبیعی و آبخیز داری استان اصفهان، بندخاکی سیبک شهرستان فریدونشهر منبع بزرگ تأمین زاینده رود و رودخانه دز است که امسال آبگیری نشد
حمید لیاقتی با بیان اینکه این سد آخرین ذخیره گاههای بود که تابستان ها آب آن تمام می شد افزود:300هکتار زمین کشاورزی از این سد آبیاری می شد.
همچنین عباس کاظمی رئیس گروه مطالعات آب سطحی شرکت آب منطقه‌ای اصفهان با اشاره به میزان 30درصدی بارش‌ها به صورت برف در حوضه‌های بالادستی زاینده‌رود و میزان بارندگی حدود 93میلیمتری به طور متوسط در استان اصفهان افزود: در حال حاضر درکشور نسبت به بلند مدت شاهد کاهش30درصدی بارش ایم و استان اصفهان با 28درصد کاهش بارندگی رتبه نهم خشکسالی را دارد.
صرفه جویی یعنی مصرف متعادل نه کاهش مصارف ضروری
موضوع آب در کشور مسئله‌ایی فراگیر است و نیاز به عزم ملی برای مدیریت مصرف دارد. رهبر معظم انقلاب در بند 4 سیاست ابلاغی اصلاح الگوی مصرف، به لزوم آموزش روش های بهینه مصرف در کلیه تأکید می‌فرمایند.
آموزش صرفه جویی آب فقط در دوران بحران کمبود آب، اهمیت ندارد. بلکه حتی این موضوع در شهرها و روستاهایی که با مشکل کمبود آب مواجه نیستند، باید مورد توجه قرار گیرد.
در چندسال اخیر اقلیم آب و هوایی کشور تغییر کرده و اقلیم برخی از نقاط کشور از نیمه خشک به خشک تبدیل شده است اما هنوز بعضی از مردم آب را درست مصرف نمی کنند و بدمصرفی هنوز در میان برخی از مردم رواج دارد در حالیکه باید مردم به این باور برسند که پایداری رفاه و آرامش آنها در گرو اعمال مدیریت مصرف آب است.
هم اکنون بیش از چهار میلیون و 70هزارنفر در 56شهر و 300روستا زیر پوشش طرح آبرسانی اصفهان بزرگ قرار دارند، بنابراین اگر این تعداد مصرف روزانه خود را مدیریت کنند به گونه‌ای که آب کمتری نسبت به گذشته مصرف کنند با مشکل شدید کم آبی مواجه نمی‌شوند.
صرفه جویی به معنای درست مصرف کردن است نه مصرف نکردن یا کم مصرف کردن.
نگارنده: سیده پروین امامی