همیشه پای چینی‌ها در میان است

به گزارش خبرگزاری صداوسیما از قم، اگر سری به اطراف حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها بزنید، مغازه هایی را می بینید که با ویترین های رنگارنگ یکی از معروفترین سوغاتی های کشور را به رخ عابران می کشانند؛ شیرینی اصیل و معروف قم، سوهان.

اما در کنار مغازه های سوهان فروشی، افرادی را می بینید که گیرایی هنر دست هنرمندان قمی نظرشان را جلب کرده و برای لحظاتی آنان را در مقابل ویترین انگشتر فروشی ها متوقف کرده، انگشترهایی که حاصل ذوق و هنر استادان زبردست قمی است.

آقای حسین زاده از مغازه داران اطراف حرم است؛ او می گوید برخی مشتری ها آنقدر مجذوب انگشتر های دست ساز قم می شوند که آدم احساس می کند این انگشتر ها شاید روزی جای سوهان را به عنوان سوغات قم بگیرند!

دیدن این صحنه مرا برای تهیه گزارش به کارگاهی در دل شهر کشاند؛ جایی که در آن حدود 12کارگر زیر نظر یکی از استادان به نام این حرفه، مشغول تراش نقره هایند.

برای ساختش زمان زیادی لازم نیست، ذوق می خواهد و کمی مهارت، این را میلاد می گوید؛ او 23ساله است و از سال85 وارد این کار شده.

میلاد فندکش را بر می دارد و می زند، شعله گاز مخصوص را روشن می کند و شروع به آب کردن نقره های خالص می کند؛ سپس مقداری از آنها را داخل قالب می ریزد تا شکل اولیه رکاب انگشتر را به خود بگیرد، بعد شروع می کند به ساب زدن و ظریف کاری...

حالا نوبت می رسد به هنر آقا میلاد گل وردی، یک بسم الله الرحمن الرحیم می گوید و شروع می کند به تراشیدن نقش هایی که قرار است روزی زینت بخش انگشتان من و شما باشد.

میلاد شاگرد یکی از بهترین استادان انگشترساز قم یعنی استاد مهدی ابراهیمی است؛ استاد در خصوص شاگردش می گوید: میلاد از بهترین انگشترسازان قمی با آثاری شاخص است.

استاد ابراهیمی و برادرش سالهاست که چراغ کارگاه آبا و اجدادیشان را روشن نگاه داشته اند؛ شاگردانشان از هر قشری هستند؛ دانش آموز، کارگر و حتی طلبه و تاجری از کشور عراق.

 استان قم با 400کارگاه، قطب ساخت انگشترهای منحصر به فرد کشور

استاد هادی ابراهیمی می گوید: شاگردانم از هر سن و طیفی هستند، از شاگرد 14ساله گرفته تا 70ساله.

او می افزاید: یادگیری این هنر اصیل نیازمند زمان زیادی نیست و کسی که این کار را از صفر شروع می کند، تنها چهار ماه برای یادگیری زمان نیاز دارد و یک میلیون و 500هزار تومان هم به عنوان سرمایه اولیه، برای خرید تجهیزاتش باید هزینه کند.

او می گفت: هر کس وارد این کار شود در همان ابتدای کار ماهی دو میلیون تومان درآمد دارد و با این جملات شاگردانش را برای ادامه کار تشویق می کرد.

البته استاد مهدی هم در تایید حرف های برادر، پا را فراتر گذاشت و از درآمد خودش گفت که ماهانه بین 10تا20 میلیون تومان است، درآمدی که خستگی را از تن هر استاد کار انگشرسازی به در می کند.

محمد، دیگر شاگرد استاد ابراهیمی در مورد انگیزه اش از ورود به این کار گفت: وقتی یک اثر هنری را خلق می کنی و دوباره می روی سراغ بعدی، لذتی دارد وصف ناشدنی، تازه درآمدش هم خوب است.

معاون صنایع دستی، سازمان میراث فرهنگی استان قم می گوید : در استان قم 400کارگاه ساخت انگشترهای نقره وجود دارد که این ظرفیت استان قم را به قطب انگشتر سازی کشور تبدیل کرده است.

بحرینی قدمت ساخت انگشتر های امروزی در قم را 70سال اعلام می کند و ساخت نخستین انگشتر ها در قم را بر اساس یافته های باستان شناسان از تپه صرم، متعلق  به دو هزار سال پیش می داند.

او می افزاید: کار هنرمندان قمی آنقدر زیبا و پر طرفدار است که در کنار بازار داخلی، نظر مشتریانی از کشورهای آمریکا، فرانسه، بحرین، امارات و عراق را نیز به سوی جلب کرده است.

او به استقبال خوب مردم لبنان از برپایی نمایشگاه دستاوردهای تولیدکنندگان قم در شهر نبطیه اشاره می کند و می گوید: در این نمایشگاه که اواخر اردیبهشت امسال در لبنان برپا شد، انگشترسازان قمی توانستند در مدت زمان یک هفته 15هزار دلار از فروش  تولیدات منحصر به فرد خود به دست آورند.

پای چینی ها در کفش استادان ایرانی !

حسینی از کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی می گوید: تصور نکنید انگشترهایی که استادان این هنر می سازند همان انگشترهاییست که در دست بیشتر افراد جامعه دیده می شود بلکه90 درصد بازار انگشترهای نقره، متعلق به انگشترهای صنعتی و چینی است، برای آنها وقت و هنری صرف نشده و در دستگاه تولید می شود، اما هنر دست 70 استاد کار قمی "تومنی صنار توفیر دارد ".

حسینی می گوید: گاهی ساخت یک انگشتر تنها یک روز زمان می برد و گاهی دو هفته، و این یعنی ارزش افزوده دو تا 10برابری.

او می افزاید: ارزش ریالی یک انگشتر نقره زیر صدهزار تومان است اما مشتری ها همین انگشتر را تا 3میلیون تومان هم سفارش می دهند و این یعنی تجلی ذوق و هنر استاد در درون انگشتر که این هنر در انگشترهای قاچاق و صنعتی دیده نمی شود.

استاد هادی ابراهیمی، می گوید: هنر انگشرسازی هم مثل صنایع دیگر کشورمان با بحران قاچاق دست و پنجه نرم می کند، به طوری که هم اکنون علاوه بر وجود تعداد زیاد مراکز فروش انگشترهای چینی و تایلندی، قاچاق انگشتر نیز زخمی بر پیکر زحمت کشان این عرصه شده است.

او می گوید اگر حمایتی باشد و بتوانیم ابزار کار را در داخل کشور تولید کنیم قیمت تمام شده برای مشتری کمتر شده و بازار از دست چینی ها و تایلندی ها خارج می شود اما چه کنیم که نه نظارتی هست و نه حمایتی.

درستی گفتار استاد را به راحتی می توان باور کرد چرا که وقتی سری به مجتمع تجاری برلیان زدم پر بود از سنگ های چینی، سنگ هایی که نه اصالت دارند و نه ارزش معنوی.

سفارش ساخت انگشتر از سلیمان نبی

استادان ابراهیمی آن‌چنان هنر و ذوق خود را روی آفرینش انگشتر‌هایشان خرج می‌کنند که انگار از سلیمان نبی سفارش ساخت انگشتر نبوت را گرفته اند. تراش‌هایی دقیق بر سنگ‌های مرغوب، همر‌اه با قالب و فرم و طرحِ رکاب، ترکیبی ماندگار ایجاد می‌کنند که برای خلقش باید دانش و تجربه و حس زیباشناسی یک استاد را در دست داشت.

تناسب ارزش نگین، دور حلقه رکاب، جنس و کاربرد سنگی که به کار می‌رود، نیاز و سلیقه مشتری، همه و همه از عناصر تعیین کننده تولید یک انگشتر منحصر به فرد است. شناخت معادن و سنگ‌های طبیعی و تشخیص تفاوت آن با شیشه و سنگ‌های مصنوعی و نیز جغرافیای فرهنگی نگین، از دیگر اطلاعاتی است که باید در سینه‌ یک استاد کار بلد وجود داشته باشد.

زمرد، توپاز، حدید، فیروزه، عقیق، یاقوت سرخ، درّ نجف، زبرجد، یاقوت کبود، درّ مودار (روتایل) و نگین های خطی قدیمی سنگ های اصلی هستند که بر تارک انگشترها جا خوش می کنند.

انگشترهای ایران در سکوی پنجم جهان

ایران ما بعد از ایتالیا، ترکیه، تایلند و هند رتبه پنجم در ساخت انگشتر را دارد اما با توجه به ریشه مذهبی اگر شرایط فراهم باشد ، می تواند سکوی نخست را از آن خود کند.

معاون صنایع دستی، سازمان میراث فرهنگی استان قم می گوید: کشورهای اطراف مثل عراق و حوزه خلیج فارس می توانند بازار هدف مناسبی برای صادرات انگشتر باشند.

صادراتی که اگر نبضش را کوک کنند، بسیاری از جوانان با استعداد و هنرمند ایرانی مثل آقا میلاد می توانند با یک تیر دو نشان برنند، هم هنری بیاموزند و هم کمک حال اقتصاد خانواده و کشورشان باشند.

حاجی احمدی_ خبرگزاری صداوسیما_ قم