گلستانکوه خوانسار یکی از زیباترین رویشگاه لاله های واژگون روزهای نابودی خود را سپری می‌کند، تا جایی که به عقیده گیاه شناسان، این گیاه نادر در حال نابودی است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، مرکز اصفهان ؛ خوانسار در150کیلومتری شمال غربی اصفهان واقع شده وباوجودآنکه فاصله ی زیادی باکویرنداردجزیکی ازخوش آب وهواترین مناطق کشوربه حساب می آیدو هرساله میزبان گردشگران زیادی است.
وجود یک کوهستان در کویرمرکزی ایران شاید دور از ذهن به نظر برسد اما شهر خوانسار در استان اصفهان یکی از نمونه های آن به شمار می رود که جاذبه های هنرمندی نقاش هستی واعجازی در قلب طبیعت را به ما نشان می دهد.
بانزدیک شدن به شهرخوانسارودرفاصله ی حدود15 کیلومتری آن کوهی به چشم می خوردکه گلستانکوه نام داردکه باارتفاع سه هزارو 631 متری خودازجنوب غربی به شمال شرقی کشیده شده،کوهی که درسایه سارش منطقه ی حفاظت شده ای قرارداردکه به واسطه رویشگاه های طبیعی لاله واژگون شهره و از جاذبه‌های دیدنی کشور است.
لاله های واژگون گنجینه ارزشمند خوانسار
همین که بهار از راه می رسد و بارقه های خورشید جان می گیرند، لاله های واژگون سر از خاک سرد بیرون می آورند تا راه آسمان را در پیش بگیرند و سرشان را به زیر بیاندازند.
لاله ی واژگون نام یکی از گلهای کمیاب است که از اوایل بهار و بین ۴۰ تا ۶۰ روز بعد از فرا رسیدن سال نو، شروع به رویش می کند و به رنگ سرخ مایل به بنفش و گاهی زرد که با وزش باد ، رنگ این گلها به سیر و روشن تغییر می کند تا چشم ها را خیره کند.
این گیاه به دلیل سر افکنده ی خود به گل سر به زیر محجوب ایرانی نیز شهرت دارد و یکی از نمونه های منحصر به فرد طبیعی در کشوراست. نامش را گل اشک و اشک مریم هم گذاشته اند چرا که مقداری شبنم در بین این گلها جمع می شود و مانند اشک از گل به پایین می‌چکد.
این گل سر به زیر خواص دارویی زیادی را در پیاز خود جای داده است. پیاز این گیاه داروی موثری برای دردهای رماتیسمی و دردهای مفصلی و پاک کننده دستگاه کبدی به شمار می رود اما جزء داروهای سمی نیز هست و مصرف آن باید زیر نظر پزشک باشد.
این گیاه با وجود همه ی زیبایی ها، عمر کوتاهی دارد و تنها از اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد مهمان دشت می شود.
منطقه حفاظت شده گلستانکوه به وسعت 950 هکتار که 150 هکتار آن پوشیده از لاله های واژگون است ، متوسط بهار هر سال از حدود 35 هزار گردشگر میزبانی می کند.
سراسر منطقه ی گلستان کوه با قامتی استوار , با وجود قنات و چشمه های کوچک آب پر از جاذبه های طبیعی است که هر یک جلوه ای تماشایی را به منطقه بخشیده اند. با قدم زدن و دیدن این زیبایی ها می توانید در آنها غرق شوید و هدیه ای از جنس آرامش از طبیعت بگیرید.
و با ارزش ترین گنجینه ی منطقه، دشت لاله های واژگون است که با پوشیدن لباس متفاوت بر تن طبیعت منظره ای کم نظیر را در فصل بهار به وجود می آورد.
منطقه‌ای سرسبز و خوش آب و هوا که سراسر آن، پوشیده از انواع گلهای زیبا و از نظر پوشش گیاهی دارای بیش از ۷۰ گونه گیاهی از جمله گز انگبین ( ماده ی اولیه ی تهیه شیرینی گز )، گزعلفی، ریواس، کنگر، آویشن، پیاز کوهی و گل پیازموسیر است که بوی آنها از سراسر دشت به مشام می رسد.
زنگ خطر نابودی لاله های واژگون گلستانکوه
چند سالی است که علاوه بر بارندگی های اندک ، بوته کنی وچیدن لاله های واژگون وپیازآنها توسط برخی گردشگران و افراد سودجو آن هم درفصل تکثیرورویش،بهره برداری افزون برظرفیت همچنین تغییرات طبیعی ،زنگ خطر انقراض لاله های واژگون را به صدا درآورده است ودیگرازفراوانی وشکوه لاله‌های واژگون خبری نیست .
این منطقه همیشه دربهارپوشیده ازگون‌های گزانگبین وپیازوحشی موسیروانواع گلهای زیبا از جمله لاله‌های سرنگون، بیشه زار، آتشی وکوهی است که درمیان بوته‌های گزانگبین وحتی صخره‌ها می‌رویندوخاصیت داروئی نیزدارند .هرچند این سال ها از فراوانی آنها کم شده است. مهمترین پوشش گیاهی گلستانکوه،لاله های واژگون به رنگ سرخ مایل به بنفش وگاهی زرد که در بهار جلوه گری می کند اما عمرکوتاهی دارد .
ابراهیم پورهاشمی رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان خوانسار با بیان اینکه گل های لاله واژگون هر ساله ازنیمه اردیبهشت شروع به باز شدن می کند، اما امسال با توجه به تغییرات دمایی این گونه گیاهی زودتر از موعد گل دهی خود را آغاز کردگفت: این اتفاق منجر به حضور زودهنگام گردشگران در زیستگاه‌های طبیعی این گیاه شد که طبق مطالعات یکی از بزرگترین عامل زوال آن، بازدیدهای کنترل نشده گردشگران است.
به گفته یکی از فعالان محیط زیست گفت: بیش از 30 دوستدار محیط زیست درفصل رویش گلها درمنطقه گلستانکوه خوانسار به مراقبت می پردازنداما باتوجه به وسعت منطقه موفقیت آمیز نبوده است.
علی معصومی اضافه می کند:با آنکه بارها وبارها تأکیدشده است که گلهاي وحشي فقط دراقليم خاص خودمي رويند اما باز هم بسیاری ازافراد،پنهان ازديدگان محيط بانان منابع طبيعي،لاله ها را ازساقه جدامي كنند.
وی افزود: درفصل تكثير و رويش لاله هاوگل های وحشی،كندن زمين توسط روستاییان برای يافتن گیاهان دارویی وگرانقیمت موسير،سبب بيرون افتادن ريشه وپيازگل لاله واژگون می شودکه باعث نابودي وجلوگیری از رويش مجددگل درسالهاي بعد می شود.
رئیس اداره منابع طبیعی وآبخیزداری شهرستان خوانسارهم مدعی است بانیروی اندک این اداره امکان کنترل کل منطقه گردشگری گلستانکوه وجود ندارد.
ابراهیم پورهاشمی افزود: امسال نیز همانند پارسال حفاظت از این منطقه با نظارت اداره به اعضای شرکت تعاونی گلستانکوه قلعه بابا محمد (حدود 100 نفراز اهالی روستا ) سپرده شد که از بهره برداران عرفی و قدیمی مراتع گلستانکوه و قلعه محسوب می شوند
و با توجه به وابسته بودن امرار معاش آنها به مراتع،حفاظت آن را تضمین می کند.
سیدحسن شفعتی فرماندارخوانسار هم گفت: با توجه به اینکه درآمد منطقه گلستانکوه حاصل از پرداخت ورودی توسط گردشگران،ایجادنمایشگاه وفروشگاه ودیگرامکانات رفاهی به اعضای این شرکت تعاونی می رسد و در حفظ و مراقبت از آن کوشا هستند.
اما دوستداران محیط زیست خوانسار معتقدند تحویل منطقه به مردم این روستا موجب تخریب بیشتر منطقه خواهدشدچرا که آنها بدون نظارت اقدام به کندن مراتع می کنند.
به گفته آنها، بعضی افرادمحلی سودجوبه طمع برداشت موسیر،شبانه به گلستانکوه هجوم می‌آورندودرتاریکی شب علاوه برموسیرپیازلاله‌های واژگون رانیزجمع‌آوری می‌کنندواین موضوع موجب نابودی سریع این گنجینه ارزشمندطبیعی شده است.
فرماندارخوانساربا اشاره به اجرای طرح ساماندهی این گردشگاه طبیعی با مشارکت اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان از حدود هفت سال پیش گفت: مسئولیت نظارت منطقه گلستانکوه زیر نظر بخش خصوصی از مفاد طرح است چرا که دلسوزی اهالی روستا بیشترازدیگر افراد است ونتیجه این اقدام درآینده نتیجه بخش خواهدبود .
طبیعت در همه ی فصول زیبایی های خاص خودش را دارد اما منطقه ی گلستان کوه خوانسار از اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد میزبان لاله های واژگون می شود که بسیار دیدنی هستند شاید با پایان بهار لاله ها از دشت خداحافظی کنند اما به علت کوهستانی بودن منطقه در فصول گرم، هوا بسیار مطبوع و معتدل است و می تواند یکی از مقاصد سفر شما باشد.
نگارندگان: محمد صدیقیان و سیده پروین امامی