جلسه شورای همگانی گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم، با محوریت شاخه مهندسی برق و کامپیوتر، تحت عنوان «نهادینه سازی، نتیجه گرایی و آینده پژوهی علم» در تالار اجتماعات فرهنگستان علوم برگزار شد.
دکتر ابراهیم اصل سلیمانی استاد دانشگاه تهران و همکار مدعو فرهنگستان علوم پیرامون درباره نهادینه سازی، نتیجه گرایی و آینده‌ی پژوهی علم و نگاهی به عوامل عدم رشد علم و تکنولوژی در ایران با تأکید بر موارد ذیل سخنرانی ایراد کرد: «تکامل یک تکنولوژی».
«اشکال اساسی کجاست که عاقبت تکنولوژی در کشور ما فاقد ارتقا کیفیت، هزینه و رقابت می‌باشد؟».
«باید بپذیریم که تکامل علم و تکنولوژی بدون درک مبنای فلسفی همان شاخه امکان پذیر نیست».
وی گفت: علم و تکنولوژی باید جزو حیات فکری جامعه باشد. علم و پژوهش دارای اعتبار عام است نه خاص. این مطلب باید به وجدان جامعه تبدیل شود تا معتبر بماند و جاودانه باشد و بدون شکل گیری ساختار فکری و علمی، هیچ گونه پیشرفت علمی در کشور به وجود نخواهد آمد.
اصل سلیمانی افزود: تکامل علم و تکنولوژی بدون درک فلسفی همان شاخه علمی ممکن نیست؛ هایزنبرگ اولین کتابی را که درباره کوانتوم می نویسد همان تکامل فلسفی آن است، یعنی مبنای تفکر خود را توضیح می دهد؛ بنابراین تنها راه موفقیت، توجه به این نکته است که علم و فلسفه از هم جدا نشدنی هستند.
دکتر کامبیز بدیع استاد پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات و همکار مدعو گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم سخنران بعدی بود که سخنانی با عنوان «علم و ساختار آن» ایراد کرد و بر سه مبحث «نهادینه سازی علم»، «فرآورده دهی علم» و «آینده پژوهی علم» تأکید کرد.
وی بر ارتباط علم با فلسفه در سه مبحث انتولوژی یا وجودشناسی، اپیستمولوژی یا معرفت شناسی و متدلوژی یا روش شناسی تأکید کرد و گفت: در موضوع نهادینه سازی علم، بهسازی مفاد آموزشی با تاکید بر چرایی های واقعیات مهم است و یک پژوهشگر باید به سمت چرایی‌های یافته‌های علمی و یافتن چارچوب های معنادار یعنی اعتبار سنجی و راستی آزمایی ترغیب شود.
استاد پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: باید افراد را برای دست یافتن به فرهنگ مطالعه تشویق کرد، باید در کاربرد واژگان علمی درخور و جامعیت بخشی به زبان علم در قالب زبان بومی تلاش کنیم.
وی گفت: در آینده پژوهی علم، مطالعه روند بسط علم و گسترش فن شناسی در ابعاد مختلف از نظر اقتصاد، اجتماع، فرهنگ و زیست بوم مهم است.
استاد پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات بر القای حس تعهد در قبال حوزه‌های کاری و بها دادن کیفیت علمی کار در حال انجام نیز تأکید کرد.
آخرین سخنران دکتر جواد صالحی استاد دانشگاه صنعتی شریف و عضو وابسته فرهنگستان علوم بود.
وی درباره اهمیت ایجاد اتاق علم با توجه به «نهاد‌های مشابه و مرتبط»، «معیار سنجش علم مرز شکن»، «مرزشکنی علمی چگونه صورت می‌پذیرد؟»، «ضرورت و هدف از تشکیل اتاق علم»، «علوم مورد استفاده»، «راهکارها» و «برخی تعاریف در علم سنجی» سخنرانی کرد.
صالحی گفت: ما باید به دنبال علمی برویم که در بیست تا سی سال آینده مطرح خواهد شد، باید اتاق علمی را تعریف کنیم که به دنبال پژوهش‌های دراز مدت باشد؛ علم باید مرز شکن باشد و موجب ایجاد قدرت، ثروت و تمدن نوین شود تا بتواند منجر به دریافت بهترین جوائز علمی در سطح جهان شود.
وی افزود: یکی از مهم ترین روش های شناسایی آینده به خود انسان برمی گردد، باید برجستگان علمی را شناسایی و اطلاعات شفاهی آن‌ها را استخراج کنیم؛ پیدا کردن علم مرز شکن، خودش یک علم است، این دانشی از جنس فلسفه علم است.
استاد دانشگاه صنعتی شریف گفت: باید به دنبال پژوهش‌های بنیادین باشیم، علوم بنیادین و نو ظهور پایه اصلی شکل دهی و پیشرفت تمدن جدید است.
وی افزود: مأموریت اتاق فکر باید آگاهی بخشی و جهت دهی به موجودیت های پژوهشی کشور و پژوهشگران برای انتخاب بهترین موضوع پژوهشی با استفاده از ابزار‌های ساده و پیشرفته در علم «علم شناسی» باشد تا بدین ترتیب بتوانیم رهبری علم مرز شکن یا حداقل قسمتی از آن را در ایران به دست گیریم.
در پایان جلسه پرسش و پاسخ میان حاضران و سخنرانان برگزار و بر ایجاد کارگروهی در فرهنگستان با عنوان اتاق علم به منظور بررسی بنیادی مسائل تأکید شد.
دکتر علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و عضو وابسته گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم نیز در بخش پایانی جلسه با توجه به موضوعات مطرح شده در سخنرانی ها، درباره پیشران‌های علم و فناوری سخنانی ایراد کرد. رئوس مطالب بیان شده توسط وی بدین شرح است:
۱) توسعه علم و فناوری، یک نسخه واحد که قابل تسری به تمام کشور‌ها باشد، ندارد.
۲) سیر تحول اجتماعی، تاریخی و پیشینه فرهنگی از جمله عوامل مؤثر بر توسعه علم و فناوری است.
۳) نقش توسعه مدنی و فرهنگی و تعلیم و تربیت یک جامعه در صورت فراهم شدن بستر فرهنگی چاره ساز خواهد بود.
۴) به علت فراهم شدن عدالت اجتماعی به مفهوم همه ابعادش در یونان باستان، تعداد نام آوران آن‌ها با تعداد نام آوران ایران در قبل از دوره اسلام، قابل مقایسه نیست.
۵) نقش حکمرانی و شیوه حکمرانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
۶) نقش و جایگاه روابط و تعاملات بین المللی بسیار حائز اهمیت است بدین صورت که نمی‌توان محصور بود و در علم و تکنولوژی پیشرفت داشت.
۷) بازار‌های اقتصادی در توسعه علم و فناوری بسیار اهمیت دارد.
بر این اساس باید عنوان کرد که توسعه فرهنگی و مدنی ما بسیار رشد کرده است، نقش شیوه حکمرانی بستر عدالت پروری است و انقلاب اسلامی این بستر را فراهم کرده است. ما نیاز به یک هوشمندی داریم که بتوانیم الگو سازی و حرکت کنیم.