حدود ٢ و نیم میلیارد گوشي هوشمند در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد و طبق آمار منتشر شده در سال ٢٠١٧ ، ایران سهمي سی میلیون نفری با ضریب نفوذ ٣٧ ٪ دارد که باعث میشود در رده ٣۴ قرار گیرد.
چکیده مصاحبه پژوهشی:
- در حال حاضر تعداد گوشي هاي هوشمند، در کشور حدود 40 ميليون است؛ ضريب نفوذ حدود 50 درصد، ضريب نفوذ بالايي است.
- گوشي هوشمند جزئي از حريم شخصي است. در خصوصي ترين محل زندگيتان، حضور دارد و سبک زندگي را تغيير داده است.
- گوشي هوشمند ارتباط را تسريع و مراقبت از ارتباط را سخت تر مي کند.
- استفاده از گوشی هاي هوشمند و حضور در فضای مجازی می تواند مفید یا مضر باشد. هر فرد با توجه به نوع زندگی و تعاملاتش باید بتواند به خوبی، حضور و استفاده اش از این فضا را مدیریت کند.
پژوهش خبری صدا وسیما: تلفن هاي همراه يا گوشي هاي هوشمند در لايه هاي مختلف قابل بررسي است. [1] در حال حاضر، گوشی‌های هوشمند، وسيله اي شخصي، که افراد با آن زندگي مي کنند؛ مفهوم حريم خصوصي و سبک زندگي را تغيير داده است؛ در اين چارچوب در مصاحبه پژوهشی با؛ سيد محمد رضا اصنافي و نگين يشمي، کارشناسان حوزه فضاي مجازي موضوع « حريم خصوصي در استفاده از موبايل هاي هوشمند؟! » را با طرح سئوالات زير مورد بررسي و واکاوي قرار داديم:
پژوهش خبری: آمار گوشي هاي هوشمند(ضريب نفوذ) در ايران چقدر است و به لحاظ جهاني در چه رتبه اي هستيم؟
نگين يشمي، متخصص طراحي رفتار در حوزه فناوري اطلاعات: حدود ٢ و نیم میلیارد گوشي هوشمند[2] در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد و طبق آمار منتشر شده در سال ٢٠١٧ ، ایران سهمي سی میلیون نفری با ضریب نفوذ ٣٧ ٪ دارد که باعث میشود در رده ٣۴ قرار گیرد. رشد خدمات مبتنی بر تلفن هاي هوشمند در ایران سبب پذیرش فرهنگي استفاده از آنها به عنوان ابزار اصلی مورد استفاده در زمينه های مختلف است.
سيدمحمدرضا اصنافي، پژوهشگر حوزه فضاي مجازي: آمار دقيقي را وزارت صنعت و معدن ارائه نداده است؛ چيزي که در مصاحبه ها گفته شده، در حال حاضر تعداد گوشي هاي هوشمند، حدود 40 ميليون است. رتبه بندي جهاني هم در اين حوزه وجود ندارد. به نظر مي رسد ضريب نفوذمان حدود 50 درصد ضريب نفوذ بالايي است.
پژوهش خبری:گوشي هاي هوشمند چه رابطه اي با حريم خصوصي دارد؟
نگين يشمي، متخصص طراحي رفتار در حوزه فناوري اطلاعات: شرایط امروز با گذشته فرق کرده است. فعالیت هاي مختلفی که قبلا در فضای فیزیکی اتفاق می افتاد؛ امروزه از طریق گوشی هاي هوشمند پیگیری می شوند. این فعالیت ها را می توان به سه دسته کلی تقسیم نمود. دسته اول فعالیت هاي اجتماعی است که در قالب شبکه هاي اجتماعی تعریف می شوند. دسته دوم فعالیت هاي فردی است که شامل برنامه هاي ورزشی، سرگرمی و ... است؛ دسته سوم فعالیت هاي کاری که شامل برنامه هاي ارتباطی یا برنامه ریزی می شوند. هرکدام از این فعالیت ها در دنیای واقعی، حریم مشخصی دارند که افراد مایل به اشتراک گذاری اطلاعات آن نیستند؛ به عنوان مثال ممکن است کسی مایل نباشد وزنش را به کسی بگوید یا از رژیم غذایی اش صحبت کند. حال که ما به ازای یک رفتار در دنیای فیزیکی را در گوشی هاي همراه داریم، این فعالیت(مثلا یک اپلیکیشن ورزشی) جزء حریم شخصی فرد قرار می گیرد و فرد باید بتواند با میل خودش اطلاعاتش را منتشر یا مخفی کند.
سيدمحمدرضا اصنافي پژوهشگر حوزه فضاي مجازي: گوشي ها به دليل اينکه يک وسيله شخصي است با لپ تاپ يا کامپيوتر در خانه که وسيله عمومي است فرق دارد. گوشي هاي هوشمند هميشه همراه شماست؛ در رختخواب، محل کار و جزئي از بدن ماست، قاعدتاً اطلاعاتي که با اين گوشي جابجا مي شود؛ شخصي است. گوشي هوشمند جزئي از حريم شخصي مي شود. داده هايي که در آن ثبت مي شود؛ کاملا شخصي است. داده اي که خود شما توليد مي کنيد؛[3] ؛ مي تواند داده هايي باشد که در حريم شخصي شما توليد مي شود. مسئله اين است که چه کساني به آن دسترسي داشته باشند، کسي که آن گوشي را توليد مي کند به آن دسترسي دارد؛ کسي که خدمات را ارائه مي کند به حدي از اين داده ها دسترسي دارد؛ تغيير محسوسي در حريم خصوصي اتفاق افتاده، قبلا انتخاب ميکردي که کسي در حريم شخصي شما باشد يا نباشد. الان نمي شود انتخاب کرد که کسي در حريم شخصي باشد يا نباشد؛ يک عده هستند مي تواني انتخاب کني چه کسي باشد؟ شما انتخاب مي کنيد که کدام کمپاني به حريم خصوصي شما دسترسي داشته باشد [4] ؛ در واقع اگر تصميم داشته باشي که کسي به حريم خصوصي شما دسترسي نداشته باشد اين مسئله منتفي است.
پژوهش خبری:آيا مي توان گوشي هوشمند را به عنوان يک ابزار موثر در تاثير بر حريم خصوصي افراد بيان کرد؟ چرا؟
نگين يشمي، متخصص طراحي رفتار در حوزه فناوري اطلاعات: گوشی هاي هوشمند شکل زندگی را تغییر داده اند. همه اطلاعات و فعالیت هاي فرد در قالب برنامه هاي موبایلی تعریف می شوند و به راحتی قابل انتشار هستند؛ لذا گوشي هاي هوشمند بسیار بر حریم خصوصی افراد اثرگذارند.
سيدمحمدرضا اصنافي، پژوهشگر حوزه فضاي مجازي: گوشي هاي هوشمند، در حال حاضر، وسيله اي شخصي است؛ که شما با آن زندگي مي کنيد؛ بنابراين وسيله اي است که مفهوم حريم خصوصي را تغيير داده است.
پژوهش خبری:نقش گوشي هوشمند در تغيير سبک زندگي چيست؟
سيدمحمدرضا اصنافيپژوهشگر حوزه فضاي مجازي: گوشي هوشمند در خصوصي ترين محل زندگيتان، حضور دارد؛ همين يعني تغيير در سبک زندگي، يعني حريم را براي زندگي خودتان تغيير داده ايد، يعني اگر قبلا مي گفتيد پدر، مادر، همسر، برادر، جزء حريم خصوصي من هستند؛ الان دو چيز ديگر به آن اضافه شده است. يکي گوشي و ديگري آن شرکتي که دارد اين سرويس را ارائه مي دهد. از تاثيرات ديگر اينکه وقتي اين گوشي هميشه با شماست شما را ملزم مي کند؛ با آن داده توليد کنيد؛ که به معناي به اشتراک گذاري بخشي از زندگي شماست. در حال حاضر مي توان هر زماني با ديگري چت کرد.
نگين يشمي، متخصص طراحي رفتار در حوزه فناوري اطلاعات: نباید نگاهمان به تغییر سبک زندگی منفی باشد. استفاده از موبایل به عنوان یک وسيله که هميشه در حال تعامل با آن هستيم؛ اقتضای شکل زندگی امروزی است. بسیاری از شغل ها برمبنای اینترنت شکل گرفته اند. شبکه هاي اجتماعی یا استفاده از سرویس هاي مختلف مثلا سفارش دادن غذا، تاکسی گرفتن یا خرید کردن امروزه با کمک تلفن هاي هوشمند، به سادگی انجام می شوند. بنابراین در زندگی امروزی استفاده از گوشی هاي هوشمند امری اجتناب ناپذیر به نظر میرسد.
پژوهش خبری:رعايت اصول اسلامي و حريم افراد در استفاده از گوشي هاي هوشمند چگونه است؟
نگين يشمي، متخصص طراحي رفتار در حوزه فناوري اطلاعات: نگاه به فضای مجازی و محیط گوشی هاي هوشمند نباید متفاوت از دنیای فیزیکی باشد. تعامل کاربران در دنیای مجازی، کاملا شبيه دنیای فیزیکی است؛ طبیعتا ارزش ها و اصول افراد در این فضا نیز پابرجا هستند. ممکن است دسترسی به آدم ها در فضای مجازی راحت تر از فضای فیزیکی باشد؛ اما این حریم ها و اصول باید جدی گرفته شوند.
سيدمحمدرضا اصنافي، پژوهشگر حوزه فضاي مجازي: اين گوشي ها و پلتفرم هايي که روي اين گوشي ها سوار مي شود؛ قسمت زيادي از تاثيرگذاري آن اين است که چگونه از آن استفاده کنيم. فضاي مجازي و رسانه هاي اجتماعي به همه چيز ضريب مي دهند؛ اگر شما بخواهيد استفاده غيراخلاقي کنيد به آن ضريب مي دهد؛ از آن طرف هم استفاده مناسب از اين فناوري ها همين ظرفيت را دارد که تشديد شود؛ تسريع پيدا کند و تقويت شود؛ گوشي هوشمند ارتباط را تسريع ميکند و مراقبت از ارتباط را سخت تر ميکند.
پژوهش خبری:چگونه بايد از گوشي هوشمند استفاده کرد که به حريم خصوصي کاربران خللي وارد نشود؟
سيدمحمدرضا اصنافي پژوهشگر حوزه فضاي مجازي:: معني حريم خصوصي الان خيلي تغيير کرده است، يک حالت آن اين است که کشورها بتوانند در زمينه ابزار مستقل شوند؛ يکي از مهم ترين راه ها اين است، کشوري که بتواند خودش ابزار توليد کند؛ سواد رسانه اي: بهتر استفاده کند، برخي از مراقبت ها را بيشتر لحاظ کند. آگاهي از کيفيت سرويس و وضعيت سرويس هاست.
نگين يشمي ، متخصص طراحي رفتار در حوزه فناوري اطلاعات: بیشتر اپلیکیشن ها دستورات خود را برای حفظ حریم شخصی دارند. اگر فردی حساسیت هاي ویژه ای دارد می تواند با محدود کردن دسترسی به اطلاعات شخصی اش این شرایط را مدیریت کند. توجه به سوالات و فرم قوانینی که در موقع نصب از افراد گرفته می شود یا دسترسی هايي که لازم دارد(مثلا دوربین یا میکروفون) نیز امری ضروری است.
پژوهش خبری:در خانواده چگونه زن و مرد حريم شخصي را رعايت کنند؟
نگين يشمي، متخصص طراحي رفتار در حوزه فناوري اطلاعات: این سوال پاسخ مشخصی ندارد؛ چون نوع روابط زوج ها با یکدیگر متفاوت است. هر زوجی بنا بر رابطه شان حساسیت ها و حریم هاي مختلفی را تعریف می کنند؛ و تعیین چگونگی حفظ حریم خصوصی در مواجهه با گوشی هاي موبایل، بسته به نوع رابطه زوجین تعریف می شود؛ و برای آن فرمول مشخصی تعریف نشده است. احترام متقابل و شفافیت، عوامل مهمي در روابط شخصی هستند؛ اما میزان به اشتراک گذاری حریم ها به افراد و ویژگی هاي شخصیتی آنها بستگی دارد.
سيدمحمدرضا اصنافي، پژوهشگر حوزه فضاي مجازي: احترام به آن چيزي که فرد خودش، به عنوان حريم شخصي اش، لحاظ کرده آن مهم است؛ يعني اگر کسي بخواهد به حريم شخصي همسرش دسترسي داشته باشد؛ در درجه اول اين حساسيت را نداشته باشد؛ چون اين حساسيت، حساسيت همسرش را بر مي انگيزد؛ دوم اگر همسرش حساسيت دارد بايد به محدوده آن احترام بگذارد.
پژوهش خبری:در خانواده والدين چگونه فرزندان خود را مديريت کنند؟
نگين يشمي، متخصص طراحي رفتار در حوزه فناوري اطلاعات: اینکه خانواده ها باید از فرزندان مراقبت کنند؛ امری بديهي است. فضای مجازی به دلیل گستردگی اش ممکن است بستر دسترسی به موضوعات مختلفی را برای بچه ها ایجاد کند که برای آنها مناسب نیست و خانواده ها ملزم به محافظت از فرزندانشان هستند. موضوع مهم در این مساله مدیریت این کنترل است. فرزندان باید به طور شفاف از این کنترل آگاه باشند و دلیل آن را متوجه شوند. نباید این کار پنهاني صورت بگیرد. والدین باید دقت داشته باشند که فرزندانشان به دلیل آنکه نسل جدیدتری هستند اگر بنا را بر عدم شفافیت بگذارند؛ به راحتی می توانند با ابزارهاي به روزتر، والدین خود را به اصطلاح دور بزنند؛ پس شفافیت می تواند بهترين راهبرد در این مساله باشد.
سيدمحمدرضا اصنافي پژوهشگر حوزه فضاي مجازي: سواد رسانه اي والدين نبايد کمتر از فرزندان باشد. چيزي که به عنوان شکاف ديجيتالي، از آن ياد مي کنيم؛ الان دانش بچه ها در اين زمينه از والدين بيشتر است.
کلام آخر
استفاده از گوشي هاي شخصي اجتناب ناپذير است؛ بخشي زياد بستگي به نحوه استفاده کاربر دارد. حاکميت ها نيز بايد به سمت ارائه سرويس، ارائه ابزارهاي تلفن همراه عمومي بروند. از همه مهمتر سرويس بومي است؛ تا وقتي سرويس بومي وجود داشته باشد، تقريبا خيلي از اين آسيب ها غيرقابل کنترل است، بحث ديگر افزايش سواد رسانه اي است؛ طوري نشود که اين ابزار سوار بر انسان شود. بلکه انسان بر ابزار سوار شود.
استفاده از گوشی هاي هوشمند و حضور در فضای مجازی می تواند مفید یا مضر باشد. هر فرد با توجه به نوع زندگی و تعاملاتش باید بتواند به خوبی حضور و استفاده اش از این فضا را مدیریت کند. استفاده از گوشی هاي هوشمند می تواند مانند هر فعالیت دیگری اعتیادآور باشد و زندگی طبیعی افراد را تحت شعاع قرار دهد. استفاده آگاهانه از این ابزار می تواند زندگی بهتري برای ما رقم بزند و از آسیب هاي احتمالی آن جلوگیری نماید.
پژوهش خبری // مهدی ناجی
---------------------------------
[1] - سيد محمدرضا اصنافي: تلفن هاي همراه در سه لايه قابل بررسي است، يکي لايه زيرساختي است که خدمات تلفن همراه کشور است؛ يک سطح diviceهايي که دست مردم است. و يک سطح هم سرویس هایی است که روي diviceها ارائه میشود و داده های کاربران را تجمیع میکند، است. که بايد پارامترهاي امنيتي را در اين سه لايه لحاظ کنيم.
[2] - smart phone
[3] - داده هاي رسانه هاي اجتماعي در بستر موبايل.
[4] - گوگل باشد. فيس بوک باشد. گوشي هاي اندرويد، شرکتي که آن گوشي را توليد کرده است؛ IOS باشد، اپل باشد،