در ماه ميهماني حق ،آستان مقدس فرزند بلافصل امیرمومنان در شمالی ترین نقطه استان اصفهان میعادگاه روزه دارانی است که برگزاری آیین های مذهبی به برکت وجودش، شور وحالی وصف ناشدنی دارد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما،مرکز اصفهان؛ آستان مقدس امامزاده هلال بن علی در آران و بیدگل ماه مبارک رمضان حال وهوای دیگری دارد؛ شور و شوق ماهِ پر شکوه ایمان و ورع از شب نخست در این آستان پر برکت مشهود است چرا که عاشقان امیر مومنان (ع) میلاد فرزند بلافصلش حضرت محمد هلال بن علی (ع) را گرامی می دارند. این امامزاده بزرگوار شب اول ماه مبارک رمضان سال 14 هجری قمری در مدینه منوره متولد شد.
سید جواد تکیه می افزاید:درآخرین شب از ماه شعبان مردم آران و بیدگل طبق آیینی سنتی پس از نماز مغرب و عشاء با تجمع در حرم مطهر حضرت محمد هلال بن علی به پیشوازی ماه مبارک رمضان می روند.
به برکت آستان مقدس این امامزاده آیین های مذهبی و فرهنگی متنوعی در این شهرستان برگزار می شود و آران و بیدگل با برگزاری فعالیت‌های شاخص قرآنی و آیین های متنوع فرهنگی در سال‌های گذشته به‌عنوان شهر نمونه قرآنی کشور معرفی شده است.
آیین جزءخوانی قرآن کریم
از آیین های ملی و زبانزد که در آستان مقدس امامزاده هلال بن علی (ع) برگزار می شود آیین جزء خوانی قران کریم است."رضا"خادم 35 ساله این حرم مطهر می گوید: این آیین هر ساله با حضور حدود هزار نفر از مردم شهر که اغلب آنها جوانان و نوجوانان است برگزار می شود و مردم هر صبح ماه رمضان خود را با قران آغاز می کنند.
مدیر اجرایی حرم مطهر حضرت محمد هلال بن علی (ع) هم می گوید: در آیین جزءخوانی قران کریم در این ماه مبارک ، هر روز 20 دقیقه پس از اذان صبح با حضور قاریان برجسته کشوری یک جز قرآن کریم تلاوت می شود.
سید جواد تکیه می افزاید: آستان مقدس حضرت محمد هلال بن علی(ع) از سال 1389تاکنون و پس از آستان قدس رضوی و حرم حضرت معصومه (س)، به‌عنوان سومین مکان مذهبی میزبان برنامه جزء خوانی ویژه رمضان با پخش زنده از رسانه ملی است.
به گفته وی برگزاری این آیین در حرم مطهر به دلیل فضای معنوی و فیزیکی مناسب و نظم خاص ان و همچنین بهره بردن از قاریان برتر کشور از طرف رسانه ملی و نهادهای قرانی کشور در سه سال پیاپی به عنوان آیین برتر جزء خوانی کشور معرفی شده است.
هلال رأفت
در آران و بیدگل ماه مبارک رمضان طرح اطعام سالمندان با عنوان هلال رأفت برگزار می‌شود. در این طرح 66 خادم حرم مطهر حضرت محمد‌هلال‌بن‌علی(ع) به همراه اعضای هیأت امنای آستان مقدس از سالمندان مرکز گلابچی کاشان عیادت و غذای تبرّکی حضرت را بین آنها توزیع می‌کنند.
مدیر خادمان افتخاری حرم حضرت محمد هلال بن علی می گوید: خادمان ،رایحه خوش حرم را برای افزایش روحیه و نشاط سالمندان به فضای مرکز نگهداری سالمندان گلابچی می‌برند و سنت نیکوی عیادت از سالمندان راکه برگرفته از معارف و سیره عملی ائمه اطهار است به جا می‌آورند.علیرضا گلزاده می افزاید: این آیین هر ساله در کنار توزیع بیش از 20 هزار پرس غذای نذری حرم در بین نیازمندان شهر و زائران حرم برگزار می شود.
سحرخوانی
اشعاری بسیار کهن از مردمان آران و بیدگل باقی مانده که گاهی هنوز هم در سحرهای ماه رمضان، از گلدسته‌های رفیع شهر شنیده می‌شود: «گفتی که تو را عذاب خواهم فرمود، من در عجبم که در کجا خواهد بود/ آنجا که تویی عذاب نبود آنجا، آنجا که تو نیستی کجا خواهد بود».
مجید نوری رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آران و بیدگل سحر خوانی را از سنت های مردم شهرستان آران و بیدگل(آران و بیدگل و نوش آباد) می داند و می گوید: با توجه به قدمت و تاثیر معنوی این آیین که حداقل به دوران صفویه برمی گردد اداره میراث فرهنگی شهرستان در حال جمع آوری مستندات برای ثبت ملی این اثر در فهرست آثار ناملموس کشور است و تا دو ماه آینده این پرونده تکمیل می شود.
آیین‌های نیمه‌ی ماه رمضان
از دیگر آیین های مردم آران و بیدگل که از گذشته های دور اجرا می شده و هنوز هم رایج است آیین های مربوط به نیمه ماه مبارک رمضان است.
کارشناس مسائل فرهنگی می گوید : در روز نیمه ماه مبارک رمضان نیز که مصادف با میلاد امام حسن مجتبی(ع) است، تازه‌داماد‌ها برای نوعروسان هدیه آورده و به میمنت این روز، جشن می‌گیرند.
محمد سنایی می افزاید: کودکان شهر در نیمه‌های ماه رمضان، به همراه بزرگترها در سحرگاهان به مساجد می آیند و آیینی به نام «هور بابایی» را به میمنت میلاد کریم اهل بیت امام حسن(ع) و به پاسداشت روزه‌داری خود برگزار می کنند.
وی می گوید: آنها با خواندن اشعاری مانند؛ «امشب شب نیمه است که ما مهمانیم هوم بابا هوم ننه، هدیه ماست که ما شادانیم هوم بابا هوم ننه، به درب خانه‌ها رفته و از بزرگترها عیدی می‌گرفتند.سنایی اضافه می کند: بعد از خواندن اين اشعار ميان‌دار دعا می‌كند و با آمين گفتن همه، جمع دوباره راه افتاده و به محل ديگر و يا كوچه‌ی ديگر می‌رود.
مجید نوری رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آران و بیدگل سابقه این آیین را بیش از 100 سال می داند و می گوید:آیین هور بابایی همچنین در روستاهای و شهرهای اطراف آران و بیدگل برگزار می شود.
سوگواری مردم در آستان مقدس امامزاده هلال در 21 رمضان
شاید یکی از مهمترین آیین های مردم آران و بیدگل و شهرهای همجوار از جمله کاشان در ماه رمضان آیین مربوط به روز 21 رمضان و همزمان با شهادت حضرت علی (ع) در حرم حضرت محمد هلال بن علی (ع) است.
کارشناس میراث فرهنگی می گوید: ملا حبیب‌الله شریف، یکی از علمای بزرگ کاشان، به دلیل رؤیای صادقه‌ای که دیده بود، همه ساله در این شب به زیارت حضرت محمد هلال بن علی(ع) می‌‌آمد و همین مسئله دلیل حضور ده‌ها هزار نفری اهالی کاشان در محل مدفن این امامزاده شریف در این روز است.
محمد سنایی تاکید می کند: مردم هر ساله در 21 رمضان از سحرگاهان تا وقت افطار در قالب دسته جات عزاداری وارد حرم مطهر حضرت محمد هلال می شوند و با تسلیت شهادت مولای متقیان امام علی (ع) به فرزندش به عزاداری و سوگواری می پردازند.
آیین های عید فطر
آيين های عید فطرعید سعید فطر یکی از دو عید بزرگ اسلامی است که در روز اول ماه شوال آن را جشن می گیرند؛مردم آران و بیدگل هم مانند دیگر مسلمانان پس از یک ماه روزه و عبادت پروردگار با برپایی آیین های خاص این روز، ماه رمضان را بدرقه می کنند.یکی از آیین سنتی مردم این سرزمین کویری همزمان با فرارسيدن عيد سعيد فطر، آيين سنتی عيد اول است .
سنایی کارشناس میراث فرهنگی می گوید: در اين آیين ،بعد از برپایی نماز عید فطر ياد و خاطره متوفيانِ یک سال گذشته که در جای جای مختلف شهرستان خاكسپاری شده اند گرامی داشته می شود.
صله رحم، دیدار دوستان و عیادت بیماران هم از دیگر آیین های این روز است.
آیین‌هایی به وسعت تاریخ
آران و بیدگل شهرستانی با تمدنی به قدمت سیلک هفت هزار ساله ، مهد کهن و ارزشمند از گنجینه آداب و رسوم است که قرار گرفتن امامزاده هلال بن علی(ع) ، نگینی بر این انگشتر کویری نشانده تا برخی از آداب و سنت‌ها به میمنت حضورش تجلی پر شوری یابد.شهرستانی که بیش ازآنکه با سوغات نفیسش یعنی فرش دستبافت و ماشینی شهرت داشته باشد به وجود مردمی مهمان نواز و مذهبی و آیین های خاصش بویژه در ماه رمضان و محرم شهره عام و خاص است.
برگزاری این مناسک و آیین‌ها، نمادی است که ارزش‌ها و باورهای یک جامعه را متبلور و تقویت می‌کند؛ ریشه‌ی برخی از این آیین‌ها به قدمت بلند روح انسان‌ها ی کویر نشین بوده و هست که البته یافتن فلسفه وجودی آنها رمزهای پیچیده مردم‌شناسی و اعتقادات ریشه‌دار مردم آن منطقه را می‌گشاید.شهرستان آران و بیدگل با بیش از 105هزار نفر جمعیت در شمالی ترین نقطه استان اصفهان و 215کیلومتری مرکز این استان واقع شده است.
نگارنده: حسین کدخداییان- مرضیه قاسمی