آب و هوای خراسان شمالی سرد و خشک است ، وجود رطوبت در زیرانداز و فرش گاهی استخوان ها و عضلات انسان را می آزارد ،
نمد، زیرانداز پشمی سنتی با قدمتی چند هزار ساله و با ماندگاری بالاست.
این گُستَردَنی، تنها زیر انداز کهنی است که با بافتن شکل نمی گیرد بلکه با قرار گرفتن پشم های رنگارنگ و آب داغ و صابون در کنار زور بازوی هنرمندان این حرفه خلق می شود.
آقای گوکلان یکی از نمد مالان منطقه اینچه سفلی از شهرستان مانه و سملقان می گوید: اردیبهشت ماه هر سال، براساس سنتی دیرینه همراه با خانواده، از پشم بهاره گوسفند، نمد با کیفیت تولید می کنیم.
همسر این هنرمند هم می گوید: با اینکه مقدار پشم لازم برای هرمترمربع نمد با هر متر مربع قالی برابری می کند اما به دلیل اینکه زمان تولید نمد یک روزه و بسیار کوتاه است و به اندازه قالی، جزئیات گره چینی ندارد، طبیعتا در مقایسه با قالی، قیمت پایین تری هم دارد.
آقای یزدانی یکی از اهالی این منطقه هم می گوید: چند سال دچار درد رماتیسم بودم ولی با استفاده مستمر از نمد به عنوان زیرانداز ورختخواب، بیماری ام کاملا بهبود یافت.
خانم یزدانی، دور هم جمع شدن همه اعضای خانواده و بستگان را از شیرینی های درست کردن نمد و عامل فراموش نشدن این هنر دستی در جمع دختران نوجوان خانواده می داند و می گوید: در تهیه پشم های نمد، از رنگ های طبیعی همچون روناس، گردو، حنا و زعفران استفاده می کنیم.
خانم صمدی یکی دیگر از اهالی این منطقه می گوید: نمد مالی را از مادر و مادربزرگم یاد گرفتم و همه نقش ها و طرح های نمد را به صورت ذهنی و یا با الگوگیری از طبیعت پیرامون زندگی خود، می چینیم.
این بانوی هنرمند، نبود بازار برای معرفی و عرضه محصولات متنوع نمدی همچون زیرانداز،کلاه ، کمربند و تن پوش نمدی چوپانان و خورجین چهارپایان را عامل فراموشی تدریجی این هنر دستی می داند و معتقد است باید هر چه زودتر در اندیشه نجات این میراث دستی بود تا آیندگان، فقط به شنیدن نام آن از زبان نیاکان اکتفا نکنند.
وقتی با معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گفتگو می کردم گفت: برگزاری دوره های آموزشی نمدمالی توسط استادان استان های غرب کشور، اعطای کارت صنعتگری به 50 نمدمال فعال استان و ارائه تسهیلات ویژه، از اقدامات ما برای احیا و توسعه این هنر در خراسان شمالی است.
نویسنده: ملیحه کیوانپور