وقتی آب نباشد آهوان زیبای حیات وحش در کویر تشنه یزد جان می‌سپارند.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، دیر زمانی پیش کویر یزد پر بود از پرندگان و چرندگان و خزندگان زیبایی که حیات وحش فلات مرکزی را رنگ و بویی دیگر می بخشید. حيات وحشي غنی و متنوع از زيستگاه هاي جانوري اعم از يک سوم پرندگان کشور و پستانداران وحشي ، 800گونه گياهي، 190نوع پرنده، 60نوع پستاندار و 40نوع خزنده. این کویر زیبا با این غنای ارزشمند از حیات وحش، اما این روزها حال و هوایی دیگر دارد .
حيات وحش استان در معرض تهدید
برغم تنوع زیستی حیات وحش استان یزد، عوامل متعددی همچون خشکسالي هاي پي درپي استان يزد، توسعه معادن، ساخت جاده وتصادفات جاده ای ذخایر حیات وحش این استان را تهدید می کند.
در این میان مهمترین عامل تاثیرگزار طبیعی در کاهش گونه های حیات وحش این استان خشکسالی است. خشکسالي هاي اخير استان يزد موجب شده تا 11گونه حيات وحش استان يزد درمعرض خطر جدي قرار بگيرند. به گفته معاون محيط طبيعي اداره کل حفاظت محيط زيست يزد يوزپلنگ آسيايي، گور خر ايراني، گربه شني، گربه پالاس، شاه روباه، عقاب طلايي، عقاب شاهي، شاهين بحري، بالابان و هوبره از گونه هاي حيات وحش استان يزد است که به دلايل گوناگون که عمده آن خشکسالي است، در معرض خطر انقراض قرار دارند.
کل و بز و قوچ و آهو بيشترين جمعيت حيات وحش استان هستند که در اين چند سال جمعيت آنان کاهش داشته است. عليان يکي از محيط بانان شهرستان مهريز مي گويد تا قبل از خشکسالي گله هاي حيات وحش به وفور و تعداد بيش از بيست تا سي آهو يا ديگر حيوانات را مي ديديم اما حالا در گروه هايي کمتر از ده تا مشاهده مي شوند.
او مي گويد خشک شدن مراتع گونه هاي جانوري را به سمت مزارع و باغات سرازير کرده است که اين تهديدي براي ادامه حيات آنان است
منصوري ديگر محيط باني است که سالهاست در منطقه مهدي اباد با حيات وحش انجا دوستي و هم نشيني دارد.
او هر روز شاهد گونه هاي جانوري است که براي خوردن آب و علوفه اي که او فراهم کرده جمع مي شوند.
منصوري مي گويد هرماه شاهد سه چهار حادثه برخورد وسايل نقليه با گونه هاي جانوري است که به مزارع و باغات مجاور روستاها مي آيند.
معاون اداره کل حفاظت محيط زيست يزد مي گويد: عرصه زيست محيطي و منابع ژنتيکي استان يزد نسبت به گذشته نسبتا دور افت زيادي پيدا کرده به طوري که با استمرار خشکسالی در دهه چهل، پنجاه، شصت و هفتاد باکاهش جدي تنوع زيستي روبرو شده است.
به گفته اکبري آمارها نسبت به سال95 افزايش دارد اما به دليل کاهش جمعيت در چهار دهه گذشته جمعيت گوشتخواران به دلیل تامين غذا و کمبود طعمه با مشکل روبرو است. آنگونه که معاون محيط زيست استان مي گويد اگر چه آمار دقيقي از خسارت خشکسالي به حيات زيست استان در دست نيست اما سال گذشته ميزان خسارت در چهار منطقه حفاظت شده استان بيش از 1000 ميليارد ريال براورد شده است. اکبري ميگويد تداوم خشکسالي علاوه بر اين افزايش آتش سوزي و افزايش تلفات جاده اي منجر به از بين رفتن کامل پوشش گياهي زیستگاه های حیات وحش شده و تغذیه جانوران را با مشکل جدی مواجه ساخته است.
سازمان حفاظت محیط زیست در اندیشه نجات حیات وحش
خشکسالی های اخیر باعث شده تا سازمان حفاظت از محیط زیست تدابیر و راهکارهایی را برا ی حفظ گونه های مختلف حیات وحش اتخاذ کند. به گفته معاون محیط زیست استان یزد، آبرساني به منابع تامين آب حيات وحش و توزيع علوفه مهمترين اقدامي است که از چند سال قبل در استان براي نجات حيات وحش از خشکسالي دنبال مي شود. اکبري می گوید 50منبع آبي در مناطق حفاظت شده استان ساخته شده که با تانکر آبرساني مي شوند.
دهقاني زاده راننده يکي از تانکرهاي آبرسان حيات وحش است او حالا در فصل بهار هر هفته يک بار منابع آبي حيات وحش را پر آب مي کند.
اکبري تصريح می کند با این تدابیر و با مشارکت مردم در پنج سال گذشته توانسته ايم جمعيت برخي از گونه ها را در سرشماري 1396افزايش دهيم تا آنجا که افزون بر هفت هزار راس کل و بز ،2هزار و 500راس قوچ و ميش و نزديک به 900راس آهو مشاهده شده است.
تنگناهایی برای حفظ حیات وحش در بحران خشکسالی
تخصيص اعتبار دولتي براي تامين خوراک و آب و حوش از مشکلات سازمان حفاظت از محیط زیست برای گذر حیات وحش از خشکسالی محسوب می شود. معاون محيط زيست استان از درخواست 4ميليارد تومان در سال گذشته براي جبران بخشي از خشکسالي ها در استان خبر مي دهد که البته هنوز تامين نشده است.
به نظر مي رسد با تداوم اين پديده ادامه حيات آهو، کل و بز و قوچ در مناطق حفاظت شده استان به سختي ممکن باشد. البته علاوه بر کاهش جمعيت این گونه ها، برخي گونه هاي ديگر نيز حالا کمتر در محيط زيست استان ديده مي شوند گونه هايي چون خرگوش و لاک پشت که حالا خشکسالي بلاي جانشان شده و به ندرت مي توان آنها را در طبيعت يافت.
سخن آخر
حیات وحش استان یزد نیازمند توجه ویژه است هم از سوی مسئولان و هم از سوی مردم. بدیهی است که کمترین کار برای حفظ حیات وحش تامین علوفه و آب مورد نیاز گونه های جانوری است با این حال نباید از نقش مشارکت مردم در حفظ حیات وحش غافل شد. جوامع محلی در این خشکسالی های پیاپی می توانند با مشارکت در حفظ حیات وحش از طریق پرهیز از آسیب رسانی به حیوانات و نیز تامین آب و علوفه حیات وحش در قرق گاه ها نقش موثری در ادامه حیات وحش و چرخه زیست محیطی داشته باشند. این مهم نیز قطعا نیازمند فرهنگ سازی و البته فعال شدن تشکل های زیست محیطی است.
نویسنده: غلامرضا استاد