چراغ برات سنتی کهن و دیرینه در خراسان است که طی آن مردم در سه شب قبل از نیمه شعبان با حضور در کنار قبور درگذشتگان و پخش حلوا، شیرینی، شکلات و میوه، دعا می کنند رحمت و مغفرت پروردگار شامل حال درگذشتگان آنها شود.
در مشهد و همه شهرها و روستاهای خراسان رضوی، سه شب قبل از نیمه شعبان، "شبهای برات" نامیده می شود، در این شبها مردم با روشن کردن شمع بر مزار درگذشتگان خود برای شادی روح آنها دعا می‌کنند و این چراغانی کردن مزار مردگان به چراغ برات معروف شده است.
حضور بر مزار درگذشتگان همراه با قرائت قرآن، روضه خوانی، مدیحه سرایی، صدقه دادن و خیرات و پخش حلوا، شیرینی، شکلات، میوه و روغن جوشی از مهمترین برنامه های این 3 شب است.
مدیر کل تبلیغات اسلامی استان خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ما گفت: چراغ برات آیین سنتی حسنه ای است که از صدها سال پیش برای مردم این استان به یادگار مانده است.
حجت الاسلام والمسلمین کاظم لطفیان افزود: روایات بسیاری بر توجه انسان به معاد و فراموش نکردن یاد مرگ بیان شده که چراغ برات نوعی از این یادآوری است.
او با اشاره به اینکه ریشه دقیق دینی در روایات نبوی و احادیث امامان معصوم علیهم السلام برای آیین سنتی چراغ برات ذکر نشده است گفت: اما در دین ما بر یاد مرگ و جمع کردن توشه از حسنات برای جهان آخرت تاکیدهای بسیاری شده است.
این کارشناس علوم اسلامی افزود: بی شک یاد مرگ و زیارت اهل قبور در قبرستانها یاد نابودی نیست بلکه یاد زنده بودن و جاودانگی در جهان آخرت است.
لطفیان با بیان اینکه اسراف کردن یکی از بزرگترین گناهان در دین مبین اسلام به شمار می آید گفت: "بهتر است مردم برای خیرات اموات خود مخارج زیادی را متحمل نشوند بلکه خیرات برای باقیات صالحات به سمت صدقه جاریه برود تا سالیان متوالی این سنت حسنه ادامه پیدا کند".
او افزود: همچنین مهمترین پیام این ایام دلجویی و کنار گذاشتن کدورتها در کنار قبور از دست رفتگان و کمک به تهیدستان و دستگیری از ایتام و مستمندان است.
حجت الاسلام و المسلمین لطفیان اظهار داشت: به همین منظور سازمان تبلیغات اسلامی با اعزام روحانیون و مبلغان دینی به روستاها و مساجد مردم را نسبت به بجا آوردن سنتهای حسنه از جمله چراغ برات تشویق و ترغیب می‌کنند.
رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان خراسان رضوی نیز در این باره گفت: چراغ برات به عنوان سنتی دیرینه در شهرها و روستاهای این استان با یاد کردن از اموات و اهدای خیرات مادی و معنوی شناخته می‌شود.
حجت الاسلام والمسلمین سلطانی افزود: شبهای چراغ برات یکی از بارزترین مصادیق تجلی فرهنگ دینی در آیین های بومی و سنتی مردم خطه خراسان بویژه مشهدی ها است.
او با بیان اینکه در بسیاری از روایات، امامان معصوم علیهم السلام، مردم را به زیارت اهل قبور تشویق کرده اند گفت: حضور بر سرمزار درگذشتگان تاثیر شگرفی در تعامل انسان با دیگران دارد و انسان احساس می‌کند نباید بخاطر دنیا بسیاری از اخلاقیات، اعتقادات و باورها را زیر پا بگذارد.
سلطانی افزود: چراغ برات می تواند تاثیر مثبتی بر انسان گذاشته تا با پی بردن به پوچی دنیا، به دنبال کسب معنویت و فراهم کردن اندوخته‌ای برای آخرت باشد.
یکی از کارشناسان مذهبی استان نیز گفت: بی شک درگذشتگان نیازمند یاد زندگان هستند و چراغ برات ارتباط عاطفی بین نسلهای گذشته، حال و آینده است.
حجت الاسلام والمسلمین موسوی افزود: روز سیزدهم شعبان در برخی شهرهای خراسان رضوی به برات زنده ها شهرت دارد و مردم در این روز به شکرانه نعمت سلامتی، شیرینی و شکلات پخش می کنند و در غروب روز سیزدهم شعبان نیز کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده‌اند اقدام به پخت نوعی نان سنتی به نام روغن جوشی کرده و آن را بین مردم تقسیم می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه در اجرای این گونه سنت های دیرینه نباید دچار بدعت و خرافه گرایی شد، تصریح کرد: مردم متدین استان نباید مسائل انحرافی همچون تشریفات، تجملات و اسراف را در این ایام وارد مراسم خود کنند.