گراند هتل که روزگاری در چهارراه حوادث مهم و مرکز توجه تجار و سیاستمداران خارجی بود؛ از آن تنها خاطره‌ای در اذهان باقی مانده است که در صورت مرمت می‌تواند به روزهای خوب گذشته بازگردد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قزوین, گراند هتل یکی از بناهای مهم تاریخی و از اولین نمونه‌های هتل به سبک مدرن و اروپایی در اواخر دوره قاجار در قزوین است که در شرق خیابان پیغمبریه و غرب ارگ دولتخانه صفوی واقع شده است که شمال و جنوب آن نیز به گاراژ اقتصاد و ساربان‌ها منتهی می‌شود. زمانی که شاه قاجار به فرنگستان رفت، از جمله تحفه‌هایی که با خودش آورد، ایده ساخت «گراند هتل» در قزوین بود و این بنای مدرن در زمینی به مساحت ۳هزار مترمربع توسط ارباب برزو شاپور پارسی، طی سال‌های۱۲۹۹ تا ۱۳۰۰ ساخته شد.
سبک معماری گراند هتل
گراند هتل شامل ۳طبقه است که ورودی اصلی آن در ضلع غربی ساختمان قرار دارد و این ورودی به لابی و رستورانی درذ طبقه میانی منتهی می شود، این تالار از نمای غرب مشرف به خیابان و از نمای شرق به ایوان(حیاط) محدود می‌شود.
هاشمی کارشناس گردشگری می‌گوید: اتاق‌های هتل در طبقه اول قرار دارند و راه ارتباطی این طبقه از طریق دو ردیف پلکان چوبی مارپیچ است، در این طبقه هجده اتاق وجود دارد که در زمان حیات خودش به دلیل قیمت بالای آن بیشتر اعیان و اشراف از آن استفاده می کردند.
یکی از شهروندان قزوینی، گراند هتل را یکی از پر رفت‌وآمدترین مکان‌هایی می‌داند که سران کشورها و تمام گردشگران و توریست های خارجی از کشورهای روسیه، انگلیس و آمریکا در زمان حضور خود در ایران در آن اقامت داشتند.
غبار خاطرات حوادث سیاسی در اولین هتل ایران
در دوران قاجار و پهلوی، ایران یکی از کشورهایی بود که سایه بیگانگان را در تمام نقاط خاک خود احساس می‌کرد.
گراند هتل این نماد تجدد و امروزی بودن، مناسب اقامت فرستادگان و سفرای خارجی بود و حتی نطفه کودتای انگلیسی 1299هجری شمسی با دیدار رضا خان و فرمانده روسی، در این هتل بسته شد.
همچنین ستاد فرماندهی کل قوای انگلستان در ایران، در گراند هتل قزوین اقامت داشت و صفحه حساس دیگری از تاریخ پرفراز و نشیب ایران با دخالت نیروهای خارجی، درهمین هتل ورق خورد.
فراموشی، میهمان گراند هتل
از سه گراند هتل که در شهرهای تهران، زنجان و قزوین ساخته شده بود فقط گراند هتل قزوین، به جا مانده است که در سال84 در فهرست آثار ملی ثبت شد.
مدت‌هاست گراند هتل قزوین حال و روز خوشی ندارد. از این گنجینه زیبا که در مسیر نابودی است جز در و پنجره‌هایی نیمه‌باز و شکسته چیزی به جا نمانده است.
یکی از کاسبان قدیمی محله پیغمبریه می‌گوید: گراند هتل در کشورهای اروپایی از شهرت خاصی برخوردار بود؛ اما سال‌هاست این میراث تاریخی در شهر ما رها شده و متروک مانده است. دیوار فلزی که تن این بنا را پوشانده مانع جلوه شکوه و عظمت گذشته این بنا شده است و دیگرخیابان منتهی به گراند‌هتل، شلوغ نیست.
در سال ۱۳۱۰سالن سینمایی به نام «ایران تابستانه» در جنوب گراند هتل ایجاد که در سال۱۳۱۹دچار حریق شد و بعدها دوباره مرمت گردید و تا سال۱۳۵۶ فعال بود که با آتش‌سوزی مجدد از بین رفت و متاسفانه دیگر بازسازی نشد.
خانم مسنی که اهل تهران بود همراه با حسرت به گراند هتل نگاه می‌کند و می‌گوید: غذاهای مهمانخانه گراند هتل از شهرت زیادی برخوردار بود و زمانی که تاجران داخلی و خارجی می خواستند به تهران سفر کنند، از قزوین عبور می کردند و درآنجا به استراحت می پرداختند. اما حالا با مساعد نبودن وضعیت سقف شیروانی، قاب درهای چوبی خالی، تنها نمای باقی مانده از گراند هتل قزوین به سمت خیابان پیغمبریه است که دیدن آن هر بیننده‌ای را ناراحت می‌کند.
یکی دیگر از کاسبان قدیمی که از سال‌های دور شاهد جذابیت های هتل بوده، گراند هتل را «مزاحم محل» می‌داند و می‌گوید: متاسفانه این هتل وضعیت مناسبی ندارد و حلب‌هایی که دور گراند هتل کشیده‌اند در تابستان و زمستان، گرما و سرمای آن اهالی این محل را اذیت می‌کند و همچنین باد، باعث سروصدای ورق های شیروانی می شود.
بگفته وی، هر لحظه امکان ریزش وجود دارد وچون قسمت شمالی خیابان پیاده رو ندارد چند مورد باعث شده تا عابر پیاده زیر ماشین بماند و یا زمین بخورد.
بخش خصوصی گراند هتل را مرمت می‌کند
حضرتی‌ها مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان می‌گوید: در گذشته هیچ‌گونه اعتباری برای حفظ و مرمت گراند هتل از طرف نهاد های بالادست تخصیص داده نشده و در سالی که قیمت نفت 130دلار بود و دستگاه‌های اجرایی پول را در اختیار داشتند این باور برای حفظ و مرمت آثار تاریخی وجود نداشت. حال که به این باوررسیده‌ایم وضعیت نقدینگی مناسب نیست و به همین دلیل سراغ بخش خصوصی رفتیم.
حضرتی‌ها می‌گوید: با توجه به ارزش‌های تاریخی، فرهنگی و معماری این بنا، میراث فرهنگی به حفظ این بنا اصرار دارد و از سال93 طرحی برای مرمت این بنا تهیه شده است و همزمان با صندوق حفظ و احیای بناهای تاریخی کشور رایزنی شد که این مجموعه را برای مرمت و بهره‌برداری به بخش خصوصی واگذار کنند. همین موضوع موجب شد که مقداری از این روند برای انتخاب سرمایه‌گذار به‌کندی پیش رود چون سرمایه‌گذاری زیادی نیاز است.
حضرتی‌ها می‌گوید: سعی ما بر این است که علی رغم پیش‌بینی 3ساله برای این پروژه ظرف یک سال و نیم به بهره‌برداری برسد و زمانی که این مجموعه به بهره‌برداری رسید خود بنا، کار معرفی‌اش را انجام خواهد داد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، هزینه مرمت بخش نخست را 11میلیارد تومان تخمین می‌زند و می‌گوید: این طرح برای تکمیل به 15میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. حضرتی‌ها در خصوص چگونگی واگذاری گراند هتل برای اجرای طرح مرمت و ساماندهی می‌گوید: با توجه به رویکرد سازمان میراث فرهنگی برای واگذاری تعدادی از بناهای شاخص تاریخی دارای شرایط احیا به بخش خصوصی برای مرمت، مجموعه گراند هتل قزوین سال گذشته در فهرست مزایده‌های صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی کشور قرار گرفت که در این فرآیند شرکت سرمایه‌گذاری گردشگری ایران (سمگا) برای اجرای این طرح انتخاب شد.وی اضافه می کند: انجام مراحل قانونی آن تا اواخر سال گذشته طول کشید و درنهایت با اعلام از طرف صندوق و معرفی بهره‌بردار به‌صورت رسمی، مراحل تحویل بنا و محدوده پروژه به شرکت سمگا با حضور نمایندگان صندوق و نظارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین صورت گرفت.
حضرتی‌ها از حساسیت‌ها و اهمیت‌های تاریخی و تعریف پروژه مرمتی گراند هتل می‌گوید و ادامه می‌دهد: مراحل اجرایی پس از انجام مطالعات میدانی، تکمیل مستندات فنی و تاریخی و ارائه طرح مرمتی مناسب توسط مشاور در مدت‌زمان هفت‌ماهه تعیین‌شده است. قرارداد و تائید آن در کمیته فنی مشترک با حضور معاون فنی صندوق احیا و کارشناسان این سازمان آغاز خواهد شد.مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین با اشاره به قابلیتهای فضای گراند هتل برای بهره‌برداری اقتصادی سرمایه‌گذار می‌افزاید: گراند هتل باید با یک نگاه اقتصادی مرمت و اداره شود. این سازمان آمادگی همراهی برای انجام این فرآیند به بهترین شکل ممکن را دارد و قطعه زمینی واقع در شمال زمین گراند هتل نیز به‌عنوان مشوق سرمایه‌گذار به این پروژه اضافه خواهد شد تا با افزایش ظرفیت تعداد اتاق‌های هتل به رونق اقتصادی آن کمک شود.
از دل برود هر آنکه از دیده برفت، حکایت این روزهای گراند هتل
شاید این روزها گردشگری که به استان قزوین سفر می‌کند با دیدن ظاهر تخریب شده این بنا متوجه قدمت دیرینه اولین هتل ایران در خیابان پیغمبریه نشود اما مدت‌هاست دوستداران میراث فرهنگی قزوین چشم‌انتظار مرمت این بنای تاریخی هستند تا دوباره این گنجینه به جایگاه و رونق گذشته خود دست یابد.
نویسنده: امین فرخی حقیقت