تئاتر، بُرشی هنرمندانه از زندگی، بر روی سِن
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز ایلام،سرپرست معاونت امور فرهنگی و رسانه ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی
در تمام مدتی که کنارش هستی چشمت، گوشت، قلبت، فکرت با اوست. اصلاً چشم از آن برنمی داری و مات و مبهوت فقط نگاهش می کنی، با گریه هایش اشک می ریزی و با خنده هایش می خندی؛ انگار که بازیگرانش نقشِ تو را بازی می کنند و از ناگفته های دلت می گویند. تمام تلخ و شیرین های زندگی را روی صحنه ی تئاتر آورده اند تا سختی های زندگیِ واقعی را به بازی بگیرند و بگویند که زندگی با خوب و بدِهایش جذاب و خواستنی است...
نمایش، با زندگیِ انسان ها عجین شده است و چیز زیادی هم از ما نمی خواهد. او فقط جایی می خواهد برای زیستن و ادامه دادن، تا بتواند از ما و احساساتمان بگوید، از آرزوهای دست یافته و نیافته امان، از آداب و رسومی که گاهی زندگی کردنی ست و گاهی دست و پا گیر و در یک کلام، او می خواهد تصویری از "زندگی" را بر روی صحنه ی نمایش، تقدیم نگاه های رودر رویمان کند، تصویری که گاهی سرشار از ناگفته های زندگیِ واقعی است.
و اما در خصوص پیشینیه ی تئاتر در ایران، سخن بسیار گفته شده است، بنابراین با نگاهی اجمالی و گذارا به آن می پردازیم.
تاریخچه ی تئاتر در ایران به هزاره ی پیش از میلادِ مسیح (ع) باز می گردد. این نمایش ها در ابتدا بزرگداشت اسطوره ها و شخصیت های بزرگ ملی بودند که پس از اسلام و پیوند با واقعه ی کربلا، با تغییراتِ محتوایی، در قالب تعزیه به نمایش درآمدند.
"روحوضی"، "سیاه بازی" و "خیمه شب بازی" انواع دیگری از نمایش هایی است که تا دهه های اخیر می توانستیم رگه هایی از آن ها را در سطح کشور ببینیم.
اما اولین برخورد ایرانیان با مقوله ای که از آن به تئاتر تعبیر می شود، مربوط به زمان "ناصرالدین شاه" است.
"ناصرالدین شاه" در پی مسافرت های خود به اروپا و مشاهده ی تئاترهای غربی، دستور ساخت "تکیه ی دولت" را برای تحول تعزیه صادر کرد. همزمان با این تحولات، اولین نمایشنامه های غیرمذهبی در خصوص اوضاع اجتماعی ایران، به قلم "میرزا ملکم خان" نوشته شد و ترجمه هایی از نمایشنامه های دیگر کشورها نیز انتشار یافت. همچنین به دستور "ناصرالدین شاه" در "دارالفنون" که زیر نظر "علی اکبر مزین الدوله" ی نقاش بود، نیز تئاتری دایر شد.
از آن پس به تدریج گروه ها و نمایش خانه هایی در ایران شکل گرفتند.
و اما پیشینه ی تئاتر ایلام بر اساس روایات و مستندات موجود، از جمله عکس های باقی مانده از گذشته ی این دیار، به دهه ی "40" می رسد. بنابر شنیده ها در آن زمان، نمایش هایی با اصطلاح و تلفظِ "تیاتر" در قالب طنزهای کوتاه و به مناسبت های مختلفِ ملی برای مقاماتِ استان اجرا می شده است. به استناد تحقیقاتِ "یک کارگردان تئاتر در استان" تئاترهای اولیه به همت " عباس گهرسودی" بنیان گذاشته شده به گونه ای که او و همگروهی هایش (اکرم حاضر دستان و هوشنگ بختیاری) بدون متن و نمایشنامه، به صورت میان پرده ای به اجرا می پرداختند.
"محراب آقایی" تأکید می کند: با توجه به این که مکانی برای اجرای تئاتر نیز در دسترس نبوده است، این گروه، با پهن کردن فرش بر روی تعدادی چهار پایه، سکویی فراهم کرده و در خیابان ها به اجرای تئاتر می پرداختند.
"به گفته ی وی": این گروه، اولین تئاتر استان ایلام را با موضوع "اصلاحات ارضی" اجرا کردند؛ کارهایی که بیشتر با نگاه انتقادی و طنزگونه شکل می گرفت و معمولاً بین 10 تا 15 دقیقه نیز به طول می انجامید.
"آقایی" تشریح کرد: فعالیت گروه های تئاتر تا دهه ی "60" به همین شیوه ی غیرحرفه ای ادامه پیدا کرد و تنها تحول آن، انتقال اجراها به سالن آمفی تئاتر آموزش و پرورش بود که آن هم در زمان جنگ تحمیلی بر اثر بمباران، تخریب شد.
" حشمت آقایی" از بنیانگذاران تئاتر دانش آموزی در استان نیز می گوید: در دوران جنگ تحمیلی زیر چادرها به تمرین تئاتر می پرداختیم و اتفاقاً با وجود تحمل مشقات فراوان، مقام های خوبی هم در سطح کشور کسب می کردیم.
واما براساس اطلاعات موجود، تئاتر حرفه ای با "سید وحید میرمبینی" معرفی می شود؛ نامی که پیشکسوتانِ تئاتر او را بهتر می‌شناسند و با او دوران شکوفایی تئاتر ایلام را سپری کرده‌اند.