مردان نمکي چهرآباد ؛ راوي تاريخ دو هزار ساله

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز زنجان ؛ چهرآباد نام روستا و معدنی است در70 کیلومتری شهرستان  زنجان ، جایی که ازسال 1372 با یک خبر جهانی شد .

تقی پور ، معدن کاری است که دریک روزجمعه برای نان درآوردن به معدن چهرآبادرفته بود

اومی گوید:  درحین کاربا بولدزر درمعدن نمک بودیم که به چیزی شبیه سنگ برخورد کردیم خاک  راکنارزدیم وبا یک سرو دوچشم مواجه شدیم  

تقی پور می افزاید:  درآن لحظه هم ترس داشتم هم تعجب ودقیقا یادم می آید که نیمه دی ماه سال 72 بود که همراهانم ازمن دوری کردند و من به تنهایی سرکشف شده را داخل گونی انداختم و دیگر منتظر کشف کامل تنه نشدم وآنرا با خود به روستا بردم.

اومی گوید: وقتی به خانه رسیدم همه فامیل  با شنیدن این خبر از من دور شدند و جرات نگاه  کردن به سرمرد ناشناس را نداشتند.

معدن کار کاشف مردان نمکي با هیجان ازاین خاطره تاریخی یاد می کند ومی گوید:  فردای آن روز سرکشف شده را به  دفتر رییس میراث بردم .

این حکایت مرد نمکی شماره یک زنجان است.

مردی که با خود تاریخی هزار و 700 تا 2هزار و 300 ساله ساکنان منطقه را زنده کرد.

با وجود این کشف تاریخی تا سال 73 کاراستخراج موادمعدنی ازچهرآباد متوقف نشد و بولدرزها معدن را زیرورو و اسکلتها یکی پس از دیگری خودنمایی می کردند .

بهره برداران معدن همچنان درح ین کار ابزارهای تاریخی همراه مردان نمکی راهم کشف می کردند

رحمتی ، مدیرکل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و  گردشگری استان زنجان می گوید: سال 83 و84 با ادامه این کشفیات کارکارشناسان میراث درمنطقه به صورت رسمی شروع شد.

رحمتی می افزاید: مرد نمکی شماره  یک ریش  وموی بلند وگوشواره ای طلا درگوش چپ دارد  قدی 165 سانتی ، گروه خونی b مثبت و زبان تاتی

وی می گوید: مرد شماره  2 مردشماره 3 ومردان شماره 4 و5 و6 هم با مشخصات خاص ولباسهای ویژه درفصلهای مختلف کاوش درمعدن چهرآباد زنجان کشف شدند .

بر اساس آزمایش ها مشخص شد که این مردان مربوط به دوره ساسانی وهخامنشی هستند .

رحمتی می گوید: هم اکنون موزه ملی  درتهران مرد شماره یک را درخود جا داده است ومردان  نمکی دیگر کشف شده  هم درموزه ذوالفقاری زنجان نگه داری می شوند .

ابولفضل عالی ، کارشناس  باستان شناسی میراث فرهنگی استان ومسئول پروژه چهرآباد زنجان است  اومی گوید: با توجه به جهانی بودن مردان نمکی و نوع ماندگاری آنها پس ازهزاران سال تصمیم گرفته شد فصل های جدید کاوش برروی  اجساد، ابزارها ومحوطه های تاریخی منطقه افزایش یابد ودرسالهای اخیرهمکاریها با باستان شناسان وزمین شناسان  بین المللی بیشترشده است

عالی می گوید: از2 هفته پیش فصل چهارم کاوشها  برروی مردان نمکی و معدن چهرآباد آغازشده است .

اومی افزاید: هم اکنون 20 کارشناس جهانی از3 کشور آلمان ، اتریش و سوئیس مشغول ارزیابی نوع تغذیه ، نوع زندگی ،پوشش منحصر به فرد وموارد دیگر اجسادکشف شده هستند.

مسئول پروژه چهرآباد زنجان می گوید: اگرچه درطول سالهای گذشته به نتایج خوبی دست پیداکرده ایم اما  نمک که موجب ماندگاری هزاران ساله اینها شده است علتی است که هرروز موجب می شود کارشناسان به یک مورد جدید دست پیداکنند که شگفت انگیزاست اینمکه چگونهنمک تاریخ را با خود زنده کرده است

کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شده  حکایت ازآن دارد که  استخراج نمک با حفر تونل‌ها و تالارهای بسیار بزرگ وبدون استفاده از ستون‌های چوبی دردوره هخامنشی دراین منطقه صورت می گرفته است .

امونی ،  ازباستان شناسان آلمانی است اومی گوید: ازسال 2007 با این پروژه معدن نمک زنجان همکاری دارد

 او معتقد است در دنیا برای مردان نمکی  نظیری وجود ندارد وهمین موجب می شود موارد ارگانیکی این کشفیات بیشتر مورد توجه واقع شود .

ابولفضل عالی ، کارشناس  باستان شناسی میراث فرهنگی استان می گوید: مردنمکی شماره 4 کاملترین مومیایی کشف شده ازبین 6 مرد نمکی است.

عالی می گوید: سی تی اسکنهای انجام شده نشان ازآن دارند که هنگام مرگ این مومیایی ها برقفسه سینه وقلبشان فشارسنگینی واردشده است .

رحمتی ، مدیرکل میراث فرهنگی استان که به طور کامل ازاین پروژه حمایت می کند می گوید: اگرچه دلیل اصلی مرگ دلخراش مردان نمکی تاریخی زنجان مشخص نیست اما شواهد نشان ازآن است که ریزش  تونلها وریزش خاک به صورت ناگهانی مرگ آنها را رقم زده است .

حال پس از 24 سال ، علاوه بر 6 جسد کشف شده ، 2 محوطه عصر مس سنگ و2 محوطه عصر برنز هم دراطراف معدن شناسایی شده است .

تاکنون با انجام آزمایش‌های سال‌یابی به روش کربن 14که بر روی نمونه استخوان‌ها و پارچه‌های مجموعه صورت گرفته ، قدمتی 1700 ساله  (اواخر اشکانی- اوایل ساسانی) تعینن شده است .

این روزها باستان شناسان آلمانی وسوسیسی واتریشی  که  درموزه ذوالفقاری لباسهای  به جامانده را دردست گرفته وبا تعجب بررسی می کنند می گویند : برای آنها جالب است  بدانند که در حدود 2 هزارسال پیش این مردان نمکی از چه ماده غذایی تغذیه می کردند ازجمله اینکه تاکنون هلو ، جو وگندم غذاهایی بوده اند که ثابت شده این مردان ازآنها استفاده می کردند .

باچاقوها  ، لباسهای گران قیمت و تبر ، میخ وسبد و البته مو، پشم و نمد و وجود نقوش مختلف درحقیقت نشان می دهد معدنکاران خفته درنمک درچند صدها سال پیش چگونه زندگی می گذارندند

مردانی که تاریخ وفرهنگ را برای منوشما بازگومی کنند اینک درموزه ذوالفقاری  درقلب شهرزنجان به نمایش گذاشته شده اند .

درتعطیلات نوروز 4 سال اخیر این موزه بعد از سلطانیه و رختشویخانه بیشترین بازدیدکننده وگردشگر را به خود اختصاص داده است .

قدیمی ترین معدن نمک دنیا # چهر آباد زنجان همچنان درمسیر شگفتی است .

*معصومه امینی