در اغلب فضاهای سبز پیرامون شهری مناطق خشک و نیمه خشک جهان از جمله ایران چگونگی تامین و توزیع آب در فضاهای سبز و ابعاد اقتصادی و عملیاتی مرتبط به آن مهم‌ترین چالش در نگهداری و استمرار بهره‌برداری از آنها است.
چکیده مصاحبه پژوهشی:
ـ ايران در منطقه گرم و خشک جغرافيايي واقع است و تغيير اقليم بيش از پيش باعث خشک شدن کشور شده است.
ـ براي نجات کشور از خشکي بايد فضاي سبز را گسترش دهيم.
ـ به دليل شرايط آب وهوايي ما ناگزيريم به سمت کاشت گياهاني برويم که به آب کمتري نياز دارند.
ـ ميزان گرما در تهران به دليل گرماي ناشي از وسايل گرمايشي و خودروها بيش از حد نرمال است.
ـ گیاهان دارویی به کم آبی مقاوم هستند و کاشت آنها مقرون به صرفه است و بعلاوه ايجاد اشتغال ميکند.
ـ ضرورت اجراي طرح جداسازی سیستم آب شرب و آب مورد نیاز در آبیاری فضای سبز.
ـ ممنوعيت کاشت چمن به عنوان پوشش گياهي در فضاي سبز شهري به دليل مصرف زياد آب.
ـ اهمیت فضای سبز شهری کمتر از اهمیت کشاورزی نیست.
ـ باید برای استفاده از پساب آب در آبیاری فضای سبز سرمایه‌گذاری کنیم.
پژوهش خبری صدا وسیما:در اغلب فضاهای سبز پیرامون شهری مناطق خشک و نیمه خشک جهان از جمله ایران چگونگی تامین و توزیع آب در فضاهای سبز و ابعاد اقتصادی و عملیاتی مرتبط به آن مهم‌ترین چالش در نگهداری و استمرار بهره‌برداری از آنها است. فناوری های نوین در ترکیب و تلفیق با دانش بومی موجب تکمیل و ارتقاء و به روز شدن روش هاي تامین، توزیع و مصرف آب شده است و راهکارهایی که ميتواند این چالش را مرتفع کند. به نحوی که در اقتصادی شدن ایجاد فضاهای سبز در پیرامون شهرها امکان بهره‌برداری پایدار از چنین پهنه هایی نیز فراهم می شود. براي اطلاع از فناوريهاي نوين در آبياري فضاي سبز شهري به سراغ کارشناس فضاي سبز جام جم رفتيم و با طرح سوالاتي از ايشان که ماحصل آن را در زير مي خوانيد:
آقاي سيامي کارشناس فضاي سبز: کشورمان در منطقه گرم و خشک قرار دارد و به مرور که آب کمتر شد، به خشکي بيشتر رو آورد. براي اينکه کشور را از خشکي نجات دهيم بايد فضاي سبز را گسترش دهيم. متاسفانه در سيستم اداري بجاي اينکه به دنبال راه حل باشيم؛ بيشتر اوقات صورت مسئله را پاک مي کنند، وقتي با کم آبي مواجه مي شويم خيلي راحت شهر را از داشتن فضاي سبز محروم مي کنيم در حاليکه تمام موجودات روي زمين و انسان بويژه براي ادامه حيات به اکسيژن نياز دارد، بنابراين بايد به دنبال راه حل باشيم.
پژوهش خبری : کارشناسان فضاي سبز چه پيشنهادي در زمينه مصرف بهینه آب دارند؟
آقاي سيامي، کارشناس فضاي سبز: به دليل شرايط آبوهوايي ما ناگزيريم به سمت کاشت گياهاني برويم که به آب کمتري نياز دارند. کشور کم آب است. با مديريت و تکنولوژي مي توانيم فضاي سبزي ايجاد کنيم که هم از لحاظ چرخه زندگي و هم اقتصادي به صرفه باشد. ولي هيچ چيزي را نمي توانيم حذف کنيم. به طور مثال چمن گياهي است که به آب زياد نياز دارد، ولي ما آنرا از فضاي سبز حذف نکرديم اما در المانها و فضاي سبز به عنوان نگين از آن استفاده مي کنيم؛ حتي شهرداری تهران هم سال‌هاست که در بخش‌نامه هايي اين مسئله را به شهرداری‌های مناطق ابلاغ کرده است. براساس این بخش‌نامه‌ها کاشت چمن و هرگونه گیاه آب‌دوست در سطح شهر تهران محدود و ممنوع شده است. بنابراين ابتدا بايد به سمت کاشت گياهان مقاوم به خشکي برويم يعني گياهاني که کمتر به آبياري نياز داشته باشند و پس از آن با بهره گيري از فنآوري هاي جديد آبياري، مصرف آب را محدود کنيم.
پژوهش خبری : آيا شرايط آب وهوايي کشور به گونه اي است که بتوان از گياهاني که مناسب فضاي سبز است؛ استفاده شود؟
آقاي سيامي، کارشناس فضاي سبز: بله، اقليم كشورمان گرم و خشك است. از طرفي شرايط خرد اقليمي هم خاص تهران شده است و از طرف ديگر، ميزان گرما در اين شهر به دليل گرماي ناشي از وسايل گرمايشي و خودروها بيش از حد نرمال است. اين وضعيت، مستعد رشد گياهان "چهار كربنه" است؛ گياهاني كه كارايي آنها دو برابر گياهاني است كه در حال حاضر در فضاي سبز شهري وجود دارد. در چنين شرايطي مي توان از گياهاني استفاده کرد که با اين اقليم همخواني دارد مثلا از گونه "جارو" براي ايجاد فضاي سبز استفاده كرد كه هم به آب بسيار اندكي نياز دارد و هم با آب‌وهواي تهران سازگار است. به طورکلي درختاني مثل کاج تهران، کاج مشهد، کاج سیاه، سرو شیراز، سنجد، اُرس، زیتون تلخ و توت از جمله درختان مقاوم به کمآبي هستند و نيزدرختچه هايي مثل ابریشم مصری، خرزهره، طاووسی، پنج انگشت، ارغوان، آتریپلکس و.... اين گياهان مقاوم به کم آبی هستند. از طرف ديگر هم ميتوان از گیاهان دارویی در فضای سبز بهره برد؛ زيرا اغلب این گیاهان علاوه بر نیاز آبی کم مقاومت بالایی به آفات و بیماری‌ها دارند و نیاز تغذیه‌ای آنها هم کم است و بعلاوه ايجاد اشتغال هم ميشود.
پژوهش خبری : براي آبياري فضاي سبز شهري چه راه‌هايي را پيشنهاد مي کنيد؟
آقاي سيامي، کارشناس فضاي سبز: درحال حاضر بيشتر مناطق، از توسعه آبياري تحت فشارشامل آبياري قطره‌اي و آبياري باراني استفاده ميکنند، اما راه ديگري هم است که صرفه اقتصادي بيشتري دارد: سیستم جمع آوری آب باران میتواند به عنوان یک منبع عمده آب در مناطق شهری برای استفاده های غیر شرب از آن بهره برد. سیستم های جمع آوری آب باران فراتر از حفاظت از آب به کاهش روان آب و سیلاب شهری هم کمک ميکند و در مسیر توسعه پایدار آب و صرفه جویی در آب آشامیدنی نیز اهمیت بسیار دارد. در روش هاي پيشرفته تر که در ابتدا هزينه بر است اما برگشت سرمايه دارد ميتوان از سیستم اتوماتیک آبیاری قطرهای و بارانی با استفاده از آبپاش های مخفی شونده، لوله های دریپردار و شیرهای برقی نيز نام برد.
سخن آخر
اهمیت فضای سبز شهری کمتر از اهمیت کشاورزی نیست، قطعاً بعد از آب آشامیدنی و قبل از اینکه بخواهیم به کشاورزی توجه کنیم باید به فضای سبز شهری توجه شود چراکه در سلسله نیازهای انسان نفس کشیدن بر غذا خوردن اولویت دارد و در شرایط فعلی و با این حجم آلاینده‌ها این موضوع بهتر درک می‌شود و در هجوم آلاینده‌ها و شرایط زیستی فعلی یک عامل مهم برای امید و حیات هستند.
به دليل تغییرات اقلیمی و بارشی ناگزير به تغيير مدیریت در فضای سبز شهري هستيم و در این عرصه مدیریت منابع انسانی بسیار اهمیت دارد چراکه عنصر انسان و تدبیر است که میتواند سایر عناصر را با هم تلفیق کند و نتیجه مطلوبی را به بار آورد. در برهه زماني نباید پساب را آبی غیرمتعارف تلقی کرد بلکه باید برای استفاده از پساب در آبیاری فضای سبز سرمایه‌گذاری کنیم چراکه اگر این امر صورت نگیرد حتی تا یک سال آینده هم نمی‌توانیم شرایط موجود را حفظ کنیم.
پژوهش خبری // مریم عابدی