به گزارش
خبرگزاری صدا و سیما ؛ دکتر حمید رضا زکی زاده معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران در برنامه «مناظره» رادیو گفت و گو با بیان اینکه آنچه در مدیریت منابع آب و آبخیزداری در سال های اخیر روی داده است، بزرگترین چالشی است که کشور با آن مواجه است، اظهار کرد: همه در جریان کمبود آب و خشکسالی و اینکه ایران یک کشور خشک با بارندگی کم، قرار دارند و بارش در ایران یک سوم متوسط بارش جهانی است.
وی تاکید کرد : آنچه در ایران بسیار اهمیت دارد، دانستن ارزش مهندسی آب است که متاسفانه تاکنون ، طوری از منابع آب استفاده کرده ایم که در طی ده هزار سال گذشته، بی سابقه بوده و حدود ۷۰ درصد منابع آبی که در طول صدها هزار سال در آبخانه ها ذخیره شده است در طول چهار دهه گذشته مصرف شده است و این جدی ترین چالشی است که ایران در طول دهه های آینده با آن مواجه خواهند بود.
وی درباره مدیریت مصرف آب بیان کرد: حقیقت آن است برای انواع استفاده های مصرفی آب، اولویت بندی نکرده ایم و متاسفانه ۹۰ درصد آبی که از منابع آب کشور برای کشاورزی سنتی است و این نشان دهنده کمترین میزان بهره بری برای تولیدات کشاورزی است.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران، آبخیزداری گفت : سرزمین ایران در یک شرایط نرمال قرار نگرفته است. کمبود آب و تغییر اقلیم و کاهش بارندگی ها بحران فعلی را تشدید می کند. پیش از این بارش ها در کوه های ایران به صورت رژیم برف آبی بود اما الان به صورت رگباری رخ می دهد و میزان بارش در طی یک دهه آینده حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش خواهد یافت که بارش ها نیز به صورت رگباری خواهد بود که نتیجه آن سیلاب خواهد بود.
وی افزود: مدیریت مبتنی بر بحران زمانی می تواند کارآمد باشد که به طور ویژه همه برنامه های بین بخشی را در قالب مدیریت جامع حوزه آبخیز از بخشی نگری و جزیره ای خارج کنیم. بسیاری از کشورهایی که در شرایط خشکسالی قرار گرفته اند، در حال انطباق خودشان با این شرایط منفی هستند در حالی که اگر ایران با همین مکانیزم فعلی ادامه دهد، در دهه آینده همه حوزه های آبخیز شهری با خسارت های جانی و مالی بسیار فراوانی مواجه خواهد شد.
زکی زاده با تاکید بر لزوم پیش گیری ایجاد بحران های آبخیزداری در یک دهه آینده که نتیجه عدم توجه به آن ایجاد سیل های ویران گر خواهد بود، اظهار داشت: بحران کم آبی و سیل همزمان با آن را در یک دهه آینده بسیار جدی و مهم می دانم و مسئولین باید انسجام بین بخشی زیادی در حوزه مدیریت جامع آبخیزداری ایجاد کنند.
بنابراین گزارش آبخیزداری ؛ اقتصادی ترین و پر دستاوردترین رویکرد برای حفاظت از منابع اب و خاک است.
"آبخیزداری " به معنای حفظ خاک از فرسایش ، تغذیه سفره آب های زیرزمینی و افزایش تولید محصول با کنترل کشاورزی ، دامپروری ، ساختمان سازی ،راه سازی ، قطع درختان و مانند آن است.
"آبخوانداری " نیز مجموعه ای از عملیات مکانیکی است که با مهار و نفوذ سیلاب بر روی عرصه های آبخوان موجب احیاء کمی و کیفی منابع آب و خاک ، کاهش و حتی حذف خسارتهای مستقیم و غیرمستقیم و در نتیجه بهینه سازی محیط زیست می شود.
مساحت منابع طبیعی ایران 135 میلیون و 440 هزار هکتار معادل 83 درصدازسطح کل کشور است.
عرصه های منابع طبیعی ایران به شش حوزه آبخیز کلان - 30 حوزه آبخیز اصلی همچون سفیدرود- کرخه - کارون و اترک و هزار و 81 حوزه آبخیز فرعی همچون کرج - الموترود و طالقان رود تقسیم شده است .
سطح جنگلهای ایران نیز 14 میلیون و 202 هزار و 559 هکتار معادل 8-57 درصد مساحت کشور و از نظر اقلیمی شامل پنج ناحیه رویشی هیرکانی (جنگلهای شمال با وسعت یک میلیون و 847 هزار و 886 هکتار- ناحیه رویشی زاگرس با وسعت شش میلیون و 74 هزار هکتار- ناحیه رویشی ؛ ارسباران با وسعت 148 هزار و 700 هکتار- ناحیه رویشی ایران تورانی با وسعت چهار میلیون و 124 هزار هکتار و ناحیه رویشی خلیج فارس و دریای عمان با وسعت یک میلیون و 88 هزار و 100 هکتار است.
مساحت مراتع در ایران نیز 86 میلیون و 130 هزار و 940 هکتار معادل 53 درصد مساحت کل کشور شامل هشت درصد مراتع متراکم - 26 درصد مراتع نیمه متراکم و 65 درصد مراتع کم تراکم است
همچنین 32 میلیون و 579 هزار و 631 هکتار از جغرافیای ایران شامل 20 درصد مساحت کشور بیابان است که در 17 استان و 97 شهرستان گسترده شده و بسیاری از شهرهای بزرک ایران را احاطه کرده است.
خشک شدن آب رودخانه‌ها ، از بین رفتن سفره‌های آب زیرزمینی، شور و قلیایی شدن آب‌های کشاورزی، کاهش آب شیرین، بیابان زایی و تنوع اقلیم از پیامدهای بهره برداری بی رویه از منابع پایه و طبیعی است و طرح های آبخیزداری سالانه در 3 میلیون هکتار از زمین های کشور در برنامه ششم توسعه اجرا می شود.
فرونشست زمین هم پدیده بسیار خطرناکی است و در ایران حدود 2 میلیون هکتار زمین‌های فرونشسته گزارش شده است که باید از گسترش ان پیشگیری کنیم.