نهمین شماره فصلنامه تخصصی «مطالعات خلیج‌فارس»، به همت پژوهشگران بنیاد ایرانشناسی، حمایت‌ها و رهنمود‌های مشفقانه آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای و اندیشه و قلم متخصصان و پژوهشگران حوزه مطالعاتی خلیج فارس به رشته تحریر درآمد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی بنیاد ایرانشناسی، در میان رشته‌های پژوهشی و حوزه‌های مطالعاتی گسترده و متنوعی که به تدریج و مرحله به مرحله در سپهر ایرانشناسی و شناخت تاریخ و فرهنگ ایران به مفهوم جدید آن از عصر ناصری (۱۲۶۴- ۱۳۱۳ هجری قمری) آغاز شده است، مطالعات خلیج فارس جایگاه ویژه و درخور اهمیتی داشته و شاید بتوان گفت: به لحاظ اهمیت همپایی ندارد.
اینک نیز مسائل خلیج فارس شانه به شانه مطالعات خلیج‌فارس یا خلیج فارس شناسی بیش از پیش در مقیاس و در سطح موضوعی محوری راهبردی برای ملت و میهن ما مطرح بوده است و از همه متخصصان این حوزه و شاخه مهم از ایرانشناسی مشفقانه دعوت بعمل می‌آید تا ما را در مسؤولیت مهم و خطیری که بر شانه گرفته ایم یاری دهند.
هرجا که پای مصالح ملی و مدنی و معنوی ملت و کشور در میان است، در سنگر دفاع همه در یک صف ایستاده ایم.
بنیاد ایرانشناسی دست همه مؤسسات، پژوهشگران و متخصصانی را که در این حوزه مهم و راهبردی از مطالعات ایرانشناسی سرمایه‌گذاری کرده و عمر و اندیشه خود را هزینه کرده‌اند به گرمی فشرده و گرامی می‌دارد.
اقبال عمومی به موضوع خلیج فارس نتیجۀ روندی تاریخی و کنش‌ها و واکنش‌های داخلی و بیرونی بوده که به مرور طی یک صد سال اخیر فراهم آمده است.
این رویداد فرخنده از سویی مانعی بزرگ برای شیطنت‌ها و فتنه انگیزی‌های قدرت‌های استعماری فرامنطقه‌ای است و از طرف دیگر حساب کار را دست سودجویان منطقه‌ای سپرده است.
همچنین جدای از بُعد خارجی، علاقه عمومی در پیگیری اخبار و اتفاقات خلیج فارس از دیدگاه داخلی نیز بی پیامد نیست.
در واقع باید گفت: حساسیت همگانی و علاقه‌مندی مردم بدنبال کردن اخبار خلیج فارس از سویی موجب حمایت‌های دولتی و غیردولتی را در عرصۀ تولید دانش و اطلاعات این حوزۀ مطالعاتی رقم زده و از طرف دیگر موجب افزایش تولیدات نوشتاری و دیداری با موضوع خلیج‌فارس شده و شایسته است تا این افزایش کمی با تعریف چارچوب‌ها و سامان‌یابی دقیق‌تر به کیفیت بهتر و تکرار کمتر منتهی شود.
بر این اساس فصلنامه تخصصی مطالعات خلیج فارس با رویکرد نوین هدفمندی و روشمندی بیشتر و بهتر در این حوزه، مقاله‌ها و مطالب خود را انتخاب و ارائه خواهد کرد.
این شماره شامل پژوهش‌ها و بخش‌های زیر است:
در ادامۀ گفتگوی ویژه مدیر داخلی مجله سرکار خانم مریم صفائی با استاد گرانمایه جناب آقای احمد اقتداری سخنان مردی را می‌شنویم که تاریخ زنده و جاری خلیج فارس در میهن ماست. روایات عمیق و تحلیل‌های راهبردی این استاد فاضل درباره خلیج فارس به ویژه در نیم قرن اخیر بسیار مفید و آموزنده برای کارگزاران و برنامه ریزان فرهنگ و سیاست و اقتصاد و معیشت ملت و مهین ماست.
همچنین آقای علی اعراب نویسندة مقالۀ «بررسی جای نام‌های مرتبط با خلیج فارس در دورۀ ایلامی»، با ارائه شواهد باستان شناختی و مستندات تاریخی از عهد باستان، بیش از پیش طومار عقبه تاریخی خلیج فارس را بروی مخاطبان می‌گسترد.
در این مقاله که کتیبه‌های میان رودانی به عنوان منبعی مهم و کلیدی در مطالعه تاریخی و باستان شناسانه نام‌های جغرافیایی به مانند «بشیمه، دیلمون، مگن، ملو‌ها و لیان» بمثابه کهن‌ترین اسامی تاریخی ثبت شده در خلیج فارس، مورد توجه قرار گرفته است.
مقالۀ دیگر این شماره «دریای پارس، مرز جنوبی ایران در دورۀ باستان» است. این مقاله را می‌توان مصداق یک کار گروهی موفق دانست. توجه مقاله به مرز‌ها و کرانه‌های جغرافیای طبیعی در جنوب و واکاوی نقش آن به عنوان عاملی بازدارنده در هجوم متعرضان به مرز‌های جنوبی، می‌تواند الگوی مناسب و موضوع خوبی به مقیاس وسیع‌تر برای پژوهشگران دیگر قرار گیرد.
«فعالیت‌های تجاری مکران در امتداد جادۀ ادویه» در امتداد کار استادانۀ مرحوم باستانی پاریزی در مقاله «فلفل روسیاه راهنورد» است که در سال ۱۳۷۲ به چاپ رسیده و در آن مباحث آموزنده و روشنگرانه و مفیدی مطرح شده است.
همچنین موضوع اقتصاد خلیج فارس از تجارت دریایی گرفته تا گمرک‌ها و معیشت ساحل نشینان برای خلیج فارس شناسان همواره جذابیت ویژه خود را داشته است. مقاله‌هایی که نویسندگان آن‌ها به موضوعات و مباحثی همچون «بررسی روابط تجاری و اقتصادی هلندی‌ها در خلیج فارس در دوران صفویه و افشاریه» پرداخته اند، طومار اطلاعات و آگاهی‌های تاریخی و فرهنگی و مدنی و معنوی نوع دیگری را بر ما گشوده و می‌گستراند.
مقالۀ «مفاخر و مشاهیر خلیج فارس» نیز از آن حیث که مناسبات، مراودت‌ها و پیوند‌های منطقۀ خلیج فارس با فرهنگ و ادبیات ایران را روشن‌تر می‌کند نیز جالب توجه بوده و اهمیت تاریخی و فرهنگی آنرا بیان می‌دارد.
معرفی و بررسی نسخۀ خطی «احوالات جزیرۀ بحرین» هم از این منظر و هم از بابت ربط حقانیت‌های تاریخی ایران در مورد بحرین بسیار حائز اهمیت است.
نویسندۀ ناشناس این رساله در سال ۱۲۶۸ هـجری قمری زمانی که بحرین به طور کامل بخشی از ممالک محروسۀ قاجار‌ها بوده، داده‌های تاریخی ارزشمندی را در این نسخۀ منحصر ارائه کرده است.
در بخش «یادداشت‌ها و جستار‌های پراکنده» این شماره، مانند دو شمارۀ گذشته، بخشی از کتاب ActaIranica که برای نخستین‌بار به فارسی ترجمه شده، آورده شده است.
بخش «اکوتورسیم» یا به روایت‌های دیگر «اقتصاد گردشگری» یا «بوم گردشگری» فصلنامۀ مطالعات خلیج فارس به موضوع «نگاهی به زندگی عقاب ماهیگیر در ایران» می‌پردازد.
در بخش دیگری از فصلنامه، ویلم فلور خلیج فارس شناس برجسته و ایران شناس شهیر هلندی نامه نویافته‌ای که شامل اطلاعات ارزشمندی درباره خلیج فارس است، با اتکاء به مرجعی خارجی بررسی و تحلیل و معرفی کرده است.
بخش آخر نیز به کتاب شناسی خلیج فارس اختصاص دارد. در این بخش تألیفات و پژوهش‌هایی درباره «نام خلیج‌فارس» که در ایران به چاپ رسیده، مورد بررسی قرار گرفته است.
در پایان خاطر نشان می‌سازد، تحریریه فصلنامه مطالعات خلیج فارس، ضمن سپاسگزاری از پژوهشگران، نویسندگان و دانشمندانی که تاکنون با این نشریه همکاری داشته اند، دست تمام اندیشمندان و صاحبنظران گرانمای حوزة مطالعاتی خلیج فارس را می‌فشارد و از آن‌ها دعوت می‌کند تا نتیجه پژوهش‌ها و مطالعات ارزشمند خود را در حوزه خلیج فارس در اختیار علاقه‌مندان قرار دهند. این فصلنامه آماده دریافت مقالات و مطالب غنی و مستند این گرامیان در حوزه مباحث و موضوعات خلیج‌فارس است.
نهمین شماره فصلنامه تخصصی «مطالعات خلیج فارس» به بهای ۱۲۰ هزار ریال از طریق انتشارات بنیاد ایرانشناسی قابل دریافت است.
علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند با شماره ۸۸۲۱۲۰۰۴ (۰۲۱) و یا دورنما (ی): ۸۸۶۰۸۹۲۲ (۰۲۱) و یا رایانامه mags@iranology.ir تماس بگیرند و یا به نشانی خیابان شیخ بهایی (جنوبی)، خیابان ایرانشناسی، بنیاد ایرانشناسی، معاونت پژوهشی، طبقه سوم مراجعه کنند.