معاون سیاسی وزارت امور خارجه گفت: از گذشته بر روی مدیریت مصرف آب سرمایه گذاری نکردیم و به جای آن به منابع آب زیرزمینی روی آوردیم.
وی گفت: ذخایر زیرزمینی آب روبه کاهش است و تبعاتی مانند فرونشست دارد ولی هنوز به تأمین آب فکر می کنیم و حتی از وزارت خارجه می خواهیم آب از خارج وارد کند درحالیکه باید به دنبال مصرف درست آب باشیم.
عراقچی افزود: 30 درصد هدر رفت آب در شهر تهران یعنی آب مصرفی حدود 6 میلیون نفر هدر می رود. بنابراین باید اول آمایش سرزمین انجام شود تا مشخص باشد وزارت خارجه چقدر باید در این زمینه تلاش کند؟ چقدر باید صرفه جویی شود و چقدر الگوی مصرف باید رعایت شود و در بخش کشاورزی که 90 درصد آب قابل استحصال مصرف می شود چقدر هدر رفت وجود دارد؟
وی گفت: نخست باید بررسی کلان در مقابله با بحران آب داشته باشیم و بدانیم چقدر در داخل، چه مقدار در خارج، چه مقدار به مصرف مربوط می شود و چه مقدار به دیپلماسی آب نیاز داریم؟
عراقچی در مثالی در مورد کمبود آب در سیستان و بلوچستان اشاره کرد و گفت: کمبود آب در این منطقه موجب کاهش اشتغال، کشاورزی و به دنبال آن مهاجرت و تقابل استان ها می شود. اینجاست که آسان ترین کار این است که بگوییم چرا افغانستان آب نمی دهد؟ درحالیکه باید با این شرایط شیوه زندگی را تغییر دهیم و منطقه را به سمت تجاری سازی پیش ببریم.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه گفت: حدود 9 میلیارد متر مکعب آب از خارج و از آب های مرزی وارد کشور می شود و 11 میلیارد متر مکعب نیز از آب های داخلی خارج می شود.
وی افزود: درحالیکه ما 400 میلیارد مترمکعب سالانه از بارش ها آب استحصال می کنیم، 280 تا 300 میلیارد متر مکعب آن تبخیر می شود که اگر بتوانیم جلوی تبخیر را بگیریم خیلی از مشکلات حل خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه دیپلماسی آب های فرا مرزی مطرح است گفت: حوضه های آبریز مشترک بین ما و کشورهای همسایه وجود دارد که باید بدانیم چگونه بهره برداری کنیم تا از منازعه جلوگیری شود.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه گفت: تاریخ نشان می دهد موضوع همکاری بین همسایه ها با داشتن حوضه های آبریز مشترک بیشتر از جنگ و مناقشه بوده است. چنین کاری را نیز ما باید انجام دادیم البته مذاکره و معاهده بر سر آب کار آسانی نیست.
وی با اشاره به اینکه یکی از وظایف وزارت خارجه پیگیری معاهده هیرمند بود و الان نیز آن را دنبال می کنیم و در زمینه موضوعاتی مثل هیرمند، هامون و مشکل ریزگردها درحال مذاکره با همسایه ها هستیم.
عراقچی با اشاره به اینکه منطقه غرب آسیا به سمت خشکسالی پیش می رود افزود: 9 کشور ازجمله ایران در خشکسالی کامل نیستند اما تا سال 1425 همه کشورهای غرب آسیا خشک سال خواهند شد که در این شرایط همه کشورها به سمت استفاده کامل از منابع آبی خودشان پیش می روند.
وی افزود: همسایگان ما نیز این کار را می کنند و ما هم چنین خواهیم کرد. با این کار باعث تشنگی همسایه ها نمی شویم بلکه این یک نوع مدیریت آب است وقتی مردم ما احتیاج داشته باشند اول نیاز آنها را برطرف خواهیم کرد.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه گفت: دیپلماسی آب های فرامرزی بخشی از دیپلماسی آب است یک بخش دیپلماسی آب مجازی نیز وجود دارد که براساس آن باید بدانیم چه کالایی تولید کنیم که آب کمتر نیاز دارد و کالاهای دیگر را از کشورهای دیگر وارد کنیم. براین اساس در واردات و صادرات آب مجازی باید تجدیدنظر صورت گیرد.
وی افزود: بر این اساس لازم است بدانیم چه کالاهایی را تولید و چه کالاهایی را وارد کنیم. پس باید در مفهوم کالاهای راهبردیتجدیدنظر شود. البته درکنار آن استقلال غذایی نیز مطرح است که باید به آن هم توجه کرد.
عراقچی افزود: تولید غلات در کشور ما هر کیلو یک متر مکعب آب مصرف می کند که خیلی بیشتر از استاندارد جهانی است بنابراین در اینجا دیپلماسی هوشمندانه تجاری باید صورت گیرد و ارتباطات ویژه ای با سایر کشورها داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه هلند یکی از کشورهای پرآب دنیا است افزود: ما به هلند در قالب کالاهایی که به این کشور صادر می شود، (آب مجازی) می توانیم بگوییم آب صادر می کنیم.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه در زمینه کشت فراسرزمینی که راه حل دیگری برای کمبود آب است، اشاره کرد و گفت: در این شیوه محصولی که آب زیاد برای تولید آن لازم است را به کشورهای دیگر ببریم که وزارت خارجه کار زیادی در این زمینه انجام داده و با 11 کشور توافق کردیم که کشت فراسرزمینی داشته باشیم و زمین های زیادی دراختیار گرفتیم اما هیچ کشتی در آنها انجام نشد.
وی به بحث انتقال آب از کشورهای دیگر ماند تاجیکستان اشاره کرد و گفت: بدون توجه به اینکه این کار عملی است یا نه ؟ باید بگویم مشکلاتی به همراه دارد مانند طرح دیگری که در زمینه انتقال آب از دریاچه وان ترکیه به دریاچه ارومیه مطرح شده است که همه اینها باید بررسی و کارشناسی شود.
عراقچی افزود: صرفه جویی در مصرف آب راه حل دیگری است که با انتقال تجربه و همکاری بین المللی، وزارت خارجه می تواند در این زمینه به بخش آب کمک کند مانند پیشنهادی که ژاپن برای کمک به آب تهران کرده است که البته سرمایه گذاری زیادی نیاز دارد.
وی ایجاد همکاری و استفاده از تجربیات بین المللی را بسیار در حل مشکلات آب مؤثر دانست و افزود: به طور مثال در تالاب هامون سیستان و بلوچستان که مشکل آب داریم در فصل بارش حدود 2 میلیارد مترمکعب سیلاب در این منطقه جاری می شود که بر اثر تابش زیاد تبخیر می شود که باید در این زمینه از تجربیات بین المللی مانند استفاده از صفحات خورشیدی از این تبخیر جلوگیری شود گرچه هزینه های زیادی به همراه دارد.
وی با اشاره به اینکه باید دیپلماسی آب بتواند تجربیات سایر کشورها را منتقل کند، افزود: الان برای مقابله با گرمایش زمین بودجه زیادی اختصاص داده می شود اما ما نتوانستیم این بودجه ها را برای طرح های خود جذب کنیم. به طور مثال احیای دریاچه ارومیه 7 میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد.
عراقچی افزود: دیپلماسی کشور، مقابله با بحران آب را باید در دستور کار خود قرار دهد که برای این کار نخست باید آمایش کلی انجام شود.