جایگاه و چشم انداز صنعت شیمیایی در ایران

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صداوسیما، بر اساس آماری که گمرک جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده، 68 درصد حجم واردات کالا و مواد اولیه به کشور و از سویی دیگر، یکی از مهمترین صادرات ایران را انواع فراورده های شیمیایی و پتروشیمی تشکیل می دهند.
مسعود مستوفی کارشناس صنعت شیمیایی معتقد است: بر اساس آمار سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران، یکی از مهمترین زمینه های سرمایه گذاری خارجی و به تبع آن، سرمایه گذاری داخلی ایران، صنایع شیمیایی است.
وی می گوید: از مجموع 220 فرصت سرمایه گذاری خارجی بزرگ در ایران، 29 فرصت در صنایع شیمیایی است و در نتیجه، این صنعت مهم، به سومین صنعت سرمایه پذیر در ایران بدل شده است.
مهیار کارگر مدیرعامل یک شرکت تولید کننده مواد شیمیایی نیز با بیان اینکه شرکتش در زمینه تولید، با واردات مواد اولیه و خام از کشورهایی نظیر چین و هند، محصولات مورد نیاز برخی پتروشیمی ها را تولید می کند و در بخش تامین هم، مواد مورد نیاز صنایع پایین دستی را فراهم می کنیم می گوید: این صنعت، صنعتی مهم و کلیدی است و در صورت حمایت دولت در بخش تولید و انتقال فناوری و همچنین تسهیل مقررات صادراتی، می توانیم با همکاری با شرکتهای خارجی صاحب فناوری ، سهم بزرگتری از بازار جهانی صنایع شیمیایی را از آن خود کنیم.
یکتا یکی دیگر از فعالان صنعت شیمیایی که در زمینه صادرات و واردات و بازرگانی مواد شیمیایی فعالیت می کند با اشاره به اینکه همچنان مشکلاتی در زمینه نقل و انتقال پول وجود دارد می گوید پس از امضای توافقنامه برجام، هم اکنون امکان خرید مواد اولیه و واردات آن به کشور ساده تر شده است.
وی می گوید: پیش از برجام واردات برخی از این محصولات مشمول تحریمهای بین المللی بود اما با امضای برجام، فضا قدری بهتر شده و با این وجود، هنوز مشکلاتی در صادرات و بخصوص واردات برخی از این کالاها وجود دارد.
یکتا گستره ای از چین و هند تا بازارهای کشورهای منطقه قفقاز و آسیای میانه و کشورهای جنوب خلیج فارس را بازارهای هدف صادراتی محصولات ایران می داند و می گوید: در صورت حمایت از تولید ملی، می توانیم به بازارهای اروپایی هم محصول صادر کنیم.
غلام نژاد یکی دیگر از تولید کنندگان مواد شیمیایی هم می گوید: با وجود همه امکانات و توانمندیهای داخلی، مشکل اصلی ما تامین نقدینگی در گردش است و مثل همه صنایع، نیاز مبرمی به حمایت نظام بانکی برای گسترش فعالیت ها و تولید با ظرفیت بالا و در نتیجه، راهیابی به بازارهای جهانی داریم.
هم اکنون صدها شرکت ایرانی، کالاهای صنایع شیمیایی با فناوری قابل قبول و کیفیتی در خور صادرات و قابل رقابت با بسیاری از نمونه های خارجی تولید می کنند، با این وجود آنها معتقدند: فاصله ای چند ساله با فناوری جهانی پیدا کرده اند چراکه فناوری های جدید، هزینه تولید را کاهش و بهره وری را افزایش می دهد.
آزادی نایب رئیس اتحادیه صنف تهیه کنندگان و فروشندگان مواد شیمیایی می گوید: محصولات شیمیایی و از جمله فراورده های پتروشیمیایی ایران در جهان خواهان بسیاری دارد چراکه سطح کیفی تولیدات ما بخصوص در محصولات پتروشیمی بسیار بالاست.
وی می افزاید: ما باید برای ارتقای مستمر کیفیت محصولاتمان، با سازندگان و شبکه های تولیدی و علمی در جهان ارتباط بیشتری داشته باشیم.
وی معتقد است: هم اکنون ما قادر هستیم بخشی از مواد اولیه را از خارج خریداری و با فراوری، ایجاد ارزش افزوده کرده و علاوه بر تامین نیاز داخل، به خارج هم صادر کنیم.
سید مهدی طاهری رئیس اتحادیه صنف تهیه کنندگان و فروشندگان مواد شیمیایی هم معتقد است: رشد کیفی محصولات شیمیایی یکی از موضوعات مورد توجه اعضای صنف بوده و هست و به دنبال آن هستیم که میزان تولید محصولات شیمیایی را افزایش دهیم.
وی با اشاره به حجم بالای واردات مواد شیمیایی به کشور گفت: اینکه برخی محصولات شیمیایی را وارد می کنیم به این دلیل است که اساسا یا امکان تولید آن در کشور وجود ندارد و یا فناوری و یا توجیه اقتصادی ندارد و به همین دلیل، برخی محصولات از کشورهای دیگر وارد می شود اما این به معنای وابسته بودن صنایع شیمیایی ما به خارج نیست چراکه ما این محصولات را فراوری کرده و بخشی از آن را صادرات مجدد می کنیم و بخشی دیگر هم در صنایع تبدیلی ما و سایر صنایع مورد استفاده قرار می گیرد.
صنعت شیمیایی، گستره ای بزرگ از صنایع گوناگون دیگر را در بر میگیرد: از صنایع معدنی و سرامیک و پتروشیمی گرفته تا صنایع نظامی و کشاورزی و حتی تولید گازهای صنعتی. به لطف حضور نیروهای توانمند و کارامد و البته خلاق، ایرانی ها حالا، در طیف وسیعی از این صنعت فعالیت دارند.
به طور مثال خلیل بابایی یکی از فعالان صنایع شیمیایی می گوید: در شرکت ما به عنوان یکی از شرکتهای با قدمت 40 ساله و شناخته شده در این صنعت، بیش از 170 نوع محصول و فراورده شیمیایی تولید و به بازار عرضه می شود و به تازگی برخی محصولات ما با کسب مجوزهای لازم از وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی توانسته اند به صنایع داروسازی داخلی و خارجی راه یابند که این نکته ای بسیار مهم و کلیدی است چراکه پیش از این هیچ شرکت ایرانی نتوانسته به این امر یعنی استفاده از تولیدات شیمیایی داخلی در صنایع دارویی دست یابد.
بابایی می افزاید: پیش از امسال برخی محصولات ما در گرید پزشکی و دارویی از طریق پیله وری به کشورهای همسایه صادر می شد اما از ابتدای امسال موفق شدیم صادرات رسمی محصولات خود را به کشورهای همسایه و قفقاز و حاشیه خلیج فارس آغاز کنیم و در فازهای بعدی به دنبال دستیابی به بازارهای اروپایی و جهانی هستیم.
طاهری رئیس اتحادیه تولید کندگان مواد شیمیایی هم می افزاید: سطح کیفی برخی محصولات و برندهای ایرانی به حدی بالاست که برخی جاعلان متاسفانه با ساخت لیبل و برچسب، محصولات بی کیفیت خود را با برچسب برندهای مطرح ایرانی می فروشند و در این زمینه هم باید با رایزنی با مسئولان مربوطه، جلوی ادامه کار متخلفان گرفته شود و به همین دلیل، بدنبال تشکیل جلساتی با مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت هستیم.
این روزها در نمایشگاهی که در مجموعه نمایشگاهی شهرآفتاب تهران برپا شده، بیش از 70 شرکت ایرانی به معرفی توانمندیهای خود پرداخته اند که علاقه مندان و کارشناسان و صاحبان صنایع می توانند تا 27 بهمن از این محل بازدید کنند تا بیش از پیش با توانمندیهای شرکتهای داخلی آشنا شوند چراکه صنعت شیمی و صنایع وابسته آن، صنعتی بزرگ و راهبردی هستند که در آینده نقش بیشتری در تولید ناخالص ملی ایران ایفا خواهند کرد.
گرچه رشد متوسط صنایع جهان از یک دهه قبل تاکنون یعنی از سال 2007 میلادی، بطور متوسط 3.5 درصد ارزیابی شده اما صنعت شیمیایی و پتروشیمی در همین یک دهه یاد شده، رشدی 8 درصدی داشته اند. رشدی که نشان دهنده اهمیت این صنعت در جهان و لزوم توجه بیشتر کشور ما اعم از مسئولان و برنامه ریزان و تصمیم سازان و فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران، به این صنعت مادر و کلیدی هست.
گزارش: مهدی صادقی