حماسه ذوالفقاری را باید نبرد نیروهای مردمی با ارتش مجهز عراق دانست . نبرد نا برابری که در یـک سوی آن ارتشی مجـهز ، کار آزموده و کلاسیک و در سوی دیگر آن مردمی ثابت قدم و با اراده بودند که کمبود تجهیزات آنان موجب شده بود که برخی از آنان چوبدستی به دست بگیرند .
به گزارش واحد مرکزی خبر،پس از تجاوز ارتش عراق در31 شهریور1359 و اشغال سریع بخش هایی از خاک ایران، خرمشهر مهم ترین شهر بندری ایران، پس از 35 روز مقاومت دلیرانه، به دست دشمن افتاد.
پس از سقوط خرمشهر، رژیم عراق درصدد برآمد تا جزیره آبادان را هم اشغال کند. برای تحقق این امـر دشمن بعثی با عبور از کارون و قطع جاده های آبادان - اهواز و آبادان - ماهشهر جزیره آبادان را محاصره و تلاش کرد تا از طریق شمال بهمنشیر وارد آبادان شود. با چنین وضعی آبادان دریک محاصره330 درجه ای قرار گرفت و عبور از رودخانه بهمنشیر می توانست آبادان را با خطر جدی روبه رو کند.
عراقی ها برای تصرف آبادان در 9 آبان 1359، در منطقه ذوالفقاری روی رودخانه بهمنشیر پـل شناور نصب کردند و با عبور دادن قسمتی از نیروهای خود ، وارد جزیره آبادان شدند . نیروهای بعثی به چند دلیل منطقه ذولفقاری را برای ورود به جزیزه آبادان انتخاب کردند.
نخست اینکه آنها سعی داشتند با استفاده از پوشش نخلستان ها از دید رزمندگان اسلام دور مانده و به راحتی وارد شهر شوند.
دوم اینکه در آن موقع این منطقه از ذوالفقاری انتهای شهر و نیز آسیب پـذیـرترین نقطه آن محسوب می شد و آنها سعی داشتند از این نقطه کور برای ورود و اشغال شهر و جزیره آبادان استفاده کنند .
سـوم اینـکه منطقه ای که نیروهای عراقی انتخاب کردند یکی از کم عرض ترین مناطق جزیره آبادان است زیرا عرض جزیره آبادان در منطقه ذوالفقاری حدود سه کیلومتر است و اگر نیروهای عراقی در ورود به جزیره آبادان به مانعی برخورد نمی کردند می توانستند براحتی عرض جزیره آبادان را طی کنند و این جزیره را به دو نیم تقسیم و ارتـبـاط نیمه شمالی و جنوبی آن را ازیکدیگر قطع کنند که این امر اشغال شهر و جزیره آبادان را بسیار تسهیل می کرد .
چهارم اینکه عبور از رودخانه بهمنشیر آسان تراز عبور از رودخانه کارون در جنوب خرمشهر بود.
ناخدا یکم تکاور اسماعیل بنیادی در این زمینه می گوید: نیروهای دشمن برای این عملیات ، تیپ6 از لشکر3 زرهی به همراه واحدهایی از تیپ33 نیروی مخصوص را وارد عمل کردند.
نحوه عملیات از رودخانه بهمنشیر مانند عبور از رودخانه کارون طراحی شد. نیروهـای بعثی در شب نهم آبان 1359، پنج روز پس از سقوط خرمشهر، پل شناور روی بهمنشیر زدند و به سوی کوی ذوالفقاری سرازیر شدند.
حسن بنادری از فرماندهان مدافع شهر می گوید : بامداد نهم آبان ماه چنـد گردان تکاور و نیز نیروهای مکانیزه بعثی مجهز به توپ106 و موشکهای مالیوتکا و مسلسلهای سنگین نخستین نیروهای عراقی بودند که از پل عبور کردند. در این بین مردی به نام دریاقلی سـورانی که در نزدیکی آن منطقه زندگی می کرد از هجوم نیروهای دشمن مطلع می شود و بلافاصله نیروهای مـردمی مسجد حضرت رسول اکرم ذوالفقاری را در جریان حمله عراقی ها قرار می دهد و به سوی مقر سپاه در مرکز شهر حرکت می کند.
وی در طول مسیر مردم را در جریان حمله نیرهای بعثی و ورود آنان به شهر خبرمی دهد و مردم نیز به سرعت به مقابله با نیروهای عراقی می شتابند .
در واقع قبل از رسیدن نیروهی نظامی ، مردم بـشدت بـا نیـروهای عراقی در گیر می شوند .
وی می افزاید : وقتی دریاقلی به مقر سپاه رسید من را از آمدن عراقی‌ها آگاه کرد. ما هم به نیروهای دیگر موجود در شهرآمدن عراقی‌ها را خبر دادیم . نیروهای مدافع وقتی به ذوالفقاری رسیدند که عراقی‌ها تا پاسگاهی که سر راه آبادان ـ خسروآباد بود، پیشروی کرده بودند.
سرهنگ چنعانی جانشین فرمانده ناحیه مقاومت بسیج آبادان هم مـی گویـد: جنگ نا برابر درمنطقه کوی ذالفقاری آغاز شد. نیروهای مدافع شهر همان جا خط پدافندی تـشکیل دادند و از پیشروی عراقی‌ها جلوگیری کردند. درگیری سختی بین نیروهـای خودی با حداقل امکانات و نیروهای بعثی مجهز به سلاحهای پیشرفته رخ می دهد و مدافعان موفق می شوند تـا غروب همان روز نیروهای عراقی را شکست داده و شهر و جزیره آبادان را از یک خطرحتمی نجات دهند. نیروی هوایی هم موفق شد پلی را که عراقی ها بر روی بهمن شیر زده بودند منهدم کند .
رزمنـدگان بـا جانبازی و فداکاری بسیار، چنان مقاومتی از خود نشـان دادند که دلاوری ها و شجاعت های آنان در این منطقه به نام «حماسه ذوالفقاری»به عنوان برگ زرینی در تاریخ دوران دفاع مقدس به ثبت رسید. در این نبرد صدها نفر از نیروهای بعثی به هلاکت رسیده و یا زخمی شدند و دهها نفر به اسارت درآمدند و رزمندگان ایران توانستند از نفوذ نیروهای دشمن به شهر و جزیره آبادان جلوگیری کنند .
سرهنگ عقیلی مدیر کل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مـقدس خوزستان با بیان اینکه اشغال شهر و جزیره آبادان می توانست برای کشورمان فاجعه بار باشدگفت: محاصره شهر آبادان موجب توقف پیشروی نیروهای بعثی شد. زیرا نیروهای بعثی برای پیشروی در دشتهای وسیع و مسطح خوزستان نیازمند اشغال جزیره آبادان و تحکیم عقبه خود بودند . اما مـقاومت مردم و مدافعان در جزیره آبادان موجب شد که نیروهای دشمن نتوانند به پیشروی خود ادامه دهند. اشغال جزیره آبادان ، راه را برای پیشروی نیروهای عراقی به سمت شهرستانهای شادگان _ بندر امام خمینی _ بندر ماهشهر و مناطق وسیع جنوب استان خوزستان هموار می کرد .
در واقع باید گفت همانگونه که مردم خرمشهر به مدت 35 روز نیروهای بعثی را زمین گیرکردند ، مردم آبادان نیز به مدت یکسال نیروهای بعثی را به خود مشغول کرده و علاوه بر سد کردن پیشروی آنان ، زمینه را برای آماده سازی و سازماندهی نیروهای خودی وعملیات بزرگ شکست حصر آبادان فراهم کردند.
دیگر اینکه اگر بعثی ها موفق به اشغال شهر و جزیره آبادان می شدند، باز پس گیری جزیره آبادان با توجه به محصور بودن بین رودخانه های اروند- کارون و بهمنشیر بسیار مشکلتر از عملیات شکست حصر آبادان بود و این امر می توانست معادلات نظامی را پیچیده تر و دشوار تر کند .
دریاقلی این قهرمان ملی هم آن قدر زنده نماند که شکست حصرآبادان را ببیند. وی چند روز پس از واقعه کوی ذوالفقاری بر اثر انفجار گلوله خمپاره ، پای راستش را از دست داد و سرانجام بر اثر جراحات وارده به شهادت رسید.