بررسی چگونگی کنترل نبض ایمنی جاده های گیلان

به گزارش اخبار استانهای خبرگزاری صدا وسیما، "دیر رسیدن، بهتر از هرگز نرسیدن است" این شعاری است که همه، بارها آن را شنیده، روی تابلوها دیده و به آن معتقدیم اما در عمل، گاهی عجله  و دور دیدن چشم عوامل قانون، رعایت نکات ایمنی را پشت گوش جاده ها می اندازد و گاهی هم فراهم نبودن زمینه ها و زیرساخت های سفر ایمن، باعث می شود حادثه، مهمان ناخوانده جاده ها شود و خاطره ای تلخ برای مسافرانی که به امید سفری خوش کوله بار بسته اند، رقم بزند.
آمارهای اداره کل پزشکی قانونی گیلان نشان می دهد از ابتدای امسال تاکنون 392 نفر در تصادفات جاده ای استان، جان خود را از دست داده اند. 
مدیرکل پزشکی قانونی گیلان با بیان اینکه پارسال 499 نفر در تصادفات برون شهری جان باختند گفت: عامل مرگ50 درصد این افراد، وارد شدن ضربه به سر، به علت نبستن کمربند ایمنی و استفاده نکردن از کلاه ایمنی ثبت شده است. آمارهای پزشکی قانونی از این حقیقت هم حکایت دارد که ۶۵ درصد کشته شدگان حوادث جاده ای در استان،  موتورسیکلت سواران و عابران پیاده هستند.
دکتر مهدی قربانی ثمین با بیان اینکه بطور معمول حدود 95 درصد مصدومان حوادث رانندگی به پزشکی قانونی مراجعه می کنند افزود: پارسال 12هزار و 475 نفر که در تصادفات رانندگی گیلان، مصدوم شده بودند، به پزشکی قانونی مراجعه کردند. 
وی با اشاره به اینکه کم عرض و سخت گذر بودن برخی جاده ها و ترافیک پرحجم در ایام تعطیل،انتقال مصدومان تصادفات به مراکز درمانی را سخت می کند می گوید: حدود چهار درصد تلفات تصادفات جاده ای گیلان، هنگام انتقال مصدومان و 42درصد هم پس از انتقال مصدومان به بیمارستان ثبت شده است و این یعنی حدود نیمی از تلفات جاده ای در فرآیند انتقال مصدومان به بیمارستان و پس از آن رخ می دهد.
مدیرکل پزشکی قانونی گیلان معتقد است: با راه اندازی پایگاه امداد و نجات هوایی و استفاده از بالگرد، سرعت انتقال مصدومان افزایش می یابد و در نتیجه آمار تلفات تصادفات استان کاهش چشمگیری خواهد یافت.
 اما این کار علاج پس از واقعه است و تا حدودی شیب آمار تلفات جاده ای را کم می  کند و باید از سرچشمه و همان آغاز سفر دنبال کار را گرفت و با رعایت نکات ایمنی، فراهم کردن زیرساخت ها و زمینه های ایمنی سفر، سفری آرام و بی خطر را مهمان همیشگی جاده ها کرد و آمار تلفات را کاهش داد.
هرچند، آمارهای پلیس راه گیلان که نبض ترافیک در جاده های استان را در دست دارد، از کاهش تصادفات و تلفات جاده ای در 5 سال گذشته حکایت دارد.

رئیس پلیس راه گیلان با بیان اینکه در پنج  سال گذشته 2 هزار و 730 نفر در تصادفات جاده ای استان جان خود را از دست دادند گفت: آمار تلفات جاده ای گیلان از ۶۴۳ نفر در سال 90 ، به ۴۹۹نفر در سال ۹۵ کاهش یافته است.

سرهنگ حسین محمد پور با بیان اینکه تعداد وقوع تصادفات هم در این مدت بطور میانگین حدود 20 درصد کاهش را نشان می دهد ، اعمال قوانین سخت گیرانه، افزایش نرخ جریمه تخلفات حادثه ساز و ایمن سازی راه ها را از مهمترین عوامل کاهش تصادفات و تلفات جاده ای در پنج سال گذشته می داند.

در حالیکه آمارهای پنج  سال گذشته مبین کاهش آمار تلفات جاده ای است ، اما تعداد کشته شدگان این حوادث در هشت ماه گذشته امسال، 22 نفر بیشتر از مدت مشابه پارسال است که رئیس پلیس راه گیلان، افزایش میزان سفر و به تبع آن تردد وسایل نقلیه و نا آشنابودن مسافران به مسیرهای استان را علت این میزان تلفات اعلام کرده و می گوید : علت وقوع 57 درصد تصادفات جاده ای استان ، عامل انسانی است که عدم توجه به جلو ، تجاوز به چپ و رعایت نکردن سرعت مطمئنه از مهمترین این خطاهاست.
سرهنگ حسین محمد پور با بیان اینکه امسال هم مثل سالهای گذشته بیشترین آمار تلفات جاده ای معادل 38 درصد، مربوط به موتورسیکلت سواران و عابران پیاده است گفت: پلیس راه با توزیع بروشورهای هشدار دهنده، توزیع کلاه در مناطق پرحادثه و نیز حضور در مجامع عمومی و تشریح نکات ایمنی، سعی در فرهنگ سازی برای کاهش خطای انسانی، بویژه کاهش آمار تلفات عابران و موتور سواران دارد.

 وی رعایت نکات ایمنی قبل و هنگام سفر را درکاهش آمار تصادفات بسیار موثر می داند و می گوید: پلیس درکنار فرهنگ سازی، با کنترل سلامت ناوگان حمل ونقل عمومی، کاهش سرعت 110کیلومتر به 95 کیلومتر در جاده های اصلی، کاهش سرعت 80 کیلومتر به 60 کیلومتر در مسیرحاشیه مناطق مسکونی، راه اندازی سامانه 110120برای اطلاع رسانی تخلفات ناوگان حمل و نقل عمومی، تست الکل  و اعتیاد رانندگان، استفاده بیش از 100 دوربین کنترل  تخلفات و استفاده از 2 هزار و 200 راهور محله، سعی کرده، زمینه های لازم برای ایمنی سفر را در جاده ها فراهم کند و آمار تصادفات را در استان کاهش دهد.
اما سوال اینجاست چرا با وجود اقدامات و توصیه های پلیس و فرهنگ سازی از سوی رسانه ها، تشکل های مردم نهاد و همیاران پلیس برای رعایت نکات ایمنی، باز هم شاهد بی احتیاطی و وقوع تصادفات هستیم و هرجا که سر و کله پلیس، قانون و عوامل بازدارنده پیدا نباشد، تخلف و به تبع آن تصادف روی می دهد؟ رییس پلیس راه گیلان در پاسخ به این سوال می گوید: تا فرهنگ رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی در مردم نهادینه نشود و به یک اعتقاد و باور قلبی در نیاید، متاسفانه بازهم شاهد حوادث ناگوار رانندگی خواهیم بود.
وی البته افزود: اگرچه مهمترین عامل تصادفات در استان عامل انسانی و رعایت نکردن نکات ایمنی از سوی رانندگان و عابران است اما فراموش نکنیم که ارتقای ایمنی خودروها و ایمن سازی مناطق پرتصادف هم در کاهش تصادفات و تلفات جاده ای بی تاثیر نیست.
سرهنگ محمد پور افزود: نیمی از تصادفات جاده ای بویژه تصادف با عابران پیاده در شب و به علت کاهش شعاع دید در تاریکی اتفاق می افتد که نصب سیستم روشنایی می تواند تا حدود زیادی در کاهش تصادفات اثرگذار باشد.
درحالیکه رییس پلیس راه گیلان نصب سیستم روشنایی را در کاهش نیمی از تصادفات اثرگذار می داند، مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده ای استان می گوید : بر اساس آیین نامه ایمنی راه ها، ایجاد سامانه روشنایی در جاده ها، جزو الزامات ایمنی نبوده و صرفا برای کمک به ایمنی بیشتر است.

گذری بر راه های استان ، نشان می دهد از مجموع حدود 11 هزار کیلومتر راه در گیلان، فقط حدود 207 کیلومتر از بزرگراه ها و راه های اصلی به سیستم روشنایی مجهزند.

حال سوال اینجاست آیا پراکندگی سکونتگاه های گیلان، احشام سرگردان، مه گیر بودن و بارندگی های فراوان که شعاع دید را در شب بیشتر از حد معمول کاهش می دهد، دلایل کافی برای قرارگرفتن سیستم روشنایی در فهرست الزامات آیین نامه ایمنی راه ها نیست؟

مدیرکل راهداری و حمل ونقل جاده ای گیلان می گوید: الزامات ایجاد سیستم روشنایی در راه های استان را در مکاتبه با سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای مطرح کردیم و از آنان خواستیم در این بند از آیین نامه بازنگری کنند اما تاکنون دستورالعملی در این باره دریافت نکرده ایم. 
محمدرضا نازک کار افزود: شاید یکی از دلایل عدم موافقت این سازمان، هزینه بر بودن ایجاد و تامین انرژی سیستم های روشنایی باشد.
وی نبود جدا کننده در راه های اصلی را  هم مزید بر علت می داند و می گوید : براساس سیاست های کلی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای در حال حاضر روشنایی طولی مد نظر نبوده و برای کاهش هزینه ها و بر اساس اولویت، بنا داریم بصورت نقطه ای در مناطق پر خطر که به نوعی نقطه کور و کاهش دید بیشتر است، روشنایی ایجاد کنیم،  چرا که هزینه این سامانه روشنایی در یک کیلومتر سه میلیون و 750 هزار تومان و سامانه روشنایی طولی 150 میلیون تومان است.
مدیر کل راهداری و حمل و نقل جاده ای گیلان اگرچه سیستم روشنایی راه ها را در جلوگیری از حوادث جاده ای موثر می داند اما معتقد است شناسایی، آشکارسازی و ایمن سازی نقاط پرحادثه در اولویت اول قرار دارد چرا که فقط آشکارسازی این مناطق پرخطر، کاهش حدود 70 درصدی  تصادفات در  این  نقاط  را به دنبال دارد.
محمد رضا نازک کار از آشکارسازی97منقطه پرحادثه با نصب علائم و تابلوهای راهنمایی و رانندگی خبر  داد و گفت: مطالعه و بررسی برطرف کردن این مناطق پرحادثه در قالب طرح مطالعاتی به سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای فرستاده شده است و منتظر ابلاغ مصوبه سازمان هستیم تا به تناسب اعتبارات ابلاغی و بر اساس اولویت کار، ایمن سازی این نقاط را آغازکنیم.        
وی نصب 13و نیم کیلومتر گاردریل، احیای خط کشی ها در 2 هزار و 650 کیلومتر راه ، 60 کیلومتر روکش آسفالت و ایجاد 12 کیلومتر نیوجرسی را از مهمترین اقدامات امسال این اداره کل برای تامین امنیت ایمنی در جاده های گیلان اعلام کرد و گفت: تا پایان سال علاوه بر ایجاد 32 کیلومتر روشنایی طولی و 12 نقطه روشنایی نقطه ای، 54 سامانه هوشمند ثبت تخلف ، در مسیرها ثبت می شود.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده ای گیلان اگرچه با توجه به در پیش بودن زمستان و لزوم توجه بیشتر به ایمن سازی راه ها به استقرار 482راهدار با 274خوردوی سبک وسنگین در محورهایی که احتمال ریزش کوه، جاری شدن سیلاب و بروز بهمن وجود دارد خبر داد،گفت:  اما ارائه به موقع خدمات امداد ونجات در کاهش آثار تصادفات و آمار کشته شدگان موثر است.

 بررسی ها و تجربه زمستان سالهای قبل نشان می دهد کهنگی ناوگان راهداری خدمات رسانی هنگام وقوع بارش سنگین برف را با مشکل مواجه می کند.

آنطور که مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده ای می گوید: میانگین عمر ناوگان راهداری گیلان ببش از 26 سال است که 21 سال از استاندارد بین المللی و 11سال از استاندارد های ملی بیشتر است. به گفته وی باید 20 درصد ناوگان راهداری استان نوسازی شود تا این تجهیزات به نُرم استاندارد  خدمات رسانی برسند.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده ای گیلان البته کمبود راهدار را هم مزید بر علت می داند ومی گوید : تا پایان امسال 11 نفر از راهداران خبره گیلان بازنشسته می شوند در حالیکه به رغم اعلام نیاز به سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، جایگزینی برای آنها وجود ندارد.
اما از پاتوق راهداران در راه های استان ، مناطق سخت گذر و برف گیر که  نقش تعیین کننده ای در بازگشایی و ایمن سازی مسیر دارند که بگذریم به امکانات و تجهیزات امداد و نجات گیلان می رسیم که در مواقع بروز حوادث، به داد حادثه دیدگان رسیده و در کاهش تلفات جاده ای اثر گذار است.  
رییس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی گیلان با بیان اینکه گیلان 37 پایگاه اورژانس جاده ای دارد گفت : بر اساس برنامه پنجم توسعه، تا سال 94 توانستیم به ازای هر 50 هزار نفر جمعیت یک پایگاه فوریت های پزشکی درگیلان راه اندازی کنیم اما در ایام تعطیل با ورود مسافران، جمعیت این استان به سه برابر افزایش یافته و بالطبع این تعداد پایگاه ، پاسخگوی نیازهای امداد و نجات نیست.

دکتر پیمان اسدی با اشاره به وجود 124 دستگاه آمبولانس در گیلان گفت: اگرچه به لحاظ تعداد آمبولانس درمقایسه با استان های همسان وضعیت خوبی داریم اما 15 درصد ناوگان اورژانس گیلان فرسوده است و به نوسازی نیاز دارد که با توجه به اعلام نیاز به اورژانس کشور، قرار است در فرآیند توزیع جدید سازمان بر این تعداد افزوده شود.
وی می گوید: 440 پزشک، پرستار، تکنسین فوریت های پزشکی و امدادگر، در هنگام بروز حوادث کار خدمات رسانی به مصدومان را بر عهده دارند.
دکتر پیمان اسدی اگرچه راه اندازی پایگاه امداد و نجات هوایی و استفاده از بالگرد در گیلان را ضروری می داند اما می گوید: با وجود اقلیم ناپایدار در استان، حتی در صورت داشتن بالگرد، امکان استفاده از آن در شب و هوای مه آلود و بارانی وجود ندارد.
وی افزود: از طرفی برای استفاده از بالگرد، نیاز به تجهیز بیمارستان ها به جایگاه اختصاصی فرود است که درحال حاضر فقط در 2 بیمارستان خصوصی و یک بیمارستان دولتی، این جایگاه تعبیه شده است.
رییس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی گیلان هزینه زیاد ایجاد پایگاه امداد و نجات هوایی را هم مزید بر علت می داند ومی گوید: خرید یک دستگاه بالگرد که فقط بخشی از تجهیزات پایگاه امداد و نجات هوایی به شمار می رود معادل هزینه ساخت 7 پایگاه اورژانس زمینی است، البته باید به این میزان، هزینه نگهداری را هم افزود که 8 برابر هزینه ساخت است. 
دکتر پیمان اسدی با بیان اینکه پایگاه امداد و نجات هوایی باید در مرکز استان باشد تا بتواند شعاع 150کیلومتری را پوشش دهد گفت: با وجود پیگیری زیاد برای زمین این پایگاه، به علت کمبود زمین در استان بویژه رشت، هنوز زمینی برای این آشیانه جانمایی نشده است اما زمینی در سایت لاکان رشت پیشنهاد شده و مشخصات آن به سازمان اورژانس کشور ارسال  شده است که منتظر تایید فنی آن هستیم.
اگرچه دستگاه های متولی در گیلان از فرهنگ سازی گرفته تا ایمن سازی راه ها و استاندارد سازی تجهیزات و خدمات در مسیر تامین ایمنی راه و سفر قدم برداشته اند اما گذری بر راه ها و نگاهی به تجهیزات و امکانات این حوزه نشان می دهد هنوز کاستی هایی دراین باره وجود دارد که باید مرتفع شود و البته مسافران جاده ها هم برای اینکه سفرشان بی خطر باشد، باید بیشتر از گذشته به قانون احترام بگذارند و نکات ایمنی قبل و بعد از سفر را آویزه گوششان کنند.


*  نگارندگان : کبرا اجدادی  و مریم امدادی