وزیر کشور با بیان اینکه یکی از پروتکل های ستاد بحران آسیب شناسی کمک رسانی است، تاکید کرد: بلافاصله پس از زلزله با توجه به تجربیات پروتکل ها به روز می شود و در قانون جدید هم برخی اختیارات ستاد بحران افزایش خواهد یافت و تغییر می‌کند.
دکتر عبدالرضا رحمانی فضلی در آغاز گفت: ما در ابتدا چون تلویزیون و شبکه خبر مرکز زمین‌لرزه را عراق عنوان کرد، فکر نمی‌کردیم این‌قدر خسارات وسیع باشد، پس از چند دقیقه که وضعیت مشخص شد، بلافاصله از منزل به وزارت کشور رفتیم و ساعت 11 شب، ستاد مقابله با بحران را تشکیل دادیم. تلفن‌ها قطع بود، فرمانداران در میان مردم بودند و ارتباط‌گیری قطع بود. نهایتاً با حجم خسارات، برآوردی دستمان آمد.
وزیر کشور افزود: اولین اولویت ما باز کردن راه‌ها بود. ارتش و پیمانکاران را بسیج کردیم تا جاده‌هایی که به خاطر ریزش کوه بسته‌شده بود، باز کنند. اولویت دوم ما، رساندن نیروهای امدادی به صحنه بود تا کسانی که زیر آوار بودند نجات پیدا کنند. شبانه هواپیما گرفتیم و مسئولان را به منطقه فرستادند. تا ساعت 4 هواپیما
پرواز کردند. همان لحظه به هلی‌کوپترها اعلام آمادگی کردیم تا با طلوع آفتاب پرواز کنند. تا 6 صبح همه بیدار بودند و تمام هماهنگی‌ها صورت گرفت.
وزیر کشور گفت: ما بحران را از تهران هدایت می‌کردیم ولی کمیته‌ها در استان و شهرستان‌ها تشکیل شده بود. امکانات محلی و توان آن‌ها مطرح بود. مردم نقش اساسی در نجات زیر آوار ماندگان داشتند.
وی گفت: در اولین پرواز 19 هلی‌کوپتر پرواز کردند و خود را به محل رساندند. حجم خرابی‌ها بسیار سنگین بود. در زلزله 1930 روستا و 7 شهر خسارت دید که پراکندگی بسیار زیادی داشت. لحظات اول، امکانات امدادی به صحنه رسید و جاده‌ها باز شد. خودم ساعت 1 به محل رسیدم، سرپل ذهاب بیشترین خرابی‌ها را داشت. مردم بسیار مضطرب بودند. همه گریه و گلایه می‌کردند و صحنه ناراحت‌کننده بود. در روز اول 7 هزار نفر منتقل شدند و پشت منطقه زلزله‌زده رفتند. بخشی به کرمانشاه، همدان، تهران و استان البرز منتقل شدند. در بیمارستان کرمانشاه، مردم را در صحن بیمارستان درمان می‌کردند. آب، برق و گاز قطع شد تا از آتش‌سوزی وسیع جلوگیری شود. ما نگران پمپ‌بنزین‌ها و سدها بودیم. شبانه دستور کنترل سدها را به وزارت نیرو داده بودیم.
او افزود: بلافاصله در محل حاضر شدیم. پس‌لرزه مرتب می‌آمد و مجبور شدیم در صحن حیاط جلسه برقرار کنیم. مقرر شد تا شب چادر برسد. همان شب 20 هزار چادر رسید و هم‌اکنون تا 80 هزار چادر رسیده است. برق قطع بود ولی تا آمد، نمی‌توانستند وصل کنند چون تیرها افتاده بود و برق‌گرفتگی اتفاق می‌افتاد. در مسیر ثلاث باباجانی حرکت کردیم. در روستاها امکانات نرسیده بود. تصمیم گرفته شد مسئولیت در شهر با ارتش باشد و توزیع آب و امکانات با ارتش باشد. در روستاها، کار به عهده سپاه شد. زمان می‌برد تا امکانات به محل برسد. تا حدود 7 شب در منطقه بودم و بعد به کرمانشاه برگشتیم.
وزیر کشور گفت: آن شب جلسه ستاد را برای سومین بار در کرمانشاه گذاشتیم و تا 11 شب تصمیمات اتخاذ شد. هماهنگی‌ها بسیار خوب بود. دستگاه‌ها سر موقع آمدند. با توجه به وسعت منطقه کارها خیلی خوب بود. مردم هم مرتب و منظم بودند. یکی از ضعف‌ها
پراکندگی اطلاعات با توجه به شبکه‌های اجتماعی بود. جمع‌بندی من از این شبکه‌ها، 80 درصد مثبت بود و 20 درصد برخی شایعه‌سازی و بزرگنمایی کردند. برخی هم نمی‌دانستند چطور اطلاع‌رسانی کنند و بر اضطراب‌ها افزودند. ما باید اول شرایط را آرام کنیم که صدا و سیما این را جبران می‌کرد.
وزیر کشور گفت: مرتب با قائم‌مقام صدا و سیما تماس داشتم. نزدیک به 2 هزار نفر از زیر آوار بیرون آمدند. اگر کوتاهی می‌شد، تعداد جان‌باختگان خیلی زیاد می‌شد. تا 12 و نیم شب روز اول را در ستاد بودیم و توانستیم اطمینان نسبی بدهیم. هرچند در برخی جاها کمبودهایی بود. در روز دوم آقای رئیس‌جمهور در منطقه حضور یافت که کار بسیار خوبی بود. با من مشورت کردند و توصیه
کردم تشریف بیاورند، تا هم دستورات مؤثرتری بدهند و هم مردم ببینند و آرام شوند. دیدم برخی تفسیرها و تحلیل‌هاست. در سرپل ذهاب دیدم مطرح‌شده که وقتی رئیس‌جمهور سخنرانی می‌کردند، برخی گفتند فلان دستگاه‌ها نبودند و ارتش بودند. بله، چون ما تقسیم‌کار کرده بودیم سپاه به روستاها برود، طبعاً در شهر نبود.
وزیر کشور افزود: بحث دیگر ما امنیت بود. تجربه نشان می‌دهد در این مواقع، سرقت و ناامنی داریم که نگرانی مردم را دوچندان می‌کند. همان شب، نیروی انتظامی، نیروهای ویژه را اعزام کردند و تقریباً هیچ مشکل امنیتی و ناامنی خارج از نرم معمول نداشتیم. رسانه‌ها طوری مطرح کردند که راهزن‌ها دارند غارت می‌کنند. اصلاً صحبت راهزن نبود. این مردم نگران بودند و نیاز داشتند و طبیعتاً جلوی ماشین‌ها را می‌گرفتند و می‌گفتند ما وسایل نیاز داریم اینجا خالی کنید. مردم استان کرمانشاه، شهید داده و پاسدار اصلی مرزها هستند. این کلمات ظلم به مردم آنجاست. در برخی جاها مردم مشکلات داشتند و شرایطی بود که نیاز داشتند به وسایل. نیروی انتظامی کمک کرد تا توزیع وسایل به‌درستی صورت گیرد.
وزیر کشور گفت: 40 گروه روانشناسی در منطقه حاضر شدند و کارکردند. برخی مطرح کردند فرماندهی واحد آنجا نبود. این ظلم است. فرماندهی از دقیقه اول در ستاد تشکیل شد. همه دستگاه‌ها عضو ستاد هستند و کاملاً با فرماندهی واحد ملی این کارها مدیریت شد. در سطح استانها هم خودم حضور داشتم و نظارت داشتم. مسئولان آمدند از جمله آقای رئیس‌جمهور و فرماندهی واحد بود. باید وسعت، شدت و حجم را در نظر بگیریم.
نمره اول را به مردم می‌دهم که با خویشتن‌داری و آرامش بحران را طی کردند. برخی صحنه‌هایی پخش کردند که کسی داد می‌زند. طبیعی است او نگران است، بچه‌اش فوت کرده و خانه‌اش ویران‌شده، این مسائل طبیعی است. مردم می‌خواستند، طلب می‌کردند، ولی این‌ها به‌قاعده بود.
او افزود: بعد از مردم، به دستگاه‌ها نمره می‌دهم که به مسئولیت خود عمل کنند. من گروهی را مأمور کردم تمام شرایط را رصد کنند. توزیع یکی از مسائلی است که باید درباره آن تجدیدنظر شود. برای همه‌چیز پروتکل داریم ولی باید تجدیدنظر شود. درمجموع 15 هزار خانه تخریب شدند که 11 هزار در روستاها بود. تعداد چادرهای ما بیش از 80 هزار عدد است. چون مردم نگران بودند و نمی‌توانستند وارد خانه شوند. پس‌لرزه می‌آمد. مردم
نگران بودند. باید کاری کنیم این چادرها در هر شهرستان در انبار باشد و شناسنامه داشته باشد. این‌ها مواردی بوده که آسیب‌شناسی شده است.
وزیر کشور گفت: ما مجدداً در تهران ستاد را تشکیل دادیم و پس از تشخیص مجدد اولویت‌ها از چادر، تغذیه و آب انجام شد. مردم پای‌کار آمدند و مشکل تغذیه و آب و پتو حل شد. یکی از حسن‌های فضای مجازی، بسیج کردن مردم بود. ضعف ما در آن مرحله چادر بود و بعدش نگرانی برای ساخت مسکن. مرحله اول اسکان اضطراری در چادر بود. مرحله بعد اسکان موقت است که در جای مطمئن‌تری سکنی بگزینند. بعد هم اسکان دائم است.
او افزود: برآورد همان روز توسط مدیریت بحران و وزارت راه، مسکن و شهرسازی و بقیه بخش‌ها مشخص شد. روز بعد در دولت همه برآورد خسارت‌ها و نیازها را مطرح و تصمیم‌گیری کردیم. تسهیلات و کمک‌های بلاعوض مشخص شد که سرجمع حدود 1000 میلیارد تومان تخصیص داده شد. بنیاد مسکن اعلام کرد که اولین قسط را بانک‌ها داده‌اند. با قرارگاه خاتم‌الانبیا طرف قرارداد شد چون در منطقه حاضر است و مشغول کارهای عمرانی است. برخی می‌گویند چرا سپاه مأمور روستاها شد. چون سپاه در همه روستاها پایگاه بسیج دارد. ارتش این‌طور امکانات در روستاها ندارد
و در پادگان‌هاست. ایده اول این بود که برای اسکان موقت، منزل اجاره کنند. بنیاد مسکن تجربه خوبی داشت و بحث مسکن موقت و دائم بود. بنیاد مسکن قول داده مساکن موقت را ظرف یک ماه تحویل دهد. ما دیدم ظرف این مدت، دغدغه مردم خیلی کمتر می‌شود. طبیعی است وقتی 100 متر زیربنا داشتند و بروند در یک فضای 15 متری در زحمت می‌افتند ولی این‌ها طبیعی است. به مشکلی برخورد کردیم که حجم زیاد مردم در آنجا باعث قفل شدن همه‌جاده‌ها شد. مرتب به تلویزیون تماس می‌گرفتم نشان دهید تا مردم ببینید. از کرمانشاه به سمت شهرها و روستاها همه‌جا قفل بود. فرمانده ناجا و سپاه حاضر بودند و سفر رفتند. جانشین ناجا گفت: همه جاده‌ها بسته است و خدمات‌رسانی مختل شده است.
او افزود: مشکل دیگر توزیع اقلام مردمی بود. مردم دلشان می‌خواهد صواب ببرند ولی دچار مشکل شدیم. آقای نجار رئیس ستاد بحران گفت: غذا دارد اسراف می‌شود. همه‌چیز دارد خراب می‌شود. دستور دادیم این‌ها را به انبار پادگان‌های ارتش تحویل دهند. نمی‌شد بگوییم مردم کمک نکنند. هر دستگاهی در محدوده خود ناظر است. وزارت بهداشت
بستری 1000 نفر را نظارت می‌کند. اقدامات واکسیناسیون و مراقب‌های لازم برای آلودگی‌ها و مسمومیت‌ها را نظارت می‌کند. وزارت راه ناظر بر پیمانکاران خود است ولی درمجموع هر هفته این‌ها وارد ستاد بحران می‌شوند و گزارش می‌دهند و خودم در این ستاد حضور دارم. طبق وظایف این دستگاه‌ها، ما در ستاد بحران هم نظارت می‌کنیم.
وزیر کشور در ادامه گفت: هواشناسی روز دوم اعلام بارندگی کرد. ما گفتیم وسایل گرمایشی، نایلون و مواد غذایی به‌اندازه کافی تأمین شود. الآن این‌ها تأمین‌شده. آن‌ها الآن در ناراحتی‌اند. در چادر هستند و آب دورش جمع شده است. از شهرداری‌ها کمک خواستیم. شهرداری تهران نیرو فرستاد از کلان‌شهرهای دیگر هم نیرو آمد تا آب را کنترل
کند. امشب از استاندار پیگیری کردم گفتند تا ظهر این مشکلات حل می‌شود. همه چادرها پلاستیک و وسایل گرمایشی دارند.
وزیر کشور در ادامه افزود: مقرر شد روی ساختن خانه‌های 12 تا 16 متری برای مسکن موقت متمرکز شویم. مقداری بسیج، کانکس آورده. ولی قرار است انرژی بنیاد مسکن روی مساکن 12 تا 16 متری گذاشته شود. در شهر هم کسی خواست خانه‌ای اجاره کند، دولت هزینه‌اش را تا حد 5 میلیون تومان می‌دهد.
رحمانی فضلی در ادامه افزود: گزارش دادند در قصر شیرین خانه‌های خالی داریم. کسانی که مایل‌اند از سرپل ذهاب تا قصر شیرین بروند. کسانی که کارمندند ما سرویس می‌گذاریم آن‌ها را ببرد و بیاورد. ساخت خانه‌های موقت امروز شروع شد. طراحی خانه‌های دائم هم شروع می‌شود. گفته‌اند حداکثر تا یک ماه درگیر خانه‌های موقت هستیم و پس از آن، کار خانه‌های دائم شروع می‌شود. برای ساخت مسکن موقت 2 و 3 میلیون تومان در نظر گرفته شد. 5 تا 6 میلیون تومان برای کمک به معیشت در نظر گرفته شد. 720 میلیارد تومان هم تسهیلات به‌اضافه این ارقام بلاعوض
در نظر گرفته شد. این مصوبات بعد از سفر آقای رئیس‌جمهور بود و بلافاصله هم تخصیص‌ها داده شد. آقای لاریجانی در آنجا تشریف بردند. دو گروه را برای نظارت و بازرسی فرستادند. نمایندگان استان آنجا بودند و پیگیر بودند. همان شب بارها به من زنگ زدند.
وزیر کشور گفت: مهم‌تر از همه، مقام معظم رهبری با تشریف‌فرمایی کار بسیار بسیار مهمی داشتند که با مردم دیدار داشتند و از نزدیک با آن‌ها صحبت کردند که باعث تسلی خاطر و اطمینان می‌شود. خود ایشان در دو روز اول،معاون خودشان جناب آقای وحید را فرستادند. همه دستورات را دنبال می‌کردند و پیگیر بودند.
او افزود: دوشنبه بعد هم آقای دکتر جهانگیری جمع‌بندی در محل خواهد داشت. ما نمی‌گذاریم در خسارات روحی و مادی تنها بمانند آن‌ها هم بدانند اضطرار زیادی ایجادشده و باید صبر کنند. مردم جلوی بانک‌ها نروند. بنیاد مسکن کسانی که خانه‌شان خراب‌شده را شناسایی می‌کند و بنیاد مسکن این‌ها را می‌گیرد و بعد که خانه را ساخت، صاحب‌خانه متعهد می‌شود که مقدار وام را برگرداند. درزمینهٔ نفت و گازوئیل مشکلی نداریم اخیراً 40 هزار لیتر گازوئیل توزیع شد. 2 هزار تن علوفه رایگان توسط وزارت جهاد کشاورزی توزیع می‌شود. هر نیازی که باشد همه
دستگاه‌ها پیگیری می‌کنند. متاسفانه حدود 430 نفر از هموطنان جان باختند. کمیته‌ای از دستگاه‌ها تشکیل شد. مردم برخی از جنازه‌ها را سریع دفن کردند. دادستانی مجوز داد پزشک‌های معمولی جواز دفن صادر کنند.آمارهایی که الآن بیان می‌شود، فکر نمی‌کنیم آمار بیشتر از این شود.
وزیر کشور گفت: چهره روستاها زمان می‌برد ساخته شود چون تخریب بسیار زیاد است و 11 هزار مورد تخریب کلی شدند. تلاش شده در این مدت آواربرداری انجام شود. یکی از مشکلات این است که آوارهای موجود اجازه کار را به پیمانکاران نمی‌دهد بعد هم چهره را غم‌انگیز می‌کند. تصور نمی‌کنم آواربرداری بیش از یک هفته طول بکشد. یکی از پروتکل‌های ستاد بحران، آسیب‌شناسی کمک‌رسانی است. بلافاصله پس از زلزله، با توجه به تجربیات، پروتکل‌ها به‌روز می‌شود. در قانون جدید هم برخی اختیارات ستاد بحران افزایش خواهد یافت و تغییر می‌کند.